Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. Nieuwe reeks 1959

[p. 189]

Provinciale academiedag te Mechelen op 10 mei 1959

De Academie hield dit jaar haar provinciale academiedag op zondag 10 mei in de raadzaal van het stadhuis te Mechelen onder de auspiciën van het stadsbestuur.

Om 10 u. 15 kwamen de leden samen in de sectiezaal van het stadhuis, waar zij door burgemeester Spinoy en verscheiden leden van het stadsbestuur werden ontvangen.

Aanwezig: de heren Foncke, bestuurder, Pauwels, onderbestuurder, De Baere, vast secretaris;

de heren Van Puyvelde, Van de Wijer, Baekelmans, Claes, Van Eeghem, De Backer, Walschap, Rombauts, Van Loey, Vanderheyden, Aerts en Axters, leden.

Bericht van verhindering gaven: de heren Carnoy, Blancquaert, Baur, Lindemans, Kuypers, Schmook, Indestege en Lissens, leden; de heren Endepols en Smit, buitenlandse ereleden.

_* * _*

De vergadering werd om 10 u. 30 geopend. Aan de bestuurstafel: Burgemeester Spinoy, die het voorzitterschap waarnam, de heer Knaepen, kabinetschef en vertegenwoordiger van de Minister van Openbaar Onderwijs, en het bestuur der Academie.

In zijn openingsrede verwelkomde de voorzitter de leden van de Academie namens de stad Mechelen en gaf hun de verzekering dat deze het als een eer beschouwt voor de academiedag uitgekozen te zijn. In het biezonder dankte hij de bestuurder Prof. Foncke die, ondanks vele jaren verwijdering, zijn geboortestad trouw is gebleven en hiervan bij herhaalde gelegenheden bewijs heeft gegeven. Spreker onderstreepte het belang van de taak, die aan de Academie bij haar stichting opgedragen werd en verheugde er zich over, dat de ‘Vlaamse’ literatuur thans een plaats heeft ingenomen, die haar op Europees peil heeft gebracht. Vervolgens wees hij erop, dat Mechelen op cultureel gebied heeft verwezenlijkt wat van een modern stadsbestuur kan worden verwacht: de stad is trots op haar letterkundig verleden en haar

[p. 190]

toneelverenigingen, erfgenamen van de aloude Kamers van Retorica, op haar conservatorium, de ontwikkeling van het onderwijs in alle graden, en niet het minst op haar volksbibliotheken. Hij sprak er zijn voldoening over uit de Academie te mogen ontvangen en loofde deze voor haar besluit om, door een jaarlijkse academiedag in een provinciestad, nauwer contact te zoeken met het volk en daarbij figuren op te roepen, die zich op letterkundig en taalwetenschappelijk terrein verdienstelijk hebben gemaakt. Spreker besloot met een woord van dank tot de aanwezigen, die door hun talrijke opkomst getuigenis hebben wensen af te leggen van hun belangstelling in het werk van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde.

Na deze hartelijke toespraak nam Prof. Dr. R. Foncke, bestuurder, het woord.

Zich vooraf tot de burgemeester en de vertegenwoordigers van het stadsbestuur richtend, dankte hij dezen namens de Academie voor hun vriendelijk onthaal en onderstreepte daarbij de hulpvaardigheid die de Academie mocht ondervinden vanwege de heren stadssecretaris Geys en stadsarchivaris R. De Roo. Op zijn beurt verwelkomde hij de aanwezigen en verontschuldigde de genodigden en leden der Academie die verhinderd waren de vergadering bij te wonen.

Vervolgens verklaarde spreker waarom de Academie dit jaar de stad Mechelen voor haar provinciale academiedag hecft gekozen en gaf daarbij een overzicht van het bloeiende culturele leven van de Dijlestad in het verleden. Hij liet de weerklank niet onvermeld die de stichting van de Academie in 1886 in de Mechelse pers gevonden heeft. Uitvoerig handelde hij daarna over de contacten van de Academie met Mechelen in de loop van haar bestaan. Hij stipte aan dat zij steeds grote belangstelling voor Mechelen heeft betoond en herhaaldelijk in de gelegenheid is geweest om belangrijke studies van Mechelse ingezetenen in haar jaarlijkse wedstrijden te bekronen. Hij hield vooral stil bij de namen van de leden, afgestorvenen en levenden, die te Mechelen verbleven of er onderwijs genoten of gaven.

De sterk gedocumenteerde en welsprekende rede van de bestuurder werd door het publiek met de grootste aandacht en belangstelling gevolgd en op luid applaus begroet.

[p. 191]

Hierna verzocht de voorzitter Prof. Dr. E. Rombauts het woord te willen nemen. Deze handelde over Willem Frans Gommaar Verhoeven naar aanleiding van de 150ste verjaring van diens overlijden.

Na een korte inleiding geeft spreker een overzicht van de wetenschappelijke, de politieke en de letterkundige bedrijvigheid van Verhoeven, die te Lier geboren, toch hoofdzakelijk te Mechelen werkzaam is geweest. Daarna tracht hij de meest in 't oog springende trekken van diens geestelijke fysionomie vast te leggen: zijn standsbewustzijn als koopman en burger, dat door zijn historische studiën meer reliëf en zin krijgt; zijn wetenschappelijk autodidactisme met zijn goede en minder gunstige kanten; zijn conservatisme in politiek opzicht, dat hij evenwel verzoent met een zeker progressisme; zijn godsdienstige gezindheid die de stempel draagt van de Verlichting. Vervolgens wijst spreker op de betekenis van een niet uitgegeven geschrift: de Oordeelkundige Verhandelingen... (1780), waarin Verhoeven een zakelijk, doch warm pleidooi houdt ten voordele van het Nederlands, tot verbetering van het onderwijs en van de taaltoestanden in het algemeen in de Oostenrijkse Nederlanden. Hierin doet de auteur o.a. een voorstel tot oprichting van een ‘nederduijtsch tael- en kunstgenootschap’ om de studie van het Nederlands te bevorderen en het gezag van die taal te vestigen. Even wordt gewezen op het verschil tussen dit pleidooi en het acht jaar later verschenen pamflet van Verlooy: Verhandeling op d' Onacht der moederlijke Tael in de Nederlanden. Ofschoon Verhoeven's geschrift in zijn tijd geen gevolg gehad heeft, verdient deze man toch onze erkentelijkheid: hij mag geëerd worden als voorloper van de Vlaamse Beweging en als pionier van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde.

Ook voor de lezing van Prof. Rombauts was de belangstelling groot. Dat bleek voldoende uit het succes dat de spreker bij het slot van zijn rede oogstte.

De voorzitter besloot de vergadering met een vernieuwd woord van dank tot de aanwezigen en tot de Academie.

_* * _*

Na de lunch, door de stad aangeboden en in de gezelligste stemming gebruikt, werd een bezoek gebracht aan de Stedelijke

[p. 192]

Openbare Bibliotheek, waarvan de leden de degelijke inrichting hebben gewaardeerd en bewonderd.

De in alle opzichten goed geslaagde dag werd besloten met de voorstelling van het kleurrijke beeld- en klankspel ‘Mechelen, hoofdstad der Nederlanden’.