De Vlaamse Gids. Jaargang 39

[p. 767]

Zeer losse opmerkingen
door Jan Greshoff
10

DE post bracht mij Het Nieuwsblad voor de Boekhandel, een der vervelendste weekbladen mij bekend, met tal van afbeeldingen het Haagse boekenfeest betreffende. Ik heb deze met aandacht bekeken en daarna oprecht gestreefd naar onpartijdigheid. En ik ben weer tot de slotsom gekomen, dat ten eerste zulke bijeenkomsten niet in overeenstemming zijn met mijn aard, ten tweede, objectief en zeer in het algemeen beschouwd, zulk een uitstalling van ijdelheden niet te rijmen is met de waardigheid van de letterkunde en van de letterkundige.

Het gaat mij natuurlijk niet aan dat C.J. Kelk zich met wijd open gesperde muil, allerdierlijkst, laat afbeelden. Dit is geheel zijn zaak. Maar het hindert mij dat hij, hoe weinig hij ook met de litteratuur van doen heeft, zich als letterkundige zó aanstelt. Ik ben geen voorstander van de vereniging van lol en kunst. Ook de ‘letterkundige’ Jacques den Haan dient zich hier als ‘geinponem’ aan en het is geen fraai schouwspel. Het overige gezelschap liet zich ietwat behoorlijker kieken. Doch waarom moet een niet meer piepjonge hoogleraar zich nu juist dansende, een dichter zich met twee flessen alcoholhoudende drank, met als bijschrift ‘in goed gezelschap’ doen vereeuwigen? Er kan geen redelijk bezwaar worden te berde gebracht tegen dansende hoogleraren, ook al is de eerste frisheid er al af, noch tegen drinkende dichters. Maar... waarom in 's hemelsnaam moeten zij bij wijze van vermaak, door middel van de drukpers, den volke bekend gemaakt worden? Er zijn iedere avond duizenden dansers en tienduizenden drinkers in volle actie. Maar zij begeren niet dat geheel Nederland ziet en weet dat zij zo goed dansen en zo goed drinken kunnen. Het gaat niet tegen deze handelingen, het gaat tegen het opzettelijk en nadrukkelijk tentoonstellen van wat voor ieder beschaafd mens een zeer particuliere aangelegenheid behoort te zijn.

Maar dit cabotinisme, hoe verwerpelijk ook, is niet mijn grootste bezwaar tegen boekenballen en aanverwante genoegelijkheden. Ook zelfs niet het feit, dat de schrijver zich niet behoort te lenen voor de reclamedoeleinden der uitgevers. Het gaat tegen de volkomen afwezigheid van

[p. 768]

onderscheiding. Dit feest, afgaande op wat ik vroeger hoorde en zag, is de Apotheose van het Potje met Pieren. Het staat mij niet aan belangrijke figuren als Roland Holst en Bloem, jongere schrijvers met oprechte gaven, samen te zien hossen met de nauwelijks letterkundige Jan Rap en zijn in het geheel niet letterkundige maat. Er zijn ten slotte standen (en ik hoop dat zij nooit worden uitgewist) óók in het rijk der schone letteren. En een vermenging, een weerzinwekkende verbroedering van hoog en laag, vernuftig en dom, dik en dun, meester en prutser kan ik met de beste wil van de wereld geen verheffend schouwspel vinden. Ik heb niet alleen de prentjes aandachtig bestudeerd, maar ook het bijpassende verslag, zowel van wat er zich in Den Haag als in Amsterdam af speelde. Een verdrietige, zeer verdrietige leesstof.

Het moet mij van het hart, dat het mij ergert, of liever schokt, bij zulke uitbarstingen goede vrienden en grote dichters als Holst en Bloem aan te treffen. En ofschoon het geen afbreuk kan doen aan mijn oude hechte genegenheid, neem ik het hun toch wel een tikje kwalijk.

In ‘Het Vaderland’ las ik een verslag over een al even letterkundige, al even stotende bijeenkomst, ter ere van 's Gravenhage, waarbij, eveneens tot mijn pijnlijke verbazing, mijn jongere vrienden Pierre H. Dubois en Adriaan van der Veen betrokken waren. De eerste sprak, volgens het verslag in zijn eigen blad, over niets; de tweede over een onderwerp hem volkomen vreemd: de deftige erotiek van Den Haag.

Als deze mannen nu eens thuis gebleven waren, in een vertrouwelijke omgeving of in de verrukkelijke stilte van hun werkkamer, zouden zij zich zeker gelukkiger gevoeld hebben en hadden zij bovendien de voldoening gehad zich niet geleend te hebben voor een potsierlijke bedoening.

En gesteld, dat zij die avond nu eens enige welgeslaagde bladzijden geschreven hadden, zou de Nederlandse letterkunde daarmede niet oneindig meer gediend zijn, dan met kletspraatjes op een podium?

Ik begrijp veel niet, omdat ik uit de tijd ben. Het zou mij een lief ding waard zijn om te kunnen bevroeden wàt Holst en Bloem, wàt Dubois en Van der Veen bewoog om het heerlijkste mij bekend, de eenzaamheid en de stilte, volkomen vrijwillig en onnodig prijs te geven voor het afschuwelijk gemengde gezelschap van een boekenrel of het nietszeggend gekeuvel over een volkomen onbelangrijk onderwerp. Wàt, wàt, wàt?