De Vlaamse Gids. Jaargang 76

[p. 9]

Uit het landschap

Onder deze titel wordt de actualiteit uit het boek- en bibliotheeklandschap gevolgd en verslagen. Ook standpunten en commentaren kunnen hieronder aan bod komen, evenals korte recensies.

Richtlijn leenrecht

Het Europese Parlement heeft geen van de zes ingediende amendementen op de richtlijn betreffende het leenrecht aangenomen. Daarmee is het voorstel van de Europese Commissie, waarin het aan de lidstaten wordt overgelaten om op cultuurpolitieke gronden in plaats van een verbodsrecht een vergoedingsrecht toe te kennen, behouden. Hierdoor is het gevaar van een verbodsrecht voor de bibliotheek niet volledig verdwenen: thans moeten de Nationale Parlementen beslissen of zij een vergoedingsrecht voor de bibliotheken afdoende achten. Volgens Emanuella Giavarra van de Fobid-werkgroep leenrecht was de bibliotheeklobby uitermate effectief doordat vele bibliotheekorganisaties - waaronder de Bibliotheekvereniging van het Willemsfonds - contact hadden opgenomen met hun eigen nationale Europese parlementsleden. De volgende stap in de behandeling van het ontwerp is de Europese Commissie. Zij kan n.a.v. het advies van het Europese Parlement wijzigingen aanbrengen in de oorspronkelijke tekst. Daarna gaat het naar de Raad van Ministers, die de uiteindelijke beslissing moet nemen.

Gemiddelde prijzen 1993

In vergadering van 4/3/92 adviseerde de Hoge Raad de volgende gemiddelde boek-, tijdschrift-, A.V.M.- en dagbladprijs voor het jaar 1993:

-	Volwassenen
	fiction boek	580,-
	non-fiction boek	750,-
-	Jeugd
	fiction boek	400,-
	non-fiction boek	470,-
-	Naslagwerk (uitgez. losbladige werken)	2.100,-
-	Tijdschrift	1.900,-
-	Regionale collectie COB	950,-
-	Grammofoonplaat	500,-
-	Compact-disc	800,-
-	Muziekcassette	460,-
-	Diareeks	1.300,-
-	Videocassette	3.500,-
-	Dagblad	6.500,-

Een bibliotheek is méér...

Onder de titel Een bibliotheek is meer dan een boekencollectie dus moet ze..., trachtte de Pluralistische Organizatie voor Biblioteekgebruik (PLOB) in maart jl. de aanwezigen aan het denken te zetten en opinies te confronteren. Verschillende stellingen werden door A. Vercruysse (PLOB) gebundeld en door Rita Vandewiele (POB Mechelen) en Mick Serneels (Educatieve sector) becommentarieerd:

... een informatiecentrum zijn: belangrijker dan het verschaffen van de nodige media en informatiedragers is de informatie zelf en de manier waarop de bibliotheekbezoeker er gebruik van maakt of kan maken.

... een lokale functie uitoefenen: de bibliotheek moet inspelen op actuele problemen in de gemeente, het verenigingsleven, meewerken aan de openbaarheid van bestuur, informatie geven over plaatselijk beleid en politiek.

... een ontmoetingsruimte zijn: zonder een sociale club te worden moet de bibliotheek blijven werken aan haar ‘lage drempel’, een aangename sfeer creëren, maar ook aangepaste werkruimten voor scholen, educatief werk, enz. aanbieden.

... ook een educatieve rol spelen: hier heeft de bibliotheek een ondersteunende functie. De vorming tot zelfstandige, geëmancipeerde informatiegebruiker is in principe een taak voor het onderwijs, waarmee de bibliotheek uiteraard wel kan samenwerken. De bibliotheek moet de gebruiker bijstaan ‘met raad en daad’, wel enkel op het vlak van de informatie zelf, niet op het vlak van de (gebruikers-)beslissing.

... kiezen tussen functies: meestal is het onmogelijk om alle wenselijke

[p. 10]

functies in één bibliotheek te realiseren. Er moeten prioriteiten gesteld worden, desnoods ten koste (letterlijk: bv. met een deel van het boekenbudget) van andere opdrachten.

... de verschillende media in een goed uitgebouwde bibliotheekstructuur verspreiden: een aantal basisvoorzieningen moeten wellicht in iedere bibliotheek aanwezig zijn, meer gespecialiseerde voorzieningen enkel in grote(re) bibliotheken. Goede informatiedoorstroming moet efficiënte doorverwijzing mogelijk maken.

... dit ook laten weten: ondanks de meest ideale materialen en idealistische dienstverlening zal de bibliotheek, met haar soms oubollige imago, de buitenwereld van (de zin van) haar bestaan op de hoogte moeten brengen. Uitbreidingsactiviteiten heet dat...

... de dienstverlening centraal stellen: niet de materialen maar de klant moet centraal staan en de tijd en de aandacht van personeel en werking kunnen krijgen. Wat op dit moment als ‘bijzondere’ dienstverlening wordt beschouwd zou moeten kunnen evolueren naar een flexibele ‘algemene’ (want voor iedereen evidente) dienstverlening.

In het spoor van de laatste stelling rees ook de vraag of het personeel daartoe opgeleid is. Moeten opleiding en bijscholing daaraan aangepast worden? Het blijkt ook een mentaliteitsprobleem te zijn: veel van het huidige bibliotheekpersoneel ambieerde een administratieve functie en wil liefst zo weinig mogelijk met de gebruiker te maken hebben. De collectie, de boekverwerking, de signalisatie, de ontsluiting, zelfs de dienstverlening zijn echter de grondstoffen voor een gebruikerswerking.

De wissel

Tussen de verblijfsinstellingen voor volwassen mentaal gehandicapten De Valier (Liedekerke) en Home Zonnelied (Roosdaal) en de gemeentelijke openbare bibliotheken van de respectieve gemeenten, werd een samenwerkingsverband aangegaan. Binnen de muren van beide verblijfsinstellingen kreeg daardoor een gevarieerd aanbod van aangepaste kijken leesboeken een plaats in de bewonersbibliotheken De Wissel.

Regelmatig worden de boeken, ter beschikking gesteld door de gemeentelijke openbare bibliotheken van Liedekerke en Roosdaal, tussen de instellingen gewisseld. Beide instellingen kunnen ook beschikken over boeken uit de wisselcollecties van de centrale openbare bibliotheek van Leuven.

Nieuwe tijdschriften

In maart 1992 verscheen het nulnummer van de eerste jaargang van Hupki. Hupki is een uitgave van het serviceburo voor Kind en Kreativiteit, een werkgroep van HUMJOS v.z.w. Het letterwoord Hupki staat voor Hu (manistische) p(eriodiek) voor Ki(nderen). Het is bestemd voor ‘prille tieners die zedenleer volgen’. Wie lid wordt van de Hupkiclub ontvangt het tijdschrift gratis. Je kan ofwel individueel lid worden (120,- fr), ofwel in klasverband via de leraar zedenleer (100,- fr). Het nulnummer bevat informatieve artikeltjes (milieu, jeugdboeken, musea,...), opvallende kranteartikels, dierennieuws (De Hupki-Zoo), een spel- en een knutselpagina en een verhaal. Moeilijke woorden worden in de tekst of in voetnoten uitgelegd. Het geheel komt vrij belerend en een beetje schools over.

Hupki-Humjos - Rogierlaan 58/1 - 1030 Brussel - Tel.: [phone] - Fax: [phone].

América Revista is in feite geen nieuw maar een vernieuwd tijdschrift. Deze uitgave van SAGO v.z.w. (zie ook hieronder) is de voortzetting van Solidaridad, geen onbekende in veel bibliotheken. In de begeleidende brief bij het gratis proefnummer stellen ze zichzelf voor als ‘een nieuw politiekcultureel tijdschrift over Latijns-Amerika en de Caraïben’. De nummering van Solidaridad blijft wel doorlopen. América Revista wil een brede kijk op een boeiend continent bieden: achtergronden en analyses van actuele kwesties, evenals artikels over cultuur, reisreportages, interviews, werk van Latijnsamerikaanse fotografen,... Een jaarabonnement kost 600,- fr.

América Revista - Sago v.z.w. - Lange Lozannastraat 14 - 2018 Antwerpen - Tel.: [phone] - Fax: [phone].

Sago Latijns-Amerikacentrum

1992 is het jaar van de feesten rond ‘500 jaar Amerika’. Overal worden festiviteiten en tentoonstellingen gehouden, heel wat nieuwe publikaties verschijnen (zie ook Boek en Bibliotheek 1992/2). Zowel scholen als bibliotheken en jeugdafdelingen zullen op deze herdenkingsfeesten willen inpikken. Sago v.z.w. vindt een goede samenwerking met de bibliothecarissen belangrijk. Deze zijn de informatiebemiddelaars die mensen naar hen kunnen doorverwijzen. Van haar kant kan Sago de nodige ruggesteun bieden bij allerhande uitbreidingsactiviteiten.

Naast het hierboven besproken tijd-

[p. 11]

schrift América Revista, beschikt Sago over een ruime documentatiedienst. Kranten, tijdschriften, video's, boeken en een boel ‘grijze literatuur’ kunnen ingekeken, uitgeleend of gefotocopieerd worden. Het documentatiecentrum is elke werkdag doorlopend geopend van 9.00 tot 17.00 u. De jongerenwerking van Sago stelt verder diverse tentoonstellingen, speel- en werkpaketten ter beschikking. Wie meer informatie Wenst neemt contact op met Linda Versmissen van de jongerenwerking of met Filip Huysegems van het documentatiecentrum, beide op bovenvermeld adres en telefoonnummer.

Integratiebevorderend poppentheater

Vlaanderen heeft een rijke poppen- en figurentheatertraditie. Pierke van Gent, Woltje van Teater Toone in Brussel en de Antwerpse Poesjenellen zijn gekend in de hele wereld. Ook andere landen hebben poppentheatervormen. Zoals Engeland zijn Mister Punch en z'n vrouw Judy heeft, heeft Duitsland Kasper, Nederland Jan Klaassen, Rusiand Petrouchka... on Turkije Karageus. Door hun internationale carrière met Teater Taptoe leerden Luk De Bruyker en Freek Neirynck verschillende vormen van poppen-theater uit de hele wereld kennen. Een aantal van deze vormen werden verwerkt in Van Pierke tot Karageus. Deze produktie werd gerealiseerd in samenwerking met het Koninklijk Commissariaat voor het Migrantenbeleid en de Koning Boudewijnstichting. Van Pierke tot Karageus is gebaseerd op de eigen introductie in het volkse poppentheater van Luk De Bruyker op de Brugse Poort in Gent, een arbeiderswijk waar momenteel Belgen en migranten in goede verstandhouding samenleven. Anderzijds putte auteur Freek Neirynck ook inspiratie uit de contacten van Teater Taptoe met het Turkse traditionele schimmenteater ‘Karageus’ (foto). Teater Taptoe wil Van Pierke tot Karageus vanaf april 1992 spelen over het hele land - om via de cultuur en meer bepaald door de kindercultuur aan integratiebevordering te doen door confrontatie. De produktie is niet bedoeld voor grote schouwburgen, maar is zeer polyvalent in beeld gebracht, zodat in kleinere zaaltjes en ook in scholen kan worden gespeeld. Of in de bibliotheek!.

Teater Taptoe: ‘Van Pierke tot Karageus’. Karageus, Hacivat en Taptoe-speler Luk De Bruyker in een fragment rond de Turkse schimmentheatertraditie. (Foto: Gust Lagaisse.)

Teater Taptoe - Forelstraat 91C - 9000 Gent - Tel.: [phone].

Infolijn jongerenrechten

De informatie die in vorig nummer over de Infolijn jongerenrechten (zie Boek en Bibliotheek 1992/2) werd aangeboden, bleek voor een deel niet meer actueel. Daarom nog eens even alle praktische informatie op een rijtje. Je kan de Infolijn elke werkdag bellen tussen 10.00 en 17.00u op het nummer: 070/233.100. Het adres is: Diksmuidelaan 50, 2600 Berchem.

Nieuwe referentiewerken

Consumentenopvoeding

Het OIVO (Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties, Instelling van Openbaar Nut) ijvert reeds jaren voor de ondersteu-

[p. 12]

ning van leerkrachten in hun opvoedende taak ten aanzien van de jonge consument. Eén van de middelen daartoe is de inventarisatie van didactisch materiaal, bruikbaar in het kader van consumentenopvoeding op school en aangemaakt door nietcommerciële organisaties in Vlaanderen. Het resultaat van deze inventarisatie is nu gebundeld door Kristien Heyde in de nieuwe Wegwijs in consumentenopvoeding. Het geïnventariseerde materiaal is hoofdzakelijk bedoeld voor het niveau basisonderwijs en secundair onderwijs. De lijst werd om praktische redenen opgesplitst in vijf thema's: verbruik, aankopen doen; gezondheid; voeding; veiligheid; leefmilieu. Onder didactisch materiaal worden zowel affiches en folders als brochures, lespakketten, dia's, video's en ander geschreven en audio-visueel materiaal verstaan. Bij elk thema hoort een selectieve bibliografie van de recentste Nederlandstalige werken die te vinden zijn in de bibliotheek van het OIVO. Gericht op iedereen die met consumentenopvoeding begaan en/of bezig is, en dus bestemd voor iedere bibliotheek die deze doelgroep tot de hare rekent. Kostprijs: 200,- fr.

OIVO - Opperstraat 28 - 1050 Brussel - Tel.: [phone].

Sociale wetenschappen

Van de uitgeverij VUB Press verscheen Naslagwerken voor de studie van de hedendaagse samenleving, door Patricia Van den Eeckhout. Deze handleiding vormt de tweede, volledig herziene en uitgebreide editie van het door C. Lis en P. Van den Eeckhout samengestelde werkinstrument Referentiewerken voor de studie van de hedendaagse samenleving (1982). De samenstellers willen met deze gids de vorser, de student en andere bibliotheekgebruikers een goed gestructureerd en geannoteerd overzicht geven van de naslagwerken die bruikbaar zijn voor de studie van de moderne maatschappij. Het overzicht is internationaal van opzet maar legt wel de nadruk op België en Nederland. De lezer krijgt een overzicht van bibliografieën, encyclopedieën, vakwoordenboeken, biografische lexica, adresboeken, chronologieën en statistische compilaties - zowel algemene als vakgerichte. De gedrukte bronnen krijgen omwille van hun grotere toegankelijkheid de meeste aandacht. Wel is aan de geautomatiseerde databanken een afzonderlijk hoofdstuk gewijd (door E. Pairon). De behandelde domeinen zijn naast de sociale wetenschappen in het algemeen: de sociologie, de geschiedenis, de politologie, de economie, het recht, de menselijke aardrijkskunde, de sociale en culturele antropologie en de communicatiewetenschap. Een uitvoerige onderwerpsindex en een index op auteur of titel zorgen voor de ontsluiting. ‘Hoewel we verwachten dat ook bibliothecarissen en documentalisten met deze uitgave gebaat zullen zijn (bvb. om bepaalde lacunes in bestaande collecties op te vullen)’, zo staat er in het Ten Geleide, ‘is dit overzicht er zeker niet op gericht tegemoet te komen aan hun specifieke noden’. Daardoor is dit uitstekende naslagwerk-over-naslagwerken wellicht enkel bestemd voor COB's en voor grotere POB's die de vrij gespecialiseerde gebruikers waarvoor deze publikatie bestemd is onder hun leden tellen.

Naslagwerken voor de studie van de hedendaagse samenleving / Patricia Van den Eeckhout. - 2de herz. dr. - Brussel: VUB Press, 1991. - 557 p. - ISBN 90-70289-86-5.

Literaire termen

Met het Lexicon van literaire termen willen de samenstellers de terminologie van de literatuurwetenschap, zowel als termen uit het vocabularium van de ‘creatieve’ literatuur verklaren, definiëren en/of uitleggen. Gezien de complexiteit van bepaalde termen worden soms meerdere bladzijden uitleg verschaft, zodat dit naslagwerk ook kan fungeren als een alfabetisch geordend inleidend handboek voor literatuurstudie. De doelgroep van deze publikatie is zeer breed: literatuurwetenschappers; critici; docenten Nederlands, moderne en klassieke talen; scholieren en studenten aan lerarenopleidingen, hogescholen en universiteiten; tenslotte wordt ook de ‘geïnteresseerde leek’ als gebruiker geviseerd, al zal deze laatste moeten verdragen dat hij - wanneer zijn bagage onvoldoende groot is - in de verklaring van sommige termen van het ene lemma naar het andere wordt doorverwezen. Een en ander doet overigens weinig af aan de kwaliteit en volledigheid van dit lexicon. Vooral literatuur- en taalstudenten en -docenten hebben aan dit naslagwerk een boeiend handboek, dat de actualiteit van de literatuurwetenschap doorheen de verschillende edities op de voet heeft gevolgd. Voor deze vijfde druk werd het lexicon grondig herzien: 150 nieuwe lemma's, talrijke bestaande lemma's herwerkt, etymologische verklaringen, nieuwe bibliografische verwijzingen. Een standaardwerk voor de leeszaal.

Lexicon van literaire termen: stromingen en genres, theoretische be-

[p. 13]

grippen, retorische procédé en stijlfiguren / H. van Gorp, R. Ghesquiere, D. Delabastita, J. Flamend. - 5de herz. dr. - Leuven: Wolters, 1991. - 464 p. - ISBN 90-309-8231-4.

Theater en toneel

In 1989 nam Bert Van Uytsel, documentalist bij het Vlaams Theater Instituut (V.T.I.), het initiatief om bibliotheken en infocentra uit de sectoren theater, poppenspel en dans rond de gesprekstafel te brengen. Momenteel maken negen centra deel uit van het ‘netwerk’ van de Vlaamse Informatiecentra voor Podiumkunsten (V.I.P.). Er wordt gestreefd naar een betere spreiding en gebruik van documentatie en informatie voor en over theater, o.a. door middel van interbibliothecair leenverkeer. Een van de eerste concrete initiatieven van deze feitelijke vereniging is de publikatie van de lijvige brochure Vlaamse Informatiecentra voor Podiumkunsten: over theatercollecties. In de vorm van een interview wordt getracht een beeld te schetsen van de collectie en de dienstverlening van de negen aangesloten centra. Omdat het interview als vorm niet bepaald de overzichtelijkheid bevordert, wordt in de marge d.m.v. sleutel-

[p. 14]

woorden een soort ‘rubricering’ aangebracht: situering, collectievorming, doelgroepen, ontlening, ontsluiting, advieswerk, publikaties en activiteiten. Jammer dat het geheel niet is aangevuld met een index, waardoor de gebruiker gemakkelijker zou kunnen terugvinden in welke bibliotheek hij met welke vragen het best terecht kan. Aangezien het merendeel van de centra niet in de Vlabidoc (Vlaamse Bibliotheek- en Documentatiegids) vermeld staan (misschien een tip voor V.I.P.?), is dit een nuttig aanvullend instrument voor de informatiebalie of de documentatieafdeling. Te bestellen door overschrijving van 200,- fr op rekeningnummer 001-0461096-34 van het Centrum voor Amateurkunsten, 1070 Brussel. Telefoneren kan ook op het nummer (02) 520 03 44 van het C.V.A. Het ‘netwerk’ beschikt ook over een gemeenschappelijke infostand, beschikbaar om op theaterfestivals, in bibliotheken, culturele centra of scholen te plaatsen.

Naast het innen van auteursrechten verzorgt SABAM ook de public relations van haar leden-auteurs, o.a. door middel van een uitgebreide toneelbibliotheek. De collectie van deze bibliotheek is volledig geïnventariseerd tot 1989 in het Toneelrepertorium 1978-1989: 657 pagina's uitgebreide informatie over duizenden toneelteksten. Het repertorium is vergezeld van een alfabetische auteursindex en een genrelijst.

SABAM - Aarlenstraat 75-77 - 1040 Brussel - Tel.: [phone].