Vestdijkkroniek. Jaargang 2009

(2009)– [tijdschrift] Vestdijkkroniek– rechtenstatus

Rubrieken

De redactie van de Vestdijkkroniek meent dat lezers gebaat zijn bij alle over Vestdijk beschikbaar komende informatie. Tenslotte is Vestdijk nogal eens in het nieuws, duiken er feiten op of valt zijn naam in een onverwachte context. De Vestdijkkroniek achten we bij uitstek de plaats waar die informatie bijeengebracht kan worden. Te denken valt ook aan signalering van artikelen in tijdschriften en dagbladen, recensies, herdrukken, boeken over Vestdijk, berichten over veilingen, uitgeversrestanten en dergelijke. De lezer kan in de rubriek gezocht en aangeboden zijn of haar wensen kenbaar maken.

Uit tijdschriften, dagbladen en verder

In Hans Werkman, Wachten bij Brug 8, Uitgeverij Mozaïek, Zoetermeer 2007, p. 175-178; ISBN 978 90 239 925 3, vinden we zijn artikel ‘Pedel’ waarin hij verslag doet van de verdediging door Wim Hazeu van zijn proefschrift over Vestdijk. Hij noemt de opponenten, maar ook hun stekelige vragen komen aan bod. Deze bijdrage werd eerder gepubliceerd in het Nederlands Dagblad (datum niet achterhaald). Het levert een aardig artikeltje op over de wisselwerking tussen de promovendus Wim Hazeu en de opponenten Hugo Bousset, Wiel Kusters, Willem Otterspeer, Harry Bekkering en Van den Hoofdakker en dat alles in de aula van de Universiteit van Groningen op 10 november 2005.

Arjen Fortuin meldde in NRCboeken.nl van 26 juni één van de gevolgen van het studiehuis. Dit verschijnsel leidde nagenoeg tot de afschaffing van de boekenlijst. Bevlogen docenten Nederlands - Fries de Vries zaliger kon er in onze bestuursvergaderingen vol vuur van verhalen - krijgen Vestdijk niet dan met de grootste moeite nog voor het voetlicht van de leesgierige leerlingen. Maar nu het nieuws: op de website van een hogeschool in Leeuwarden staan dozen vol oude boeken in de aanbieding. Gered van de papiercontainer staat de Nederlandse literatuur te koop voor 20 cent per boek. Nu is een roman van meer dan 150 pagina's al langer een bedreigd cultuurgoed en is deze hogeschool niet de enige die opruiming hield. Ik ga straks toch even kijken in de container van de scholengemeenschap hier om de hoek. Wie weet? Een doos vol Vestdijk?

In NRC Handelsblad van 23 oktober stond een lang artikel van Rob van Essen over de (late) Nederlandse vertaling van Patrick Hamiltons Twintig straten onder de hemel. In een apart kader over het onderwerp ‘Is er een Hollandse Patrick Hamilton?’ de volgende tekst:

‘Toch is er een Nederlandse tijdgenoot van Hamilton aan te wijzen. In 1935 verscheen een roman vol beklemming, obsessieve liefde, dienstmeisjes en oorlogsdreiging; ondanks allerlei modernistische tendensen is Else Böhler, Duits dienstmeisje van Simon Vestdijk de perfecte Nederlandse Hamiltonroman.’

Ingezonden brief

In Vestdijkkroniek nr. 113 lees ik in een artikel van Maarten 't Hart, dat hij, als hij besloten zou hebben om een Vestdijkbiografie te schrijven, voor de keuze zou hebben gestaan om òf met Nol Gregoor, òf met Mieke Vestdijk als voorname getuige verder te gaan. Maarten 't Hart schreef: ‘Wie zich aan zo'n biografie waagde, zou onvermijdelijk partij moeten kiezen voor Nol of Mieke.’ Voor de geschiedenis mag vastgelegd worden dat ik voor mijn Vestdijkbiografie de volledige medewerking heb gekregen van zowel Nol als Mieke, en dat zonder enige restrictie. Wim Hazeu, 14 juni 2009

Gesignaleerd

In 1948 schreef Godfried Bomans in slechts vijf bladzijden een afwijzing neer van psychologische romans, waarbij hij Walschap en Vestdijk als exponenten noemt. Het was Jac Aarts, die de redactie van deze rubriek hierop attent maakte, zijdelings weliswaar, maar de man achter het Bomansweekblad had meer te bieden, namelijk zijn nieuwe boek Met andere maten. Bomans en Vestdijk hebben hun sterfjaar gemeen, maar het kan erger: in Waalwijk wordt in deze tijd van klaagzangen over de economie toch maar mooi een schrijvershof gerealiseerd, waar het woningtype Vestdijk Bomans Reve (in één adem) te bemachtigen is voor minder dan € 200.000.

Het woningtype Mulisch (what's in a name?), is veel duurder. Het Bomansgenootschap en de Vestdijkkring hebben 1972 als hun jaar van oprichting gemeen.

Op de Dag van de literaire genootschappen, die jaren terug in het Letterkundig Museum werd gehouden waren we buren. Ons bestuur liep toen rond in T-shirts met de tekst: ‘Vestdijk verdiende de Nobelprijs’, hetgeen Jan Wolkers zaliger de uitspraak ontlokte: ‘Zo is het maar precies meneer, Vestdijk was de grootste!’

Terug naar Aarts. Zijn boek draagt niet veel bij aan de studie over werk en leven van Simon Vestdijk. Een voorbeeld: ‘Een groot schrijver leeft voort in zijn werk, niet in de straten die min of meer toevallig naar hem genoemd zijn. Bomans heeft geen chique lanen nodig. Naar Simon Vestdijk (wie leest hem nog?) is in Arnhem wél een fraaie straat genoemd.’ Op deze manier kreeg Vestdijk maar liefst vijf vermeldingen in het register. Een register waar de echt interessante dingen weer niet in staan, want al lezend wilde ik dat gemopper over de psychologische romans wel in zijn geheel voor me zien. ‘Helden gezocht’ is een stukje uit de bundel Buitelingen. Hierin schrijft Bomans zijn visie over de moderne roman. Moderne schrijvers hebben gebroken met de verhaalvorm, waarin de held onder absurde omstandigheden weet te zegevieren, maar schrijven de absurditeiten toe aan de hoofdpersoon zelf. ‘De hoofdpersoon is nu een schizofreen, een psychopaat, een zondeling. Het conflict zit in hém. Daarmee houdt hij op een held te zijn. De hedendaagse psychologische roman beschrijft slechts het slachtoffer. Hierdoor is er geen redding, geen oplossing mogelijk.’ En even verder: ‘Wil een roman heden ten dage aanspraak maken op enige achting van de zijde der literaire kritiek, dan moet hij tot onderwerp hebben een stakkerd die ten onder gaat. Doch daarmee houden deze boeken, hoe knap ook geschreven, op romans te zijn. Het zijn klinische beschrijvingen van geestelijke aberraties. Het zijn psychiatrische rapporten. Het zijn waardevolle bijdragen tot de kennis vader menselijke afwijkingen. Maar het zijn géén romans.’ Tot zover Bomans, waardoor ik nu worstel met de vraag of die man uit Temesa wel een echte held was.

Het is verder misschien een mooie zomeravondoverweging om romantitels te raden uit het oeuvre van de grote meester, die Bomans wellicht in gedachten had, toe hij zijn stukje schreef en de lezer de keuze voorlegde tussen Dick Boss en Fré Bolderhey.

Met andere maten, Jac Aarts; Soest, 2008.

ISBN: 978-90-8834-465-7

Buitelingen, Godfried Bomans; Amsterdam, 1974 (pag 102-106)

Op 13 juni overleed Leni Abell-Van Soest

Leni was een van de eerste leden van de Kring en publiceerde vanaf nummer 2 van de Kroniek met enige regelmaat. Samen met haar man, Loet Abell (1915-2006), was ze vanaf 1973 vaak gastvrouw voor redactie en bestuur van de kring. Met enthousiasme waren ze vasthoudende pleitbezorgers voor de literatuur, speciaal het werk van Multatuli en Vestdijk. Ze publiceerden over de psychologische achtergronden van de verschillende romans en verhalen. Vaak kwamen daar De toekomst der religie en Het wezen van de angst bij ter sprake. Voor hen kregen deze teksten de functie van beginselverklaringen.

Favoriete titels waren De kellner en de levenden, ‘Het veer’, ‘De bruine vriend’, het gedicht ‘De doode zwanen’ en Een alpenroman. De Abellen reisden de diverse Alpenlocaties (Berchtesgaden, Grünstein, Oberstdorf) af om daar reisverslagen van te doen en die te voorzien van beeldmateriaal. Uit Vestdijkkroniek 3, juni 1983, p. 39 - De vrouw op de Grünstein:

‘We herinnerden ons dat we enige honderden meters terug op ons pad een vermolmd bordje aan ene boom hadden gezien dat een erg smal steil omlaagvallend paadje aanwees naar de Tischoferhöhle. “Betreten auf eigene Gefahr” stond erbij vermeld. Maar van de andere kant van het dal, zei de man, is hij wél te bereiken: daar zijn de treden van steen en hout in de berghelling gemaakt, en via een bruggetje over de Sparchenbach (of Kaisersbach) in de diepte, kan men dan omhoogklimmen naar de grot. Het is een beroemde grot; men heeft er resten gevonden van holenberen en mensen uit het stenen tijdperk. Mogelijk heeft Vestdijk deze grot omhooggehaald naar de Teufelskanzel. In de aantekeningen vonden we dat hij de beelden die door hem in de fictieve “Magdalenengrotte” zijn geplaatst, gezien had bij een station ergens in het Ötztal. Dit was onze speurtocht naar de “Magdalenengrotte”.’

Ook publiceerden ze over Multatuli: Multatuli's Minnebrieven na 130 jaar: Huis aan de Drie Grachten, Amsterdam, 1990. Bijdragen van de Abellen over Multatuli werden in het Duits vertaald.

Leni is 91 jaar geworden.

Uit het jaarverslag 2008 van het Letterkundig Museum, de aanwinsten 2008:

•	Uitgeverij De Beuk, nieuwjaarswensen door Carla Dura; deel uitgeversarchief, met o.m. gedichten van S. Vestdijk.
•	Jacob Israël de Haan, archief van Kees Lekkerkerker betreffende de door hem bezorgde uitgaven Verzamelde gedichten en Besliste Volzinnen, met aantekeningen en brieven van o.m. S. Vestdijk.
•	Wim Hazeu, deel literair archief, met o.m. drukwerk, documenten betreffende S. Vestdijk en Vestdijk. Een biografie, waaronder correspondentie van Mieke Vestdijk.
•	Jan van Herpen, literaire nalatenschap, met o.m. aantekeningen, geluidsopnamen, agenda's, een stropdas en correspondentie. Diverse documenten betreffende S. Vestdijk.
•	S. Vestdijk, brieven aan Ed Hoornik
•	Theun de Vries, bibliotheek met aantekeningen van De Vries en/ of opdrachten door o.a. S. Vestdijk.
•	Archief van Peter van Eeten, met o.m. manuscripten van S. Vestdijk over Herman van den Bergh, J.C. Bloem, J. Greshof en A. Roland Holst. (‘necrologie of jubileumart’)

Rumeiland

Uitgeverij Conserve meldt dat, na tien jaar met enige trots Rumeiland te hebben verkocht, de restantpartij van 660 exemplaren nu naar De Slegte gaat voor een prijs onder de kostprijs.

Over Mahler

De Bezige Bij overweegt een heruitgave met het oog op de Mahlerfeesten in 2010.

Museumtip

Het Gemeentemuseum Het Hannemahuis is verbouwd. Het museum, in 1957 gesticht door Leendert Hannema, werd in 2008 geheel heringericht. In het museum staat de stadsgeschiedenis van Harlingen centraal maar is ook de boekencollectie van Simon Vestdijk te zien. Audio-tip: Het gedicht: ‘Stad aan de wadden’ wordt u voorgelezen door de Meester zelf.

Lezersaanbieding

Nabij het beeld van Anton Wachter in Harlingen staat de Harlinger Aardewerk- en Tegelfabriek aan de Voorstraat 84. Dit familiebedrijf heeft het oude ambacht van ‘Gleibakker’ dat tussen 1598 en 1933 beoefend werd in ere hersteld en Harlingen weer op de kaart gezet als stad waar origineel, handgevormd en beschilderd aardewerk geproduceerd wordt.

Als lid van de Vestdijkkring kunt u een toepasselijk product van dit bedrijf met een aantrekkelijke korting bemachtigen. Het gaat om een tegeltje met de afmetingen 13 × 13 cm, met een afbeelding van het Anton Wachterbeeldje. U kunt in bezit komen van het tegeltje door overmaking van € 19,95 (winkelprijs € 22,50) op rekening 2652301 t.n.v. ver. Vestdijkkring te Amsterdam onder vermelding: tegel AW.