Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1926

[p. 73]

Vergadering van 17 Februari 1926

Waren aanwezig, de heeren Prof. Dr. L. Scharpé, bestuurder, Prof. Dr. A. Vermeylen, onderbestuurder, en Dr. L. Goemans, bestendig secretaris;

de heeren Karel de Flou, Dr. L. Simons, Kan. Dr. J. Muyldermans, Kan. Am. Joos, Is. Teirlinck, Frank Lateur, Prof. Dr. J. Mansion, O. Wattez, Prof. Dr. L. van Puyvelde, Prof. J. Vercoullie, Mr. Leonard Willems, Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, J. Jacobs, Prof. Dr. J. Persyn en Herman Teirlinck, werkende leden.

Lieten zich verontschuldigen de HH.: G. Segers, Dr. M. Sabbe, Prof. Dr. A. van Hoonacker en J. Salsmans S.J., werkende leden.

_⋆⋆_⋆

De Bestendige Secretaris leest het verslag over de Januarivergadering; het wordt goedgekeurd.

_⋆⋆_⋆

Kroonorde. - Bij Koninklijk Besluit van 5 December 1925 (Staatsblad 9 Februari 1926) werden tot Kommandeur in de Kroonorde bevorderd, de volgende heeren werkende leden der Academie: Karel de Flou, Kan. Dr. J. Muyldermans, Dr. L. Simons en Is. Teirlinck. - De heer Bestuurder wenscht zijn medeleden hartelijk geluk met die vereerende onderscheiding. (Toejuichingen.)

Aangeboden boeken.

Door het Friesch Genootschap van Geschiedenis, Oudheid- en Taalkunde, te Leeuwarden:

97^ste Verslag: 1924-1925.

Door het Archief der Stad Antwerpen:

Antwerpsch Archievenblad Driemaandelijksch Tijdschrift. Tweede reeks, 1^ste jaargang 1926. 1^e afl. Januari.

Inventaris op het Archievenfonds van Handel en Scheepvaart.

Inventaris op het Archief der Generale Indische Compagnie. (Compagnie d'Ostende) 1723-1777... door Dr. Floris Prims.

[p. 74]

Prims (Dr. Fl.), De Briefwisseling tusschen het Antwerpsch Magistraat en zijn Gedeputeerden. Juli 1565-April 1566.

Kataloog der Scheldetentoonstelling. Antwerpen 1925.

Door de ‘Société Royale d'Archéologie de Bruxelles’:

Annuaire. Tome XXVI: 1925.

Door Prof. Dr. L. van Puyvelde, werkend lid:

Tentoonstellingen. Gent. (Overdruk uit ‘Onze Kunst’, 1925, N^o 9-10).

Door Prof. Dr. C.G.N. de Vooys, buitenlandsch eerelid:

Middelnederlandsche Legenden en Exempelen. Bijdrage tot de kennis van de Prozalitteratuur en het Volksgeloof der Middeleeuwen. Herziene en vermeerderde uitgave, door Dr. C.G.N. de Vooys.

Door den Heer C. Debaive, bibliothecaris aan 's Rijks Hoogeschool te Gent:

De zoogezegde Flora van Daniël Heinsius. Overdruk uit den Gulden Passer.

Bibliographische Aanteekeningen. Overdruk uit Verst. en Meded. der Academie 1925.

Door Dr. Jan Gessler, Atheneum-Leeraar, te Hasselt:

Over Loonsche en andere ‘Geltbrulochten’. (Overdruk uit Limburg, jg. VII).

Enkele terechtwijzingen. Semondre en Sermonner. (Uit Brabantsche Folklore, 5^e jaar, N^o 26.)

Le cognomen latin de Goswin de Straile. (Uit Leodium XVIII, 1925).

La Charte de Brusthem 1175. (Uit Bulletin de l'Institut Archéologique Liégeois, 1924).

Een Luiker Ordonnantie in het Vlaamsch over de Kaart van Ferraris en De Keure van Colmont 1170. (Uit Versl. en Meded. der Kon. Vl. Acad. 1925.)

Door den Schrijver:

De Groot-Nederlandsche Gedachte. Historische en politieke beschouwingen door Dr. P. Geyl, hoogleeraar aan de Universiteit te Londen.

Door Dr. C. Godelaine, leeraar aan het Kon. Atheneum te Luik:

Godelaine (C.), Modern en Modernistisch Tooneel in Nederland

Id., Een Lapje Zeventiendeeuwsche Dorpszeden en Gebruiken

Gessler (K.) en Godelaine (C.), Het Doxaal der St.-Martinuskerk te Tessenderloo. Een Meesterstuk der Zestiendeeuwsche Beeldhouwkunst.

Door den Heer P.Th. Justesen, te Banjoewangi (Java):

The Homeric ‘Thumos’.

Door Dr. Paul van Oye, te Stanley-ville:

Een dringend koloniaal Vraagstuk, door Paul van Oye. Dr. Sc. n. et Med. (Overdruk uit ‘De Vlaamsche Gids’, Dec. 1925.)

Natura docet: I. Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, Over de Melk en Melkvervalsching. - II. Aug. Havermans, Gids voor Dierkundige Waarnemingen

[p. 75]

Voor den Aug. Beernaert-Prijskamp werden ingezonden:

Piet van Assche, De avonturen van Kasper Sempersnel.

Staf Vliegers, Fiele Savels' Opgang.

Spera, Uit 's werelds alledaagschen Loop. Droevig spel van Liefde, Haat en Dood, in 3 bedrijven. (Hs.)

Constant Eeckels, Een Ruikertje voor de Lieve-Vrouw.

Joris Eeckhout, Litteraire Profielen. I.

Id., Karel van de Woestyne.

Mededeelingen door den Bestendigen Secretaris.

1^o) Helleputte-Schollaert-Fonds. - De Bestendige Secretaris geeft lezing van een brief van 16 Januari 1926, waarbij Mevrouw Louise Helleputte-Schollaert aan de Koninklijke Vlaamsche Academie bericht dat zij, ingevolge den wensch van haar diepbetreurden echtgenoot aan de Academie aanbiedt een gift van 50.000 fr. tot stichting in den schoot der Academie van een HELLEPUTTE-SCHOLLAERT-FONDS. - De Academie beslist een brief van bedanking te zenden aan Mevr. Helleputte en de aanneming van het legaat aan den Heer Minister te vragen.

2^o) Lijkplechtigheid van Z.E. Eminentie Kardinaal Mercier. - Bij brieve van den Heer Minister van Binnenlandsche Zaken, gedagteekend den 26 Januari 11. werd de Koninklijke Vlaamsche Academie, met de andere Academiën uitgenoodigd op de nationale lijkplechtigheden van Zijne Eminentie den Kardinaal Mercier.

Onze Academie was te Brussel vertegenwoordigd door den Heer Scharpé, bestuurder, den Heer Simons, werkend lid, den Zeer Eerw. Heer Walgrave, briefwisselend lid, en den bestendigen Secretaris.

3^o) Aug. Beernaert-Prijs. - Brief van 8 Februari 1926, waarbij de Weled. Heer Minister aan de Academie meldt, dat hij den heer Adolf Herckenrath, uitgever te Gent, heeft aangeduid om, als vijfde lid, deel uit te maken van de Jury van den Aug. Beernaert-Prijskamp (7^e tijdvak: 1924-1925).

Mededeelingen namens commissien

1^o) Bestendige Commissie voor Midderlandsche Taal- en Letterkunde. - De heer Prof. Dr. L. Scharpé, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

[p. 76]

Waren aanwezig de heeren: Prof. J. Vercoullie, voorzitter, Prof. Dr. J. Mansion, ondervoorzitter, Karel de Flou, Kan. Am. Joos, Is. Teirlinck, Dr. L. Goemans, Dr. L. Simons, Mr. L. Willems, J. Jacobs, leden, en Prof. Dr. L. Scharpé, lid-secretaris.

Aan de dagorde staat:

1^o) Een Diestersch Handschrift, uit het midden der 15^de eeuw, van het apocrief Evangelie van Nicodemus. - Lezing door J. Jacobs.

De ‘acta Pilati’, oorspronkelijk in 't Grieksch geschreven, vormen de bron van 't eerste gedeelte van dit belangrijk werkje. Het eigenlijke ‘Nicodemus Evangelie’ was ten ontzent nogal verspreid, en werd nog in de 16^e eeuw gedrukt te Rotterdam door Montanus. Doch in zeer gewijzigden tekst.

Het Diestersch Handschriftje werd onder de oude boekjes van het Begijnhof te Diest gevonden, en de tekst wijkt af van de oudere bekende bewerkingen. De verouderde woorden, en andere indiciën geven te denken dat onze tekst het afschrift is van een merkelijk ouderen.

De Commissie stelt voor de studie van den Eerw. Heer Jacobs alsook den tekst van het Hs., in de Verslagen op te nemen.

2^o Lexicographische Sprokkelingen; Mnl. dietsc en duutsc; - Mnl. diesch en duusch; Mnl. Hoogduutsch. - Lezing door Mr. LEONARD WILLEMS.

I. - De oude benaming van onze taal is in Noord-Nederland ‘duutsc’ en in Zuid-Nederland ‘dietsc’.

Gillis De Wevel, Jan Yperman, in Vlaanderen, gebruiken ‘Dietsch’ en ‘Vlaamsch’ in dezelfde beteekenis: beide 14^e Eeuw; Yperman's werk is van 1307; maar ‘Dietsch’ is toen reeds aan 't verdwijnen, en in de volgende eeuw is ‘Dietsch’ zoo goed als verdwenen. Anthonis De Rovere spreekt nooit dan van ‘Vlaemsche tale’. Vaernewyck, Matthys de Castelein, in de 16^e eeuw, spreken nooit meer dan van ‘Vlaemsch’. - In Brabant wordt eerst in de 16^e eeuw de volkstaal ‘Brabantsch’ genoemd (J^r Jan van der Noot); in de Middeleeuwen en in de 15^e Eeuw bleven de Brabanders getrouw aan de benaming ‘Dietsch’ (Boendale, Broeder Gheeraert van Herne, Ruusbroec, ook 1493: de Kamers van ‘Dietscher tonge’ worden te Mechelen door den hertog bijeengeroepen). Maar einde 15^e Eeuw komt ‘Duytsch’ overal op, tengevolge van de Boekdrukkunst, i. pl. v. ‘Dietsch’, de Hollandsche vorm. De incunabels veranderen 't oudere ‘Dietsch’ in ‘duytsch’ (Reinaert, Seghelyn, Catoen). Duitsch, in de 16^e Eeuw, moest tot verwarring voeren met ‘Hoogduitsch’. Nu

[p. 77]

komen de benamingen ‘Nederduitsch’ en ‘Nederlandsch’ op; welke laatste de zege behaalt.

II. - Bij Veldeke (Servatius) moet in het rijmpaar: ‘dietsche’ en ‘vriesche’, ‘dietsche’ verbeterd worden in ‘diesche’: ook andere plaatsen met ‘diesch’, ‘duusch’ komen voor.

III. - In de Middeleeuwen noemde men de taal van Duitschland ‘overlandsch’; dit woord verdwijnt na de 16^e eeuw. ‘Hoogduitsch’ komt reeds een enkele maal voor in de voortzetting van Boendaele's Yeesten (‘uut hogher duytsche ghetransfereerd ± 1450), en vervangt later het vroegere ‘overlantsch’.

De uitbreiding die de uitdrukking ‘Vlaamsche taal’ genomen heeft, is vrij modern: buiten 't eigenlijke Vlaanderen wint ze veld als slaafsche vertaling van ‘langue flamande’.

Onder dank, wordt aangenomen deze studie te laten drukken in de Verslagen en Mededeelingen.

3^o Middelnederlandsche Bijdrage uit het Würzburger Hs. - Door P. Stracke S.J. ter opneming in de Verslagen en Mededeelingen aangeboden.

De heeren Vercoullie en Scharpé worden aangewezen om advies uit te brengen.

2^o) Bestendige Commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde. - De heer O. Wattez, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig de heeren: Dr. L. Simons, voorzitter, Is. Teirlinck, Kan.. Dr. J. Muyldermans, Frank Lateur, Prof. Dr. L. Scharpé, Prof. Dr. A. Vermeylen, Dr. J. Persyn, leden; Dr. Leo Goemans en Dr. Vandevelde, hospiteerende leden, en Omer Wattez, lid-secretaris.

Aan de dagorde staat:

1^o Onze oudste Germaansche Meesterschriften. Waar ze zijn en wat er in den loop der eeuwen mêe gebeurde. (Voortzetting). - Lezing door Omer Wattez.

De heer Wattez heeft het thans over het Nevelingenlied en het Goedroenlied, en eindelijk over Van den Vos Reynaerde, die omtrent denzelfden tijd het licht zag als de twee Middel-Hoogduitsche heldendichten. Na in 't kort de geschiedenis der oudste Germaansche schriften te hebben uiteengezet, treedt spreker op het gebied der algemeene Germanistiek, die in onze faculteiten van Germaansche philologie zou mogen uitgebreid worden. Er werd en er wordt nog, op uitstekende wijze, gedaan aan phonetiek, dialectologie, toponymie, vakken die tot de

[p. 78]

wetenschap behooren die volstrekt noodig is voor Germanisten, doch er wordt niet genoeg gedaan aan Germaansche literatuur, oude zoowel als nieuwe.

2^o) Bibliographische studie over de werken van den Apotheker-Chemicus P.J. Kasteleyn (1746 † 1794). - Lezing door Prof. A.J.J. Vandevelde.

Prof. A.J.J. Vandevelde geeft een overzicht zoowel van het wetenschappelijk als van het letterkundig werk van den Apotheker-Chemiker-Dichter. Hij deelt de lijst van Kasteleyn's werk mede. Zij is tamelijk lang. Kasteleyn leverde veel oorspronkelijk werk; maar vertaalde ook wetenschappelijk en letterkundig werk uit andere talen: Fransch en Duitsch. Hij schreef gedichten en tooneelspelen en had over de dichtkunst eene bepaalde meening. Zijn wetenschappelijk werk is letterkundig bewerkt en zijne letterkundige werken dragen het kenmerk van zijne wetenschap.

Kasteleyn was in zijn tijd een zeer interessant man.

Er wordt voorgesteld en aangenomen de lezingen van de hh. Wattez en Vandevelde op te nemen in de Verslagen en Mededeelingen.

Dagorde

1^o) Boekerij. Verslag door den Bestendigen Secretaris over den toestand der Boekerij. (Ingevolge art. 16 van het reglement van inwendige orde van de Secretarie.)

Het zal in de Verslagen en Mededeelingen opgenomen worden. (Zie blz. 79.)

2^o) Fondsen bij de Koninklijke Vlaamsche Academie. Jaarlijksch verslag: Dienstjaar 1925. - De Bestendige Secretaris doet verslag over den toestand van het Karel Boury-Fonds, het August Beernaert-Fonds, het Van de Ven-Heremans-Fonds en het Karel Barbier-Fonds gedurende het jaar 1925.

3^o) Salsmans-Fonds. Verslag over het Dienstjaar 1925. - Namens de Commissie doet de Bestendige Secretaris verslag over de werkzaamheid van dit Fonds gedurende het dienstjaar 1925.

De verslagen over de Fondsen zullen in de Verslagen en Mededeelingen opgenomen worden. (Zie blz. 80.)

4^o) Lezing door Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, werkend lid: Het Leven en de Dood.

5^o) Daarna wenscht de heer Bestuurder Prof. Dr. A. Vermeylen geluk ter gelegenheid van zijn benoeming tot afgevaardigde van België bij het Institut International de Coopération intellectuelle.