Exlibris
Kanttekeningen bij de rondreizende exlibristentoonstelling II
De stad Sint-Niklaas dankt een deel van haar internationale bekendheid aan het exlibris. In de Regentiestraat 65 van deze Vlaamse stad is het Internationaal Exlibriscentrum gevestigd, een onderdeel van de stedelijke musea, met een verzameling van nu al ongeveer honderdduizend bladen exlibrisgrafiek. Naast exlibris vindt men er ook wel andere vormen van kleingrafiek, maar de nadruk ligt op het boekmerk.
Elke twee jaar wordt door de stad Sint-Niklaas een internationale exlibriswedstrijd uitgeschreven. Het resultaat van de zesde wedstrijd is tot begin mei op een tentoonstelling te zien.
De Slovaken zijn dit jaar de grote winnaars van de belangrijkste prijzen. Tsjechoslovakije is op exlibrisgebied een dominerend land en tussen de winnaars van de vorige wedstrijden zitten een zevental Tsjechen. Aan de Slovaak Dusan Kallay werd in 1983 de Prijs Karel Poma toegekend. Poma was toen vice-voorzitter van de Vlaamse Executieve en gemeenschapsminister van cultuur. Dit jaar gaan de Slovaken echter met twee van de drie hoofdprijzen en met een van de kleinere prijzen lopen. Wie later de geschiedenis van de exlibriskunst in de tweede helft van de twintigste eeuw zal schrijven, zal niet kunnen voorbijgaan aan het belang dat de exlibriswedstrijden hebben gehad bij het ontdekken en stimuleren van een aantal kunstenaars.
De Slovaakse winnaar in de categorie diepdruk is Karol Felix en van hem zijn op de rondreizende exlibristentoonstelling van het Willemsfonds twee exlibris te zien: nr. 111 in lijst 5 werd gekozen als voorbeeld van diepdruktechniek en nr. 344 in lijst 16 werd voor de inhoudelijke aspecten van het exlibris (een Faust-thema) gekozen.
Het te Sint-Niklaas bekroonde exlibris van Karol Felix heeft een muzikaal thema, omdat muziek ook het thema van de wedstrijd was. Het exlibris laat niet alleen een prachtige synthese mensmuziek zien, het is - mede door de zeer knappe tekstverwerking - ook een zeldzaam mooie parel in de hedendaagse exlibhskunst. Het boekmerk werd gemaakt voor Joop Peijnenburg, een bekend Nederlands bibliofiel en exlibrisverzamelaar.
In de categorie vlakdruk werd de hoofdprijs toegekend aan Marcel Hasčic, die in de Slovaakse hoofdstad Bratislava woont. Ook Robert Jančovic, de winnaar van de Graphia-prijs, woont daar. Van deze twee kunstenaars is op de Willemsfonds-tentoonstelling nog geen werk te zien. Het zijn nieuwelingen, die nu dank zij de wedstrijd van Sint-Niklaas ontdekt worden. Hasčic is een lithograaf; Jančovic gebruikt diepdruktechnieken (het bekroonde exlibris is een in diverse kleuren gedrukte combinatie van ets en vernis mou).
Op de rondreizende tentoonstelling van het Willemsfonds is behalve werk van Karol Felix ook nog werk te zien van drie andere Slovaken: Věruna Melčakova-Junekova, Karol Ondreička en Kamila Stanclova.
Als illustratie bij dit artikel kozen we werk van meer dichterbij wonende winnaars van Sint-Niklaas: Jean-Marcel Bertrand [1], de winnaar van de hoofdprijs voor hoogdruk hij woont in de omgeving van Parijs en won al eerder een prijs te Sint-Niklaas), Hedwig Pauwels uit Hasselt [2], de winnaar van de Victor Stuyvaert-prijs, Willy Braspennincx uit Merksem [3], die de Leo Winkeler-prijs ontving en de Poolse Hanna Glowacka [4]. Haar in lino gegraveerd exlibris behaalde de Prijs van de Vriendenkring van de Oud-atheneumstudenten van Sint-Niklaas.
Het loont de moeite naar Sint-Niklaas te gaan om de tentoonstelling van muzikale exlibris te gaan zien. Ter aansporing: een leuk exlibris voor boeken over volksmuziek van de Tsjech Vaclav Plechaty [5]. Van deze Tsjechische kunstenaar is op de rondreizende exlibristentoonstelling van het Willemsfonds een exlibris te zien onder nummer 359, in lijst 19.
Voor de zevende wedstrijd van het Internationaal Exlibriscentrum van Sint-Niklaas (in 1991) worden exlibris gevraagd over het thema ‘Eros’. Een zeer aantrekkelijk thema, want de god der liefde kan veel en erg verschillende gestalten aannemen.
L.V.
Auteursrechtelijk beschermd
