De Vlaamse Gids. Jaargang 39

[p. 447]

Zeer losse opmerkingen
door J. Greshoff
8

EEN belangrijk deel van mijn dagelijkse ergernissen wordt mij door Engeland verstrekt, waar men na de oorlog de steekneuzerij tot een griezelige hoogte heeft opgevoerd. Een ieder gevoelt dat de pers ter verantwoording geroepen moet worden, wanneer er sprake is van laster en belediging. Doch voor het overige dient men zich zo weinig mogelijk met het dagbladwezen in te laten. De hoofdredacteur, die alléén de verantwoordelijkheid draagt voor de inhoud van zijn blad, moet over de allerruimste mate van vrijheid beschikken. Om hem echter te fnuiken en te knotten heeft men in Groot-Brittannië iets nieuws uitgedacht, wat bij mijn weten in geen democratisch land bestaat, namelijk een presscouncel, die het recht heeft leiders van persorganen op het matje te roepen. Het is duidelijk dat men naar middelen zoekt om, zonder tot openlijke censuur over te gaan, de onafhankelijkheid der journalisten zoveel mogelijk te beperken. Onafhankelijkheid en vrijheid immers zijn twee begrippen, eertijds hoog in ere, waar men thans meer en meer bevreesd voor raakt.

De hoofdredacteur van een Londens blad achtte iets verwerpelijks in een filmaankondiging door een van zijn medewerkers geschreven. Hij deed wat iedere hoofdredacteur overal ter wereld en te allen tijde heeft gedaan: hij schrapte de regels welke hem aanstoot gaven, omdat hij die onjuist óf niet in de geest van zijn blad achtte. Hij werd prompt voor de presscouncel gedaagd. Men deelde hem mede dat hij niets mocht schrappen in een ondertekende bijdrage en, wat het bedenkelijkste en het potsierlijkste is, evenmin in enig ongetekend stuk. Dat betekent dus dat een hoofdredacteur, als hij zich aan de onvakkundige voorschriften van de presscouncel houdt, alles wat zijn medewerkers hem voorleggen, klakkeloos in de krant moet plaatsen! Hij blijft naar buiten, als hoofdredacteur, verantwoordelijk voor de inhoud van zijn blad, doch hij heeft slechts een uiterst beperkte zeggenschap over wat daarin verschijnt. Er blijft hem dus maar één keuze: de prullenbak óf plaatsen zonder er in te wijzigen. Bij wijze van grote gunst wordt hem toegestaan taalfouten te verbeteren.

[p. 448]

Ik heb in de loop van vele jaren enige ervaring op binnen- en buitenlands persgebied verzameld. Overal wordt de kopy van losse en vaste medewerkers aan een grondig onderzoek onderworpen, ten einde moeilijkheden van welke aard ook, te voorkomen. Bijdragen worden bekort omdat de bijdrager te breedsprakerig is; omdat men, met het oog op een aantrekkelijke opmaak, zijn proza tot een kolom wil beperken, omdat hij onjuiste mededelingen doet, omdat een bepaalde opmerking in tegenspraak is met de redactionele politiek, omdat hij zich herhaalt, omdat hij blijk geeft van opvattingen, welke, zonder inbreuk op enige wettelijke bepaling te maken, toch aanstoot kunnen geven aan een deel van de lezers, omdat zijn toon niet in harmonie is met de toon van het dagblad...

Over al deze aangelegenheden kan niemand anders dan de hoofdredacteur of zijn plaatsvervanger oordelen. Het is onmogelijk dat enige ambtelijke of semi-ambtelijke commissie zich hierover, met kennis van zaken en omstandigheden, redelijk kan uitspreken.

De hoofdredacteur, die een (volkomen onverdiend) standje kreeg, kan niet anders doen dan in het vervolg handelen als hij voorheen deed en schrappen waar hem dit onvermijdelijk lijkt of hij kan verder voor spek en bonen meedoen en de medewerkers, zonder toezicht, het blad naar hun goeddunken doen volstoppen. In elk geval zou ik, als ik hem was, de filmredacteur, die zich beklaagde, onmiddellijk ontslaan!

Men kan dus in Engeland zijn: een hoofdredacteur aan het lijntje van de presscouncel. En dan is men geen echte hoofdredacteur. Of een leider die werkelijk leiding geeft en, waar het nodig is, ingrijpt en dan krijgt men ruzie met de presscouncel. Dit laatste is verkieslijk en verdienstelijk.