De Vlaamse Gids. Jaargang 77
(1993)– [tijdschrift] Vlaamsche Gids, De–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 20]
| |
Publikaties van het liberaal archief‘Jan van Rijswijck’ Door Lode HanckéAl leeft de naam van Jan Van Rijswijck nog in de herinnering, toch is het concrete beeld van deze Antwerpse burgervader zeer vervaagd. Naar aanleiding van zijn doctoraat over ‘de Grote Doorsteek’, waartegen Jan Van Rijswijck met succes het verzet leidde, heeft de auteur Lode Hancké een afzonderlijke studie gewijd aan de figuur van de grote liberale burgemeester die Jan Van Rijswijck was. Hij werd honderd jaar geleden burgemeester en mocht rekenen op een ongelooflijke populariteit: met hem kwam een Vlaamsgezinde en een sociaal bewogen figuur aan de macht. Het was de eerste keer dat de liberale Vlaamsgezinden een reële machtspositie konden verwerven. Immers, Jan Van Rijswijck behoorde niet tot de franssprekende adel, noch tot de kapitaalkrachtigen en toch is het vooral zijn naam die is blijven voortleven als burgemeester uit het libetale bewind tussen 1872-1914. Het boek van Lode HanckéGa naar eind(1) schetst een boeiend en menselijk beeld van de persoon van Jan Van Rijswijck en zijn ideeën: flamingant, antiklerikaal, sociaal vooruitstrevend. Daarnaast wordt in het boek ook aandacht besteed aan de machtsverhoudingen tussen de verschillende politieke partijen, de stadsgeschiedenis en het liberale bewind in Antwerpen. Dat de auteur vooral aangesproken werd door het sociaal bewogen karakter van Jan Van Rijswijck, zal niemand verwonderen. Lode Hancké, historicus van vorming, is socialistisch volksvertegenwoordiger en fractievoorzitter in de Vlaamse Raad en de Antwerpse gemeenteraad. Het boek wordt uitgegeven door het Liberaal Archief, dat reeds publikaties wijdde aan onder meer Karel Buls, Vader Hoste, Paul Fredericq en Emile de Laveleye. Deze reeks wordt nu aangevuld met een figuur die zeker niet mocht ontbreken: Jan Van Rijswijck. | |
Drie publikaties over Emile de LaveleyeOp 2 januari 1992 was het 100 jaar geleden dat Emile de Laveleye overleed. Hij was ongetwijfeld de vruchtbaarste en meeste bekende Belgische geleerde en publicist van zijn tijd. Zijn faam strekte zich tot zéér ver buiten onze grenzen uit, zoals uit zijn bibliografie blijkt. Toch is zijn naam vrij spoedig na zijn dood in de vergetelheid geraakt. Ten dele is dit toe te schrijven aan de vrij aparte plaats die hij innam zowel in het wetenschappelijke als in het politieke en het geestelijke leven van zijn tijd. Ten dele dient de verklaring voor het wegdeemsteren van de belangstelling voor zijn persoon en zijn oeuvre uiteraard ook te worden gezocht in de ingrijpende gebeurtenissen van de voorbije eeuw. Toch is de quasi totale vergetelheid waarin zijn naam vandaag is terechtgekomen voor een deel ook zeer ten onrechte. Het oeuvre van de Laveleye was buitengewoon veelzijdig, en het bevat menige bladzijde die zelfs vandaag nog een zekere actualiteitswaarde bezit. Het Liberaal Archief heeft de 100e verjaardag van zijn overlijden willen aangrijpen om te pogen een vernieuwde belangstelling voor de persoon en het oeuvre van Emile de Laveleye te wekken. Een eerste bijdrage daartoe vormt de bibliografie van de publikaties van en over E. de Laveleye. Zij geeft een idee van de omvang, de verscheidenheid en de internationale uitstraling van zijn oeuvreGa naar eind(2). Een tweede publikatie bestaat uit een selectie uit de meer dan 2.500 aan hem gerichte en bewaard gebleven brieven, ingeleid en geannoteerd door M. Bots. Zij bevat de brieven van zo uiteenlopende persoonlijkheden als John Stuart Mill, W.E. Gladstone, William Stead, Mme Olga Novikoff-de Kiréef, Frère-Orban, Jules Devaux, Pierre Kropotkine, Adolphe Stappaerts en Gustave CallierGa naar eind(3). Ten slotte verschijnt in de reeks verhandelingen een studie van Prof. H. | |
[pagina 21]
| |
Van Velthoven over Emile de Laveleye en de Vlaamse kwestie', gevolgd door de teksten die de Laveleye aan dit onderwerp wijdde in de Franstalige en in de Engelse persGa naar eind(4). Deze drie publikaties willen het belang en de betekenis van de figuur van E. de Laveleye in herinnering brengen, door Paul Fredericq in zijn ‘Geschiedenis der Vlaamsche Beweging’ als volgt omschreven: ‘Niemand onder de Belgen was destijds in het buitenland zoo algemeen bekend en hooggeschat als de Luiksche hoogleraar’. | |
‘Schets eener Geschiedenis der Vlaamsche beweging’ van Paul Fredericq wordt herdruktPaul Fredericq (1850-1920) was hoogleraar geschiedenis en Nederlandse literatuur achtereenvolgens aan de universiteiten van Luik en Gent. Hij was de eerste Belgische historicus die met behulp van de nieuwe methodes van eruditie en tekstkritiek poogde religieuze en culturele stromingen aan een historisch onderzoek te onderwerpen. Als hoogleraar voerde hij o.a. de werkcolleges in en bracht daardoor een vernieuwing in het geschiedenisonderwijs tot stand. Tot zijn bekendste leerlingen behoren o.a. Henri Pirenne, Hans Van Werveke en F.L. Ganshof. Ten behoeve van een breder Publiek verzorgde hij tal van publikaties en artikels. Naast zijn professoraat speelde hij als liberaal flamingant een belangrijke rol in het politieke en culturele leven van zijn tijd. Als eminent Willemsfondser was hij ook een hoofdrolspeler in de Vlaamse strijd. Vanuit deze dubbele invalshoek, nl. als hoogleraar geschiedenis en als Vlaamsgezinde, schreef hij zijn bekende Schets eener Geschiedenis der Vlaamsche Beweging (3 dln, 1906-1909, 1.123 blz.), zoals hij ooit in zijn dagboek schreef ‘mijn lieveling onder mijne geschriften, omdat ik het met mijn hartebloed heb geschreven’. Nog steeds geldt dit laatste werk als een standaardwerk over de geschiedenis van de Vlaamse Beweging in de 19e eeuw. Wat het aangebrachte feitenmateriaal betreft is het ook nu nog een ongeëvenaarde goudmijn zowel voor de historicus als voor de geïnteresseerde leek. Daar dit werk sinds lang niet meer verkrijgbaar is, wenst het Liberaal Archief een facsimile-uitgave ervan te bezorgen die in het voorjaar 1994 van de pers zal komen.Ga naar eind(5)
Liberaal Archief, Kramersplein 23, 9000 Gent, Tel.: (09) 221.75.05. |
|