- Tot ik ontdekte dat het een maniërisme zou kunnen worden, de habiliteit mij begon te obsederen...
- Kortsluiting met het onbewuste?
- Zo kun je het opvatten maar dit is niet juist. Die kortsluiting betekende voor mij niet meer (en ook niet minder) dan een impuls om verder te denken, een noodzaak om de aanleiding, de vraag afhankelijk van mijn begripsvermogen te onderzoeken en, ondanks de beperking, een oneindig aantal mogelijkheden te herkennen...
- Wat betekent dat picturaal gezien?
- Ons begrip ruimte is beperkt. Iedere uitgebeelde ruimte valt daaronder. Nooit helemaal leeg, nooit helemaal vol kan zij een krachtveld van spanningen worden waarin de rechte lijn, de pijl, het vierkant, de primordiale leegte verkennen en dit is volgens mij de opgave, de paradox van een vooropgesteld bewustzijn met de intuïtie op maximum snelheid... en zo ontstaat dan weer die ruimte die me in staat stelt de afbakening ervan te zien en te ervaren... de ervaring wordt een hiaat dat steeds groter wordt, overheersend dreigt te worden tot ze mij op de rand van de afgronden brengt, waarvan ik heb vastgesteld dat ze alle op mekaar lijken.
- Als ik je goed begrijp is de intuïtie nog altijd ingeschakeld, misschien wel de dynamo van je doelbewust ‘zenuwstelsel’?
- Ja.
- De term bewustzijn gebruik je veel: wat bedoel je daarmee?
- Bewustzijn betekent voor mij alle mogelijkheden gebruiken, die latent aanwezig zijn om tot het oorspronkelijke punt te komen van waaruit alles zonder vraag gebeurt, - soms samengebald in een pijnlijk ervaren dat zich - een fractie maar - probeert te bevestigen om dan in de verbeelding naar de stilte te zwenken...
- Dan is leven voor jou een aaneenschakeling van momenten, die in flitsen iets van de gestalte van de waarheid belichten?
- Waarheid zou ik dan als ‘logica’ opvatten, - als een altijd te relativeren winstpunt.
- Is in die optiek de wijze waarop je het perspectief gebruikt ook een vorm van zich bewust maken van de ruimte?...
- ...Het is moeilijk het volmaakte beeld te laten inwerken als een bliksem zich in de verte tegen het asgrauwe nachtveld in de grond boort, beelden die me aan De Chirico doen denken uit het niets verschijnen, schaduwen in doodsomarming uit mekaar glijden als de ruimte haar onmetelijk oor spitst... Aan de voortdurende controle ontsnap ik dan even om na enkele tellen op de krijtlijn terecht te komen...
- ...de krijtlijn?
- de lijn die met krijt op de grond getekend is...
- Beschouw je jezelf dan niet als een verschrikkelijke sneeuwman?
- Nee. Wat zich voordoet op dat moment gebeurt ook buiten mij. Het chemische beginsel, de elektrische schok, de wrijving, de zuurstof, het aftakelen van de cellen, de opmars naar het einde op de weg van het midden, de trillingen die zich voortplanten en steeds versnellen, lichtjaren die zich verwijderen, zich oplossen in de idee: dat alles vat zich samen in één microscopisch punt, zwelt aan tot in het onoverzichtelijke, barst in duizend brokken uiteen... aan dit besef ontkom je niet en dat is de absolute, ongekende rust die men dan een tijdlang gaat beheersen.
- ...de richtinggevende pijl?
- Een pijl die alle kanten uit kan, ondanks de beperktheid veroorloof ik me die vrijheid.
- Is dat geen vicieuze cirkel: van de ervaring naar de afgrond, van het krijtkoord naar...
- de bestendige verwondering, natuurlijk, - naar de ruimten die er andere laten vermoeden, veronderstellen... Het gegeven, de mogelijkheid, het andere deel van de realiteit, het relatieve: de parallel waarlangs ik me beweeg, bewust van die bijna bovennatuurlijke mogelijkheden...
- Bovennatuurlijk is wel een eigenaardige term voor de volslagen atheïst die je bent. Of niet?
- Het geloof in de relativiteit is tegelijkertijd een mentaal nihilisme.
- Wat is voor jou nihilisme?
- Nihilisme (in betrekking tot het bewustzijn) vat ik positief op als het gaat om de eliminatie van alle remmingen, die ervaren worden. Het moet de muren neerhalen waartussen we gevangen zitten, het is een discipline...
Auteursrechtelijk beschermd
