Exlibris
Boek en bibliotheek als thema in de exlibriskunst - V
HET BOEK is geschreven, gedrukt, gelijmd, genaaid of gebonden. De weg naar de lezer ligt nu open en langs deze weg werden de boekhandels gebouwd. Een goede boekhandelaar houdt van het mooie boek en komt dan haast vanzelf ook bij het exlibris terecht. Er zijn dan ook boekhandelaars die voor hun verzameling een aangepast exlibris laten ontwerpen. Een voorbeeld uit eigen land is het exlibris dat Jef Leysen [1] voor Wilfried Coopman (Coopman in boeken) heeft gemaakt. Voor de afdeling ‘Rare books’ van ‘Gohachi Bookstore’ in Japan ontwierp Toshio Sekine [2] een driekleurige houtsnede met een inderdaad ‘raar’ boek: een boek-object dat dienst doet als aquarium.
Over nu haast verdwenen vormen van boekverkoping, zoals de colporteurs op het platteland of de ambulante boekhandelaar bestaan ook aardige exlibris. We beperken ons tot één voorbeeld, dat uit de Baltische staten afkomstig is. Henno Arrak [3] zag de boekhandelaar met zijn karretje op de hoek van een straat staan. Hij prijst zijn waar luidkeels aan; aan de drie reeds aanwezige vrouwen heeft hij blijkbaar nog niet genoeg. Op het exlibris van Hermann Huffert [4] staat de boekhandelaar nog op klanten te wachten. Op de kleurrijke lithografie van Jifi Bouda [5] is alleen de ingang van een antikwariaat te zien, maar de verscheidenheid van de uitgestalde boeken en prenten maakt er toch een bijzonder levendig exlibris van.
De boekenverzamelaar is een snuffelaar. In antikwariaten zwemmen zijn handen door zeeën van papier, op zoek naar verwaarloosde of verloren schatten die alleen in zijn bibliotheek hun uiteindelijk geluk zullen vinden. Het snuffelen in boekenstalletjes is een geliefkoosd thema in de exlibrisgrafiek. Anton Pieck [6] heeft het onderwerp meer dan eens uitgebeeld in zijn zo typische en gemakkelijk herkenbare stijl. De Schot Derek Riley [7] zag naast de snuffelaar ook nog de geduldig wachtende boekhandelaar zitten en ook de Duitser Albert Banska [8] toonde zowel voor de klant als voor de verkoper enige belangstelling. De tekst op dit exlibris wijst er op dat F. Bötel dit exlibris alleen kleeft in boeken die in de antikwarische boekhandel werden gekocht.
Op het exlibris van Otto Feil [9] is de snuffelende boekenwurm weer alleen. Deze prachtige handgekleurde gravure is een voorafspiegeling van wat de lezer laterzal zijn: alleen - met een boekje in een hoekje - en toch niet alleen, want een lezer is nooit alleen. De personages uit het boek houden hem gezelschap. Aan dit gezelschap zal ook tijdens het snuffelen reeds gedacht worden.
L.V.
1
Auteursrechtelijk beschermd
