De Vlaamse Gids. Jaargang 77

[p. 26]

Hedwig Speliers

Het dictaat der dingen

Het doek zou geschilderd zijn in Londen.
Het wemelt op de tegels van figuren klein
en diffuus, andere weer scherp van lijn.
De ene bidt, de andere biecht zijn zonden.

Maar in feite verdwijnen ze en ontglippen
onze blik voor de almacht van dit gebouw
dat meer dan tachtig vertikalen telt als wou
het komaf maken met onze kijkbegrippen.

Eén metafoor van deze omvang is voldoende
om het gedicht vaart te geven, want zodoende
krijgt het kleed der woorden grotere majesteit,

ontsnapt de dichter aan het dictaat der dingen
terwijl de klanken van binnenin gaan zingen.
Wordt het sonnet zichzelf tot eeuwigheid.

[p. 27]

Als een dief

De koperen luchter in dit interieur is decoratie,
want licht is er in overvloed. Geweldiger belichting
is niet mogelijk, direct en indirect in elke richting
stroomt klaarte over het stucwerk en zijn imitatie.

Epitaaf en rouwbord flakkeren in gouden letters op.
Een getrouwe weergave wil de kunstenaar niet geven,
zo ontbreekt de koorafsluiting en in het nastreven
van de zonnerichting verloor hij helemaal de kop:

het kan niet dat het licht uit het noordelijk transept
de kerk invalt. Maar het gaat niet om een gaaf concept
doch om de dood; met het licht klimt hij in de muren,

je kunt hem volgen in geschilferd kalk en craquelure
en je wordt, ongeacht het harde daglicht, opgewacht.
Zoek geen excuses. Hij komt als een dief in de nacht.

[p. 28]

Als Belg geboren

Hij is een meester gemeten met de hoogste normen,
er wordt gesproken over een Rotterdamse Saenredam.
Hoe hij, als Belg geboren, over de Moerdijk kwam
is onbekend. Hij was van Doornik, Anthony de Lorme.

Het heldere kleurgebruik en de helle lichteffecten
op de transeptmuur laten zien hoe de man briljant
en geraffineerd het licht kneedt naar zijn hand.
Alsof engelen ons voor een feestgebeuren wekten.

Hoog in de zijbeuk hangt een orgel om van te dromen.
Mijn broer beklimt de trap en heeft plaats genomen,
hij slaat de bladzij open op een koraal van Bach.

Ik sluit de ogen en hoor van klank een dunfijn rag.
Ik laat mij, heiden die ik ben, in trance brengen,
hemelen en aarde onlosmakelijk in mij vermengen.

Uit ‘Discipel van Saenredam’