De Vlaamse Gids. Jaargang 43

[p. 105]

Een Belgische ‘dame’ aan de Kaap
door Jan Greshoff

ZUID AFRIKA heeft het werkelijk niet getroffen met zijn levensbeschrijvers! Uit Nederland waar men een degelijker belangstelling over dit land zou verwachten, bereikten ons in de laatste jaren geschriften die in het beste geval tot een oppervlakkige haastige journalistiek, in het slechtste berusten op gebrek aan kennis van zaken, welke de schrijvers aan het oog trachtten te onttrekken door een samenweefsel van vooroordelen, halve waarheden en helaas soms het tegendeel van waarheid.

Het is wonderlijk dat men zulk een dringende behoefte gevoelt een en ander mede te delen over een onderwerp dat men slecht of averechts kent. Dezer dagen kwam ons een (overigens volmaakt onschuldig) staaltje onder de ogen van het schrijven over dingen waar men niets of vrijwel niets van weet. Toch is het de moeite waard er de aandacht op te vestigen. Want men kan niet aannemen dat een beroepsjournalist of belletrist alléén er naast zou slaan wanneer het Zuid-Afrika betreft! Als ik dus van een auteur onjuistheden lees over een land dat ik ken, ben ik er zeker van dat hij ook onjuistheden verkondigt over een land dat ik niet ken.

Het boekje waar ik thans, waarschuwend, de aandacht op vestig heet: ‘Cap des Tourments’, draagt als ondertitel ‘Nouvelles Sud-Africaines’ en is van de hand van een mij onbekende Sophie Deroisin.

Het is onlangs verschenen en ik las alleen het eerste verhaal uit de bundel. De letterkundige waarde welke uitermate gering is, blijft hier buiten bespreking. Het gaat hier over de voorstelling der feiten. Ik zou zeggen dat de schrijfster Zuid-Afrika bezocht heeft, niet echter dat zij het goed kent.

Allereerst lees ik van ‘Le Courrier de l'Etat Libre d'Orange’, die fluit en uit een tunnel tevoorschijn komt en ik neem aan dat hiermede de Oranje Express bedoeld is, die wel is waar de Vrijstaat doorkruist, maar toch moeilijk op de ietwat ronkende Franse omschrijving aanspraak kan maken. Ik maak er opmerkzaam op dat het verhaal tijdens de tweede wereldoorlog speelt. En ik twijfel of Kaapstad nu ‘la ville des Anglais’ is en verder een grote haven met vele schepen heeft, die de druiven van het

[p. 106]

gehele district naar Engeland brengen. Veel schepen geheel gevuld met druiven! En waarvan dan de meeste afkomstig zijn van de plaats van Mijnheer (!!) Cornelius, die consequent maar niettemin onjuist gehuwd is met Mevrouw (!!) Cornelius.

Bij Mijnheer en Mevrouw Cornelius is in dienst een kleurlingmeisje, luisterend naar de naam van Six Pence, dat op haar hoofd het witte mutsje der fatsoenlijke gekleurde meisjes draagt en zich afslooft voor de tweelingen van bovengenoemd echtpaar die de gehele dag ‘Suikerbossie’ zingen begeleid door het huisorgel.

Six Pence zag neer op de naturellen die (het geval speelt zich af in de nabijheid van Worcester!) in ellendige ‘kraals’ wonen. Ik heb deze bouwwerkjes in en bij Worcester nimmer ontdekt. ‘Mijnheer’ Cornelius had ook Italiaanse krijgsgevangenen op zijn plaats. Deze Italianen hadden een grote invloed: de tuinman van Mevrouw Cornelius oefende zich in het bel canto en de kinderen zongen, onderweg naar school, arias uit Rigoletto. De weduwen namen Italiaanse les, vlochten blauwe linten door hun haar. Dit werd in het bijzonder waargenomen op de plaats ‘Moere Son’ (sic). Bedoeld wordt waarschijnlijk More son. Deze lag, het moet gezegd worden in een fraai landschap. In november was het huis omringd door anemonen en asters, terwijl de gele mimosabolletjes zich overal verspreidden; op de daken der rondavels, op de stoffige wegen, op de ruggen van het vee en op het witte mutsje van Six Pence. Hoogst poëtisch! Maar dit is nog niet alles: de zoete geur van de citroenbomen overheerste die van de sinaasappelen en onder de eucalyptusbomen lagen de kleine lagunes met waterlelies. Er wordt natuurlijk door de Italianen een cobra gedood en de naturellen trekken daaruit de gevolgtrekking dat er een bovennatuurlijke macht op de plaats heerst.

Ik zal niets meer vertellen van de verhouding van Six Pence en één der Italianen, dan dat het een idylle in optima forma was, met veel bloemengeur en wat daar zo meer bij te pas komt. Wat wel belangwekkend is en door mij nimmer waargenomen, hetgeen bewijst dat ik over een zeer beperkte opmerkingsgave beschik, is het navolgende: op de helling der bergen in de pikdonkere nacht, bewogen zich snel lichten voort, als zwervende zielen. - Het is doodjammer dat mij zoveel ontgaat in dit leven!

Ook niet mis mag het navolgende genoemd worden: iedere protea draagt zijn last van vogels en van bloemen, stijf en perlemoer, als de bloemen in de kerken! De vogels daar bij Worcester hebben de eigenschap dronken te worden, vooral wanneer de Italianen ‘O Sole Mio’ zingen. Terzelfdertijd lijken de kinderen van mijnheer en mevrouw Cornelius als zij, achter muggengaas op de stoep slapen, op vissen die aan de oppervlakte van het aquarium lucht happen!

En zo gaat het op zijn dichterlijkst voort tot het nette gekleurde meisje met het witte mutsje de gevolgen van haar omgang met de Italiaan niet meer

[p. 107]

verbergen kan. Het eindigt roerend, op een manier waarop vrijwel alle slechte verhalen roerend eindigen.

Sophie Deroisin heeft niets in zich opgenomen van de bolandse atmosfeer, zij heeft de bewoners niet begrepen, noch het landschap. Zij heeft geen begrip van verhoudingen, toestanden en evenwichten. Haar verhaal ‘Six Pence’ is een potsierlijke poëtische parodie.

En dan te denken welke prachtige en tragische motieven Zuid-Afrika aan een schrijver van werkelijk talent te bieden heeft!