De Vlaamse Gids. Jaargang 71

[p. 48]

Theatergroep De Zwarte Komedie speelt ‘Tucholsky’

Jan-Jaap Jansen als Tucholsky en Max Schnur als zijn vriend en manager

[p. 49]

Kurt Tucholsky (1890-1935), geestesbroeder van Heinrich Heine, was zonder twijfel de scherpste pen van zijn tijd. Onder de pseudoniem Peter Panter, Theobald tiger, Kasper Hauser en Ignaz Wrobel schreef hij niet alleen de krant ‘Die Weltbühne’ vol, maar voorzag hij ook het links Duits kabaret van vlijmscherpe teksten en heftig aanvalsmateriaal tegen het oprukkend fascisme.

Tijdens de eerste wereldoorlog was Tucholsky zo populair dat de Duitse soldaten zijn (ondermijnende) gedichten in de loopgraven ruilden voor sigaretten. ‘Een kleine, dikke Berlijner die dacht dat hij met een schrijfmachine een catastrofe kon tegenhouden’, zei de jonge Kästner over zijn vriend en collegasatiricus.

Zijn hele leven haatte Tucholsky het fascisme, het dwaas militarisme, het eng nationalisme. Tucholsky hield zielsveel van Duitsland, maar hij week uit naar Parijs, later naar Zweden, toen de macht van de Nazi's te groot werd. Op 25 augustus 1933 ontnamen de Nazi's Tucholsky zijn staatsburgerschap en werden zijn boeken openbaar verbrand, samen met het werk van o.m. Kästner, Freud, Marx, Heine.

Op 21 december 1935 pleegde Kurt Tucholsky zelfmoord in Zweden.

‘Tucholsky blikte in de toekomst. En die was zo huiveringwekkend, dat hij verkoos ze niet meer mee te maken’ (George Grosz).

Bert Verhoye herschikte voor De Zwarte Komedie het leven van Tucholsky in vijf taferelen: de thuiskomst uit de eerste wereldoorlog (Tucholsky was soldaat in het Duits leger aan het oostelijk front), de terugkeer in de Berlijnse cabarets, de eerste uitwijkpoging naar Parijs, het tweede verblijf in Berlijn en de definitieve tocht naar Zweden.

In het enig Vlaams theatergezelschap dat consequent satirisch muziektheater blijft programmeren, sluit Tucholsky aan bij producties als Een belgische avond, une soirée belge, Omdat mensen belangrijk zijn, De avonturen van God, De man die werk vond. Ook nu weer wordt nooit eerder in Vlaanderen en Nederland opgevoerd werk gecreëerd.

Inlichtingen: theater Leguit, Leguit 15-17, Antwerpen, telefoon: (03) 233 56 78.

Voor de leden van het Willemsfonds is er reductie: 220 fr in plaats van 280 fr.