De Vlaamse Gids. Jaargang 73

Mortsel, 5 april 1943

Rotterdam (800 doden in mei 1940) en Coventry (554 doden in november 1940) zijn symbolen voor de blinde bommenmoord op de burgerbevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog. Over Mortsel wordt niet gesproken. En nochtans: op 5 april 1943 vielen er 936 doden (en nog vele honderden gekwetsten en zwaar verminkten) nadat 82 Amerikaanse bommenwerpers in Engeland waren opgestegen met meer dan 220 ton bommen, bedoeld voor de vernietiging van de Erla-fabrieken in deze Vlaamse gemeente. Mortsel is de zwaarst getroffen Belgische gemeente van deze oorlog. Rotterdam en Coventry hebben destijds wellicht meer indruk gemaakt omdat de bombardementen nogal dicht bij het begin van de oorlog lagen. In 1943 was het bombarderen van (Duitse) steden bijna dagelijkse kost geworden en wellicht is dat een verklaring voor de wat onthutsende vaststelling dat Mortsel helemaal geen symbool van oorlogsverschrikking is geworden.

Achille Rely heeft in het boek ‘Bommen op Mortsel’ geen veroordeling tegen de een of andere oorlogsleider uitgesproken. Hij heeft de feiten - zowel aan Engels-Amerikaanse als aan Duitse zijde - helder en objectief gereconstrueerd. Enkele kroongetuigen hebben niet of zo goed als niet aan deze reconstructie medegewerkt. Vermoedelijk heeft dit meer met het bevel-is-bevel-syndroom

[p. 14]

dan met schaamte te maken.

Het boek opent met een hoofdstuk over de geschiedenis van de Minerva-autofabriek, omdat het Duitse Erla-bedrijf in de gebouwen van de failliete Minerva werd ondergebracht. Ook aan de geschiedenis van de Duitse luchtmacht, aan de techniek van het bommenwerpen en aan de levensvoorwaarden in het bezette België van 1943 wordt de nodige aandacht besteed.

Dan volgt een minutieuze beschrijving van de operatie nr. 50, vanaf de voorbereiding in Engeland tot de verwoesting van Mortsel. In twee bijlagen wordt een beschrijving gegeven van de diverse vliegtuigtypes die bij deze aanval (en bij de Duitse tegenaanvallen) gebruikt werden en vindt men een naamlijst van de slachtoffers.

Talrijke illustraties verhelderen de tekst.

Het bombardement op Mortsel is een treurig hoogtepunt in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, zeker in onze gewesten. Het boek van Achille Rely overstijgt ver de lokale geschiedenis; het is een belangrijke aanwinst voor het geheel van de documentatie over de tweede wereldoorlog.

L.V.

RELY, Achille: Bommen op Mortsel. Mission no. 50 - Luchtaanval op de Erla-fabrieken, 5 april 1943. Antwerpen, Standaard Uitgeverij, 1988, 154 p., ill. Prijs: 695 BF; gebonden: 795 BF.