Hugo Klooster | De datering van ‘Drie van Tilly’
In zijn artikel ‘Een bijna gesloten circuit: Vestdijks historische werk’ (Vestdijkkroniek 6-1974) stelt J.J. Oversteegen, dat het verhaal ‘Drie van Tilly’ binnen de grenzen van de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) niet nader te dateren is. Volgens mij is dit wél mogelijk. Immers, uit het verhaal blijkt, dat de Liga van katholieke vorsten in oorlog is met Zweden. Over koning Gustaaf Adolf wordt gesproken als ‘de Leeuw uit Middernacht met al zijn jakhalzen’, kwalificaties die men niet verwacht, voordat Zweden zich werkelijk in de oorlog heeft gemengd. Er is sprake van een overgelopen Zweed: ‘die stinkende overloper en half rotte deserteur’. Overlopen en deserteren doet men alleen in oorlogstijd, mogen we aannemen. Tenslotte wordt van de Zweed gezegd: ‘voor de koning had hij in de strijd mogen gaan en mogen sterven’. Duidelijker kan het niet, Zweden had zich al in de Dertigjarige Oorlog gestort.
Nu dateert die Zweedse inmenging eerst van juli 1630, toen Gustaaf Adolf in Pommeren voet aan land zette. ‘Drie van Tilly’ speelt dus nà juli 1630.
Maar er is meer. In tegenstelling tot wat Oversteegen suggereert, valt er wel wat op te maken uit het feit, dat er sprake is van ‘soldaten van Tilly’. De Zweed, de Mispel en de Jonker zijn in dienst van Tilly, waaruit kan worden opgemaakt, dat Tilly nog in leven is en aktief als veldheer. Tilly stierf voorjaar 1632. Het verhaal moet dus niet later dan die tijd worden gedateerd.
Het verhaal speelt midden in de winter: ‘de hardbevroren grond’, ‘de klare winterlucht’, etc.
We kunnen concluderen, dat ‘Drie van Tilly’ speelt in de winter van 1630-1631, òf in de winter van 1631-1632. De daarop volgende winter komt niet in aanmerking, omdat Tilly in december 1632 al driekwart jaar dood was. Het bericht had zich toen al lang verspreid, en voor een dode veldheer vecht men niet.
Op zichzelf is het probleem van de exacte datering van ‘Drie van Tilly’ een zaak van ondergeschikt belang. Oversteegen echter ziet het verhaal als een van de zeldzame gevallen van ‘overlap’ in tijd bij Vestdijks historisch werk. Het ziet er naar uit, dat ‘Drie van Tilly’ geschrapt moet worden van het lijstje met ‘onbetwistbare gevallen’.
Auteursrechtelijk beschermd