De Vlaamse Gids. Jaargang 76

[p. 7]

De akte van bekwaamheid vernieuwd

In het voorjaar 1993 zal de Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds een voorbereidende cursus organiseren tot het behalen van de akte van bekwaamheid. De syllabus die als leidraad voor deze lessenreeks fungeert is recent vernieuwd, bijgewerkt en aangevuld.

De bibliotheeksector: welke diploma's voor welke functies

- Iedereen die in een OPENBARE BIBLIOTHEEK wil werken moet in het bezit zijn van de Akte van Bekwaamheid tot het houden van een Openbare Bibliotheek. Dit is een staatsdiploma dat wordt uitgereikt door de Dienst Openbaar Bibliotheekwerk van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. Verschillende organisaties richten voorbereidende cursussen in. Je bent echter niet verplicht deze te volgen. Je kan ook zelf thuis de cursus studeren. Het examen wordt afgenomen door een jury. Met dit diploma kan je niet hoger in de hiërarchie van de bibliotheek dan de graad van bibliotheek-assistent (niveau hoger secundair onderwijs).

- Wil je echter een leidinggevende functie vervullen (dienstleider, bibliothecaris, directeur) dan moet je naast de Akte van Bekwaamheid en de nodige jaren ervaring ook nog eens een hoger diploma in bibliotheekwetenschappen halen. Dat kan op twee manieren:

Ofwel door het volgen van het graduaat in de bibliotheek-, documentatie- en informatiekunde. Dat is avondonderwijs voor sociale promotie dat openstaat voor iedereen die een diploma van hoger secundair onderwijs heeft. Er zijn een vijftal bibliotheekscholen in Vlaanderen. De opleiding duurt drie jaar. Ofwel door het volgen van de speciale licentie informatie- en bibliotheekwetenschappen. Dat is universitair onderwijs (postgraduaat) dat enkel openstaat voor wie al een ander (gelijk welk) universitair diploma heeft. De lessen worden gegeven aan de universiteit van Antwerpen (UIA). De opleiding duurt twee jaar.

- Wie in een WETENSCHAPPELIJKE BIBLIOTHEEK, een ARCHIEF, een SCHOOLBIBLIOTHEEK, een DOCUMENTATIECENTRUM of een BEDRIJFSBIBLIOTHEEK wil werken, heeft minder verplichtingen. Theoretisch kan de inrichtende macht van de bibliotheek (universiteit, (hoge) school, gemeente, bedrijf,...) vrij beslissen welke diploma's zij voor haar bibliotheekpersoneel noodzakelijk vindt. Toch wordt ook hier vaak de Akte, een bibliotheekschooldiploma of een universitair diploma bibliotheekwetenschappen of archiefwezen gevraagd.

Uitgangspunten

Al in juli 1989 pakte de Hoge Raad voor Openbare Bibliotheken (HROB) uit met een advies betreffende een nieuwe omschrijving van de finaliteit van de akte van bekwaamheid. Daarin werd o.m. gesteld dat de opleiding die tot het behalen van de akte van bekwaamheid moet leiden, beschouwd wordt als een basisopleiding. Dat houdt in ‘dat men zich beperkt tot het verstrekken van elementaire kennis, die onmiddellijk aansluit bij de dagelijkse beroepspraktijk in het openbaar bibliotheekwerk’. Men wilde m.a.w. de contradictie die bestond tussen bepaalde vakonderdelen enerzijds en de eigenlijke doelgroep anderzijds wegwerken. Sommige vakdelen hadden inderdaad weinig te maken met de dagelijkse praktijk van het bibliotheekwerk; ze waren integendeel typisch voor de leidinggevende functies, terwijl de doelgroep van de akte toch technisch bibliotheekpersoneel, nl. de bibliotheekbediende en -assistent, is. (Zie ook de kader De biblio-

[p. 8]

theeksector: welke diploma's voor welke funties.)

Bepaalde vakonderdelen die in het programma voorkwamen moesten daarom beperkt worden. Dit betrof vooral wetgeving en beheer, bouw en inrichting, interne en externe organisatie. Voor deze disciplines moest nog slechts een elementair theoretisch inzicht bijgebracht worden. Daarnaast wilde men meer aandacht besteden aan algemene ontwikkeling, bibliotheektechniek en -praktijk, en publiekgerichte vaardigheden.

Akte van bekwaamheid: structuur

Algemene inleiding (1 uur)

Deel I: De openbare Bibliotheek: cultuurinstrument in de samenleving (24 uren)

-	Beknopte cultuurgeschiedenis (9 uren)
-	Jeugdliteratuur (3 uren)
-	De openbare bibliotheek en de samenleving (12 uren)

Deel II: De Bibliotheektechnische verwerking en terbeschikkingstelling van informatie (48 uren)

-	De weg van het document (1 uur)
-	Informatiedragers (2 uren)
-	Collectievorming (6 uren)
-	Titelbeschrijving (12 uren)
-	Catalogusbouw (18 uren)
-	Plaatsing (6 uren)
-	Uitleen en interbibliothecair leenverkeer (3 uren)

Deel III: Informatiebemiddeling (36 uren)

-	De gebruiker (6 uren)
-	Inlichtingenwerk (18 uren)
-	Promotie, public relations en uitbreidingsactiviteiten (6 uren)
-	Communicatieve vaardigheden (6 uren)

Deel IV: Organisatie en beheer (6 uren)

-	De openbare bibliotheek als organisatie (3 uren)
-	Het beheer van een openbare bibliotheek (3 uren)

Deel V: Automatisering (6 uren)

-	Apparatuur en programmatuur (3 uren)
-	Wettelijke, administratieve, sociale, organisatorische aspecten
-	De geautomatiseerde Vlaamse Centrale Catalogus (VLACC) (samen 3 uren)

Daarnaast

-	Drie bezoeken aan een bibliotheek (3 × 3 uren)
-	Een herhalingsles (3 uren)

Syllabus

De nieuwe syllabus voor de akte van bekwaamheid, die deze ambities moet realiseren, is opgebouwd rond drie grote luiken (zie ook de kader Akte van bekwaamheid: structuur):

-	algemene vorming (deel I);
-	kernactiviteiten (delen II en III);
-	voorwaardenscheppende activiteiten (delen IV en V).

Het eerste luik bestaat uit ondersteunende vakken en betreft een overzicht van de cultuurgeschiedenis, een introductie tot de jeugdliteratuur en de situering en opdracht van de openbare bibliotheek in de (informatie)maatschappij. Het zwaartepunt van de syllabus en bijgevolg ook van de voorbereidende cursussen ligt op het tweede luik, dat opgebouwd is rond het opsporen en verzamelen van informatiedragers, de ontsluiting, de terbeschikkingstelling en de informatiebemiddeling. Nieuw is dat men het gebruik van bibliografische bronnen, traditioneel een onderdeel van de collectievorming, nu beschouwd heeft als een hulpmiddel bij het inlichtingenwerk.

[p. 9]

De inhoud van dit onderdeel is echter grosso mode dezelfde gebleven. Echt nieuw is de aandacht voor gebruikersomgang en communicatieve vaardigheden.

Tenslotte wordt de student een algemeen inzicht geboden in de werking van de openbare bibliotheek als (gebruikersgerichte) organisatie, en in de manier waarop ze wordt beheerd. De cursus wordt afgesloten met een introductie tot de technische, organisatorische en sociale aspecten van bibliotheekautomatisering.

Voorbereidende cursus

De Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds zal in 1993 als organisator en coördinator van de cursus die voorbereid op het behalen van de akte van bekwaamheid fungeren. Dit gebeurt in samenwerking met het Humanistisch Vrijzinnig Centrum voor Lectuurbegeleiding (HVCL) en het Nationaal Bibliotheekfonds (NB), en onder de auspiciën van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Dienst Openbaar Bibliotheekwerk.

Naast de lessen op basis van de hierboven beschreven syllabus maken ook drie bibliotheekbezoeken deel uit van het programma. Het eerstvolgende examen, ingericht door de Dienst voor Openbaar Bibliotheekwerk, zal in september plaats hebben. Een of twee weken voor het examen wordt een herhalingsles voorzien om de laatste vragen bij de inmiddels geblokte stof op te vangen.

De cursus gaat door in het Lakenmetershuis op de Vrijdagmarkt te Gent. Hij start op 9 januari en loopt tot 26 juni 1993, telkens op zaterdagen van 9.30-16.30u (uitz. de paasvakantie en 1 mei). Kostprijs voor het hele pakket: 1250.- fr.

Inlichtingen en inschrijvingen

Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds

Lakenmetershuis

Vrijdagmarkt 25

9000 Gent

Tel: [phone]