Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1895

[p. 268]

Aanteekening over de Antwerpsche gilden en ambachten.

Sinds mijne jongelingsjaren vond ik er een bijzonder genoegen in, de verspreide overblijfselen vooral de kenteekens der Antwerpsche Gilden en Ambachten, betreffende, bijeen te brengen. Vandaar de verzamelingen, door mij in 1853 en 1861⁽¹⁾ uitgegeven en in mijn Wapenboek der Antwerpsche Gilden en Ambachten volledigd. Vandaar ook de talrijke kenteekens en legpenningen, welke ik sedert de inrichting van het Museum van Oudheden in het Steen heb vergaderd⁽²⁾. Wanneer ik in 1863 in het Archief van Antwerpen trad, vond ik daar eene menigte oorkonden, verward onder elkander, die op de Antwerpsche Gilden en Ambachten betrekking hadden. Mijne eerste zorg was, zoo haast het personeel op de hoogte der taak was, de rangschikking dezer stukken te bevelen. Een der kundigste beambten, de heer Joz. Deschan, nam deze belangrijke taak op zich; hij heeft thans een werk tot stand gebracht, dat in alle opzichten prijzenswaardig is⁽³⁾.

(1) Zie het tijdschrift het Taelverbond; zie ook de Histoire d'Anvers, door E. Gens.

(2) Zie onzen Cataloog van het Museum van Oudheden.

(3) De H^r Deschan heeft ook de bescheeden rakende de vroegere Wet met vele zorg gerangschikt.

[p. 269]

De aanzienlijke menigte oorkonden, welke op het archief berusten, zijn thans in bundels gebonden. Talrijke giften van vaderlandslievende personen en verscheidene gelukkige aanwinsten, in koopdagen gedaan, hebben het getal van de op het archief bestaande echt stedelijke stukken merkelijk vergroot en maken thans een belangrijk geheel uit.

Wij willen hier het werk van den heer Deschan doen kennen; doch vooraleer over den inventaris te spreken, welke door hem met zooveel zorg werd opgemaakt, wenschen wij een woord in het midden te brengen over de inrichting der Antwerpsche Gilden en Ambachten.

Het zij vooral geweten, dat de macht der middeleeuwsche instellingen van Antwerpen, evenals die der andere steden, van den Vorst uitgingen. In zijn Privilege van 6 December 1306 zegt Jan I, Hertog van Brabant, de volgende belangrijke woorden:

‘Ende dat die Schepenen van Antwerpen alle poente die onsser stadt van Antwerpen orborleeck zijn, maken moghen en ordineeren, met onsen Schoutete van Antwerpen, ende die selen wi doen houden ende voortgaen, gelyck dat sise ordineren selen: Ende geloven dat wi ne ghenen ambachte bynnen onser poert van Antwerpen, ne ghene vriheyt geven en selen, maer wi willen, dat si alle ordinansschen ende koren, die si onder hen houden, selen houden na der ordenansschen ende na guet dunckene ons Schouteten, ende onsser Schepenen van Antwerpen.’

[p. 270]

Dit privilege wordt in de Costumen van Antwerpen van 1582⁽¹⁾ omschreven als volgt:

‘Item Schepenen van Antwerpen moghen alle poincten ende ordinantien der voorseyde stadt oorboorlyck wesende maecken ende ordineren met den Schouteth dewelcke moeten onderhouden worden al oft de hertog selve gemaeckt hadde, achtervolgende de privilegien van den Hertogh Jan van den jaere 1306 op S. Nicolaes dach.’

Ingevolge dit en verscheidene andere privileges en ordonnantiën, bestond, gelijk wij in ons Wapenboek gezegd hebben, het stedelijk bestuur van Antwerpen uit het schepencollege, bijgestaan door den Breeden Raad. Deze laatste was samengesteld uit vier groepen, leden genaamd; en vertegenwoordigende: 1^o de burgemeesters, de schepenen, de tresoriers en de rentmeesters; 2^o de oud-schepenen; 3^o de hoofdmannen der poorterij en de zes en twintig wijkmeesters der dertien stadswijken, en 4^o de geprivilegiëerde ambachten, welker oorspronkelijk getal van acht en twintig op zes en twintig werd gebracht na de opheffing van de ambachten der laken- en wollewevers en der volders.

Men verlieze niet uit het oog, dat een ambacht doorgaans uit een aantal aanverwante stielen werd gevormd. De geprivilegiëerde ambachten zetelden in de volgende orde, die zij ook bij de groote

(1) blz. 2.

[p. 271]

plechtigheden, vooral in de processiën en omme gangen, behielden:

1^o	de schippers,
2^o	de smeden,
3^o	de houtbrekers,
4^o	de bakkers,
5^o	de vleeschhouwers,
6^o	de vischverkoopers,
7^o	de oude-schoenmakers,
8^o	de huidevetters,
9^o	de peltiers,
10^o	de meerschen, of merceniers,
11^o	de lijndraaiers,
12^o	de lakenbereiders,
13^o	de lijnwevers,
14^o	de kleermakers,
15^o	de oude-kleerkoopers,
16^o	de timmerlieden,
17^o	de kuipers,
18^o	de schrijnwerkers,
19^o	de metselaars,
20^o	de hoveniers,
21^o	de stroodekkers,
22^o	de zagers,
23^o	de kordewagenkruiers,
24^o	de buideldragers,
25^o	de torfdragers,
26^o	de barbiers.

Twaalf raadsleden, kapruijndekens geheeten, werden door de dekens der ambachten gekozen,

[p. 272]

om met raadgevende stem te zetelen in den maandagschen raad, waarin de bestuurlijke zaken der stad werden behandeld. De schippers, de meerschen en de hoveniers waren altijd in dezen raad vertegenwoordigd, evenals de huidevetters en schoenmakers - deze laatsten vormden slechts ééne nering - met dit verschil nochtans, dat deze twee stielen, die elk eenen deken aan het ambacht gaven, bij afwisseling optraden. De andere ambachten zetelden slechts alle twee jaar. De leden van dezen raad namen in de volgende orde plaats:

1^e Jaar.

1^o	De schippers,
2^o	de hoveniers,
3^o	de houtbrekers,
4^o	de peltiers,
5^o	de barbiers,
6^o	de meerschen of merceniers,
7^o	de vischverkoopers,
8^o	de huidevetters,
9^o	de kuipers,
10^o	de kleermakers,
11^o	de droogscheerders,
12^o	de lijndraaiers.

2^e Jaar.

1^o	De schippers,
2^o	de smeden,
3^o	de bakkers,

[p. 273]

4^o	de hoveniers,
5^o	de meerschen,
6^o	de vleeschhouwers,
7^o	de schoenmakers,
8^o	de schrijnwerkers,
9^o	de metsers,
10^o	de oude-kleerkoopers,
11^o	de lijnwevers,
12^o	de timmerlieden.

Te beginnen van 1590 hadden de droogscheerders, ten gevolge van een request, waarin zij hunne hoedanigheid van hoofdambacht en lid van den Breeden Raad, deden gelden, het voorrecht gedurende twee achtervolgende jaren in den Maandagschen Raad te zetelen. Het openstaande jaar werd aangevuld door de oude-kleerverkoopers, die er aldus toe gebracht werden slechts één jaar op drie te zetelen.

Op 7 Mei 1610 bekwamen de droogscheerders eenen bestendigen zetel, en daar de oude-kleerkoopers hun recht van vertegenwoordiging niet wilden afstaan, was de Maandagsche Raad alle drie jaren uit de afgevaardigden van dertien stielen samengesteld.

Jaarlijks, na de vernieuwing der wet door de den Vorst, werd het bestuur der gilden veranderd door het nieuw, in functie getreden College van Burgemeester en Schepenen. Wanneer zaken van groot aanbelang moesten verhandeld worden, die eene afzonderlijke beraadslaging der vier leden van

[p. 274]

den Breeden Raad, anders gezegd een Achter-Raad, vorderden, dan verdeelden zich de ambachten in drie groepen, die vergaderden in de kamer van het Hoofdambacht, waaronder zij gerangschikt waren. In ons Wapenboek hebben wij aangeduid 1^o de negen ambachten, die zitting hielden op de schipperskamer; 2^o de negen, die zetelden op de mersenierskamer; 3^o acht die op de kamer der lakenbereiders samen kwamen. Wij verzenden den lezer naar ons werk, waarin hij insgelijks de wijze van stemmen zal aantreffen.

In hetzelfde Wapenboek hebben wij ook de ambachten aangeduid, die deel namen aan de benoeming van den Stadstresorier en den ontvanger.

De kleine gilden, waaronder men de uitgebreide St-Lucasgilde telde, oefenden geene politieke rechten uit; zij waren, gelijk men zegde, niet geprivilegiëerd.

De privileges, aan de ambachten vergund, bevinden zich op het archief, in eene prachtige verzameling van 4 bdn., Ambachtboeken geheeten. Deze stukken zijn noodzakelijk kopijen, doch het archief bezit vele oorspronkelijke oorkonden, en buitendien talrijke afzonderlijke Privilegeboeken, die, naar allen schijn, aan de Gilden en Ambachten zelven hebben toebehoord.

De verzameling der Ambachtboeken, waarbij men de tafels der secretarissen Hendrik de Moy en Peeter-Jozef van Setter kan voegen, vormen de grondsteenen, waarop het benedictijnerwerk van

[p. 275]

den H^r Deschan is gebouwd. Wij halen hier de titels der oude en nieuwe reeks bundels aan, niet twijfelende of zij zullen de aandacht der beoefenaars onzer volksgeschiedenis opwekken. Verscheidene benamingen van stielen zullen den navorscher der Vlaamsche vakwoorden welkom zijn.

P. Génard

[p. 276]

Ambachten van Antwerpen.

Groote of gepriviligiëerde ambachten.

Bakkers en Maalders^(1). {	Ambacht (Bestuur, Kamer enz.) 1571-1679.
Bakkers en Maalders^(1). {	Ambacht (Bestuur, Kamer enz.) 1692-1792.
Bakkers en Maalders^(1). {	Bakkers.
Bakkers en Maalders^(1). {	Bakkers. Spijker.
Bakkers en Maalders^(1). {	Bakkers. Buitenbrood.
Bakkers en Maalders^(1). {	Maalders.
Bakkers en Maalders^(1). {	Maalders. Rekenboek 1696-1734.
Bakkers en Maalders^(1). {	Maalders. id. 1734-70.
Bakkers en Maalders^(1). {	Maalders. id. 1770-93.

Barbiers en Chirurgijns. {	Ambacht enz. 1472-1787.
Barbiers en Chirurgijns. {	Rekenboek 1757-93.

Hoveniers en Mandemakers. {	Ambacht. 1431-1792
Hoveniers en Mandemakers. {	Proces 1731.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

(1) In 1670 deden de Maalders eene poging om zich van de Bakkers te scheiden, doch vruchteloos. Evenwel bekwamen zij, bij ord. van 26 Feb. 1674, dat alle drij jaar een deken uit hun midden zou gekozen worden; en ingevolge ord. van 6 October 1677, zou het dekenschap beurtelings aan bakker en maalder gegeven worden.

[p. 277]

Houtbrekers^(1). {	Ambacht. 1452-1788.
Houtbrekers^(1). {	Onderhoorige neringen: Plattijnmakers, Rennemakers, Wagenmakers, Leermakers, Draaiers, Spiciemakers, Blokmakers, Boogmakers, Koffermakers, enz.
Houtbrekers^(1). {	Proces tegen Timmerlieden.
Houtbrekers^(1). {	Processen.
Houtbrekers^(1). {	Rekenboek 1765-93.

Huidevetters en Schoenmakers. {	Ambacht.
Huidevetters en Schoenmakers. {	Proces tot scheiding van goederen 1676^(2).
Huidevetters en Schoenmakers. {	Huidevetters.
Huidevetters en Schoenmakers. {	Huidevetters. Proces 1735.
Huidevetters en Schoenmakers. {	Huidevetters. Rekenboek 1678-1793.
Huidevetters en Schoenmakers. {	Schoenmakers.
Huidevetters en Schoenmakers. {	Schoenmakers. Rekenboek 1765-93.
Huidevetters en Schoenmakers. {	Invoer van buitenleder.

Oudeschoenmakers, 1500-1782.

(1) Aan de Houtbrekers behoorde het recht van benoeming tot de berd- en wishoutmaat.

(1) Aan de Houtbrekers behoorde het recht van benoeming tot de berd- en wishoutmaat.

(1) Aan de Houtbrekers behoorde het recht van benoeming tot de berd- en wishoutmaat.

(1) Aan de Houtbrekers behoorde het recht van benoeming tot de berd- en wishoutmaat.

(1) Aan de Houtbrekers behoorde het recht van benoeming tot de berd- en wishoutmaat.

(2) Op 1 Juni 1678 had de scheiding plaats. De Schoenmakers kregen voor hun deel de huizen Roodenborch en de Ketel op de Groote Markt, met het altaar in O.L.V. kerk; de Huidevetters, de Huidevetterskapel en de huizen daarnevens.
Zij hielden van dan af afzonderlijke rekening van hunne inkomsten en lasten. Voor de overige belangen, bleven zij aan elkander verbonden onder één bestuur.

[p. 278]

Kuipers^(1). {	Ambacht.
Kuipers^(1). {	Dekens en leden.
Kuipers^(1). {	Kamer en altaar.
Kuipers^(1). {	Inventaris der kamer 1668-1756.
Kuipers^(1). {	Inventaris der kapel 1712-52.
Kuipers^(1). {	Rekenboek 1576-1602.
Kuipers^(1). {	id. 1670-1713.
Kuipers^(1). {	id. 1713-93.
Kuipers^(1). {	Beugel en brand.
Kuipers^(1). {	Azijn.
Kuipers^(1). {	Proces tegen Brouwers 1580.
Kuipers^(1). {	Proces tegen Brouwers 1581.
Kuipers^(1). {	Proces tegen Zeepzieders.
Kuipers^(1). {	Proces tegen Wijnkooplieden en Taverniers.
Kuipers^(1). {	Haringpakkers.

Lakengilde.^(2) {	Gildeboek.
Lakengilde.^(2) {	Lakenhal en Staalhof.
Lakengilde.^(2) {	Staalhof. Privilegieboek.
Lakengilde.^(2) {	Lakenhal. Ordonnantien.
Lakengilde.^(2) {	Lakenhal. tegen Lakenkooplieden enz. 2 D.
Lakengilde.^(2) {	Wollewevers en Volders.
Lakengilde.^(2) {	Bereiders en Uitsnijders.
Lakengilde.^(2) {	Bereiders. Resolutieboek.
Lakengilde.^(2) {	Uitsnijders. Privilegieboek.
Lakengilde.^(2) {	Uitsnijders. tegen Oudekleerkoopers.
Lakengilde.^(2) {	Wolwerkers.
Lakengilde.^(2) {	Lakenverwers.
Lakengilde.^(2) {	Blauwverwers.
Lakengilde.^(2) {	Camelotverwers.
Lakengilde.^(2) {	Weedewerkers.
Lakengilde.^(2) {	Tapijtmakers.
Lakengilde.^(2) {	Kousmakers.
Lakengilde.^(2) {	Lakenmeters.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(1) Vóór 1580, waren de Kuipers in één ambacht vereenigd met de Schrijnwerkers.
Zij hadden eenen Hoofdman, buiten de Dekens.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

(2) Deze gilde was onderhoorig aan eene bijzondere rechtbank, de Lakenhal, samengesteld uit 2 dekens, 2 waardeins en 6 oudermans, die uitspraak deed in eersten aanleg over handelszaken, niet hooger beloopende dan 100 nobelen; boven deze som was het bijwezen van 2 Schepenen of Oud-Schepenen gevergd.
De keur van het werk werd gedaan door ‘pertsers of staalders’ in het Staalhof.

[p. 279]

Kleermakers.^(1) {	Ambacht. 1559-1787.
Kleermakers.^(1) {	Geding tegen de Oudekleerkoopers^(2).

Linnenwevers {	Ambacht. 1430-1772.
Linnenwevers {	Privilegieboek.
Linnenwevers {	Rekenboek 1755-96.
Linnenwevers {	Ambachtsbus. Rekenboek 1692-1774.

Lijndraaiers. {	Ambacht. 1419-1702.
Lijndraaiers. {	Privilegieboek.
Lijndraaiers. {	Rekenboek 1710-94.

Meerschen. {	Ambacht. 1420-1786.
Meerschen. {	Ordonnantieboek.
Meerschen. {	Inkomelingen.
Meerschen. {	St-Nicolaasgodshuis.
Meerschen. {	Ambachtshuizen.
Meerschen. {	Stadsrenten.
Meerschen. {	Garbeleerders.
Meerschen. {	Vettewariers.
Meerschen. {	Winkeliers en kramers.

(1) De Lederenkoldermakers kregen in 1562 de keus bij de Kleermakers te blijven of zich bij de Schoenmakers te voegen.

(1) De Lederenkoldermakers kregen in 1562 de keus bij de Kleermakers te blijven of zich bij de Schoenmakers te voegen.

(2) Daaruit is een nieuw vak ontstaan, te weten de Nieuwwerkers, die kleederen mochten maken op den koop, zonder bestelling.

[p. 280]

Meerschen. {	Tin- en loodgieters.
Meerschen. {	Smoutslagers.
Meerschen. {	Hoedemakers.
Meerschen. {	Apothekers.
Meerschen. {	Suikerbakkers.
Meerschen. {	Zijdeverwers.
Meerschen. {	Lijn- en twijnverwers.
Meerschen. {	Fortsiermakers^(1), Wasverk. en peperkoekb., Handschoen- en teschmakers, Kammakers, Blekslagers, Maaldeniers^(2), Kooplieden in kant, Lijnwaadverkoopers.
Meerschen. {	Proces tegen Oudekleerkoopers.
Meerschen. {	Passement en lintwerkers, (afgescheiden 1562).
Meerschen. {	Spel- en haakmakers, (afgescheiden 1563).
Meerschen. {	Leertouwers, (1597, naar de Zadel- en Gareelmakers overgegaan.)

Oudekleerkoopers. {	Ambacht. 1436-1787.
Oudekleerkoopers. {	Roep en schatting beleend. 1610-19.
Oudekleerkoopers. {	Roep en schatting beleend. 1619-29.
Oudekleerkoopers. {	Belastingen.
Oudekleerkoopers. {	Privilegieboek.
Oudekleerkoopers. {	Resolutieboek.
Oudekleerkoopers. {	Proces 1728.
Oudekleerkoopers. {	Proces tegen Magistraat 1734-36.
Oudekleerkoopers. {	Proces tegen Diamantsnijders 1788.
Oudekleerkoopers. {	Vonnisboek.
Oudekleerkoopers. {	Goederen verkocht 1533-34.
Oudekleerkoopers. {	Goederen verkocht 1538-39.
Oudekleerkoopers. {	Goederen verkocht 1547.
Oudekleerkoopers. {	Rekenboek 1744-94.
Oudekleerkoopers. {	Klerken der Oudekleerkoopers.
Oudekleerkoopers. {	Klerken der Oudekleerkoopers. Privil. en
Oudekleerkoopers. {	Ordonn. boeken 2.
Oudekleerkoopers. {	Klerken der Oudekleerkoopers. Proces 1734-36, 2d.

(1) Zie de bemerking onder de Schrijnwerkers.

(2) Waren ook onder het Smedenambacht.

[p. 281]

Peltiers of Bontwerkers. 1402-1784.

Stroodekkers en Leemplakkers. 1580-1736.

Schippers^(1). {	Ambacht. 1421-1794.
Schippers^(1). {	Beurt op Brussel, 2d.
Schippers^(1). {	Beurt op Brussel, Veerhoofd.
Schippers^(1). {	Beurt op Baasrode. Dendermonde.
Schippers^(1). {	Tol te Dendermonde.
Schippers^(1). {	Beurt op Vlaanderen.
Schippers^(1). {	Beurt op Lier, Willebroek, Leuven, Doornik.
Schippers^(1). {	Beurt op Holland en Zeeland.
Schippers^(1). {	Beurt op de Rhijnsteden.
Schippers^(1). {	Beurten afgeschaft.
Schippers^(1). {	Doorvaart te Gent en Brugge, 5d.
Schippers^(1). {	Baak te Saaftingen.
Schippers^(1). {	Waterschippers.
Schippers^(1). {	Waterschippers. Vloot te Lillo.
Schippers^(1). {	Ventjagers.
Schippers^(1). {	Hout-torf-kalk-stroo-hooi-en mestschepen.
Schippers^(1). {	Vrachtloon.
Schippers^(1). {	Visschers.
Schippers^(1). {	Scheepstimmerlieden
Schippers^(1). {	Processen.
Schippers^(1). {	Vonnisboek 1712-77.
Schippers^(1). {	Rekenboek 1771-93.

Smeden^(1). {	Ambacht. 1478-1780.
Smeden^(1). {	Hoefsmeden, Slotmakers, Koperslagers, Busmakers, Spardeerders, Riembeslagers, Koperslagers (met proef).
Smeden^(1). {	Keukenwerkers, Mesmakers, Harnasmakers, Balansmakers, Maaldeniers^(2), Geelgieters, Horlogiemakers (zonder proef).
Smeden^(1). {	Privilegieboek.
Smeden^(1). {	Rekenboek 1752-96.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(2) Behoorden ook tot de Meerschen.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

(1) Hadden, buiten de Dekens, eenen Hoofdman.

[p. 282]

Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Timmerlieden.
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Timmerlieden. Proefboek.
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Timmerlieden. Rekenboek 1699-1754.
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Schrijnwerkers. - Ebbenhoutwerkers (1621). - Buslademakers. - Fortsiermakers^(2).
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Timmerlieden tegen Schrijnwerkers.
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Tot één ambacht vereenigd. 1735-94.
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Timmerl. en Schrijnw. tegen Oudekleerk. 1783.
Timmerlieden en Schrijnwerkers^(1). {	Timmerl. en Schrijnw. Rekenboek 1765-93.

De vier gekroonde. {	Metsers, Steenhouwers, Kassijers, Schalie- en ticheldekkers.
De vier gekroonde. {	Privilegieboek.
De vier gekroonde. {	Bouwstoffen.
De vier gekroonde. {	Metsers. Geding.

Vischverkoopers. {	Vischverk. en Vischmarkt.
Vischverkoopers. {	Vischmijn en stapel. 1396-1689.
Vischverkoopers. {	Vischmijn en stapel. 1690-1794.
Vischverkoopers. {	Buitenvischmarkt.
Vischverkoopers. {	Aanteekenboek der goederen.
Vischverkoopers. {	Rekenboek 1757-93.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(2) Tot 1410 bij de Meerschen. Dan werd hun de keus gelaten tusschen deze en de Kuipers-Schrijnwerkers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

(1) Vóór 1580 waren de Schrijawerkers vereenigd met de Kuipers.

[p. 283]

Vleeschhouwers. {	Privilegieboek.
Vleeschhouwers. {	Vleeschhouwers en Vleeschhuis.
Vleeschhouwers. {	Nieuwe ambachtsleden 1504-1716^(1).
Vleeschhouwers. {	Inventarisboek.
Vleeschhouwers. {	Resolutieboeken, 3.
Vleeschhouwers. {	Kraamboek 1775-77.
Vleeschhouwers. {	Kraamboek 1778-81.
Vleeschhouwers. {	Rekenboek 1772-93.
Vleeschhouwers. {	Slachters.
Vleeschhouwers. {	Slachtersboek 1765-72.
Vleeschhouwers. {	Veemarkt.
Vleeschhouwers. {	Jaarlijksch geschenk aan het Magistraat.
Vleeschhouwers. {	Buitenvleeschhouwers.
Vleeschhouwers. {	Vreemd gerookt vleesch en spek.

Zagers. {	Ambacht.
Zagers. {	Rekenboek 1732-88.

Kordewagenkruiers^(2). {	I. Ambacht. 1401-1544.
Kordewagenkruiers^(2). {	II. Ambacht. 1544-1795
Kordewagenkruiers^(2). {	III. Kamer en altaar.
Kordewagenkruiers^(2). {	IV. Keizerl. ordonnantie 1544.
Kordewagenkruiers^(2). {	V, VI. Privilegieboeken, 2.
Kordewagenkruiers^(2). {	VII, VIII. Resolutieboeken, 2.

(1) Moesten zijn van den bloede, dat is, wettige afstammelingen van een vleeschhouwersgeslacht.

(2) De Kordewagenkruiers, hoewel, door den aard van hunnen arbeid, tot de Stadsnatiën behoorende, waren, uit hoofde van aan de stad bewezene diensten, tot ambacht verheven.
Bij keizerlijke ordonnantie van 1544 werden zij verdeeld in gemeene en boterkruiers, aan welke laatste uitsluitelijk de waren toegekend werden die accijns betaalden. - Bij dezelfde ordonnantie worden onder het ambacht gerangschikt de overige arbeiders, behalve de Moriaanskinderen of Noordwerkers, de Wolwerkers, de Weedewerkers, de Buildragers en de Torfdragers, die hunne oude privileges en ordonnantiën bleven genieten. De eerstgenoemde zijn er later bijgetreden.

(2) De Kordewagenkruiers, hoewel, door den aard van hunnen arbeid, tot de Stadsnatiën behoorende, waren, uit hoofde van aan de stad bewezene diensten, tot ambacht verheven.
Bij keizerlijke ordonnantie van 1544 werden zij verdeeld in gemeene en boterkruiers, aan welke laatste uitsluitelijk de waren toegekend werden die accijns betaalden. - Bij dezelfde ordonnantie worden onder het ambacht gerangschikt de overige arbeiders, behalve de Moriaanskinderen of Noordwerkers, de Wolwerkers, de Weedewerkers, de Buildragers en de Torfdragers, die hunne oude privileges en ordonnantiën bleven genieten. De eerstgenoemde zijn er later bijgetreden.

(2) De Kordewagenkruiers, hoewel, door den aard van hunnen arbeid, tot de Stadsnatiën behoorende, waren, uit hoofde van aan de stad bewezene diensten, tot ambacht verheven.
Bij keizerlijke ordonnantie van 1544 werden zij verdeeld in gemeene en boterkruiers, aan welke laatste uitsluitelijk de waren toegekend werden die accijns betaalden. - Bij dezelfde ordonnantie worden onder het ambacht gerangschikt de overige arbeiders, behalve de Moriaanskinderen of Noordwerkers, de Wolwerkers, de Weedewerkers, de Buildragers en de Torfdragers, die hunne oude privileges en ordonnantiën bleven genieten. De eerstgenoemde zijn er later bijgetreden.

(2) De Kordewagenkruiers, hoewel, door den aard van hunnen arbeid, tot de Stadsnatiën behoorende, waren, uit hoofde van aan de stad bewezene diensten, tot ambacht verheven.
Bij keizerlijke ordonnantie van 1544 werden zij verdeeld in gemeene en boterkruiers, aan welke laatste uitsluitelijk de waren toegekend werden die accijns betaalden. - Bij dezelfde ordonnantie worden onder het ambacht gerangschikt de overige arbeiders, behalve de Moriaanskinderen of Noordwerkers, de Wolwerkers, de Weedewerkers, de Buildragers en de Torfdragers, die hunne oude privileges en ordonnantiën bleven genieten. De eerstgenoemde zijn er later bijgetreden.

(2) De Kordewagenkruiers, hoewel, door den aard van hunnen arbeid, tot de Stadsnatiën behoorende, waren, uit hoofde van aan de stad bewezene diensten, tot ambacht verheven.
Bij keizerlijke ordonnantie van 1544 werden zij verdeeld in gemeene en boterkruiers, aan welke laatste uitsluitelijk de waren toegekend werden die accijns betaalden. - Bij dezelfde ordonnantie worden onder het ambacht gerangschikt de overige arbeiders, behalve de Moriaanskinderen of Noordwerkers, de Wolwerkers, de Weedewerkers, de Buildragers en de Torfdragers, die hunne oude privileges en ordonnantiën bleven genieten. De eerstgenoemde zijn er later bijgetreden.

(2) De Kordewagenkruiers, hoewel, door den aard van hunnen arbeid, tot de Stadsnatiën behoorende, waren, uit hoofde van aan de stad bewezene diensten, tot ambacht verheven.
Bij keizerlijke ordonnantie van 1544 werden zij verdeeld in gemeene en boterkruiers, aan welke laatste uitsluitelijk de waren toegekend werden die accijns betaalden. - Bij dezelfde ordonnantie worden onder het ambacht gerangschikt de overige arbeiders, behalve de Moriaanskinderen of Noordwerkers, de Wolwerkers, de Weedewerkers, de Buildragers en de Torfdragers, die hunne oude privileges en ordonnantiën bleven genieten. De eerstgenoemde zijn er later bijgetreden.

[p. 284]

Kordewagenkruiers. {	IX.	Rechtvorderingen.
Kordewagenkruiers. {	X.	Proces tegen Magistraat.
Kordewagenkruiers. {	XI-XIV.	Rekenboeken 1628-1793.
Kordewagenkruiers. {	XV.	Inkomelingen.
Kordewagenkruiers. {	XVI, XVII.	Kaarsboeken, 2.
Kordewagenkruiers. {	XVIII.	Boterkruiers, 1544-1700.
Kordewagenkruiers. {	XIX.	Boterkruiers, 1701-1821.
Kordewagenkruiers. {	XX.	Boterkruiers, Huizen.
Kordewagenkruiers. {	XXI.	Boterkruiers, Renten ten laste.
Kordewagenkruiers. {	XXII.	Boterkruiers, Ordon. 1732.
Kordewagenkruiers. {	XXIII, XXIV.	Boterkruiers, Processen. 2 d.
Kordewagenkruiers. {	XXV-XXVII.	Boterkruiers, Rekenboeken, 3.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Arbeiders.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Berderenwerf.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	St-Jansvliet.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Bierhoofd.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Werf.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Brab. Koornmarkt.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Zeeuw. Koornmarkt.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Engelsche kaai.
Kordewagenkruiers. {	XXVIII. {	Straten.
Kordewagenkruiers. {	XXIX. {	Noordwerk. (Bijltjesbrug).
Kordewagenkruiers. {	XXIX. {	Vlaswerkers. (Maaigat).
Kordewagenkruiers. {	XXIX. {	Graanstorters.
Kordewagenkruiers. {	XXIX. {	Pakkers.
Kordewagenkruiers. {	XXX. {	Hooiwerkers.
Kordewagenkruiers. {	XXX. {	Kalk- en Steenwerk.
Kordewagenkruiers. {	XXX. {	Steenkoolw.
Kordewagenkruiers. {	XXX. {	Mosselkruiers.
Kordewagenkruiers. {	XXXI.	Platte Steger.
Kordewagenkruiers. {	XXXII.	Arb. Hessenhuis.
Kordewagenkruiers. {	XXXIII.	Arb. Vrijdagmarkt.
Kordewagenkruiers. {	XXXIV.	Arb. Waag.

[p. 285]

Buildragers^(1). {	Ambacht. 1488-1696.
Buildragers^(1). {	Ambacht. 1705-94.
Buildragers^(1). {	Proces tegen Arbeiders der Brab. Koornm.
Buildragers^(1). {	Proces tegen Bakkers, Maalders, Steenkoolw., Voerlieden der Zeeuw. Koornm.
Buildragers^(1). {	Processen, 3 d.
Buildragers^(1). {	Rekenboeken 1612-1732.
Buildragers^(1). {	Kladboeken, 3 bundels.

Torfdragers^(2). {	Ambacht. - Weedewerkers^(3).
Torfdragers^(2). {	Processen.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(1) Eigentlijke arbeidersnatie, insgelijks als ambacht aanzien.

(2) Zelfde bemerking als voor de Kordewagenkr. en Buildragers.

(3) De Weedewerkers stonden ook onder de jurisdictie der Lakenhal.

(2) Zelfde bemerking als voor de Kordewagenkr. en Buildragers.

Kleine ambachten en natiën.

Diamantsnijders^(4) {	1604-1769.
Diamantsnijders^(4) {	Factuurboek van diamanten 1664-76.

Goudsmeden. {	Ambacht. 3 d.
Goudsmeden. {	Privilegieboek.
Goudsmeden. {	Controleurs.
Goudsmeden. {	Goudsmeden tegen Meerschen.
Goudsmeden. {	Goudsmeden tegen Munters.
Goudsmeden. {	Rekenboek 1564-94.

(4) In 1582 vereenigd met de Robijnsnijders, daarvan gescheiden in 1604.

(4) In 1582 vereenigd met de Robijnsnijders, daarvan gescheiden in 1604.

[p. 286]

Garentwijnders.

Passement- en lintwerkers (van de Meerschen gescheiden 1562).

Perelgaters.

Satijn-, Bourat- en Caffawerkers. {	Ambacht.
Satijn-, Bourat- en Caffawerkers. {	Privilegieboek,
Satijn-, Bourat- en Caffawerkers. {	Altaar. Rekeningen. 2d.

Spel- en haakmakers.

Zadel- en Gareelmakers, en (1597) Leertouwers (waaronder de Velblooters). {	Ambacht.
Zadel- en Gareelmakers, en (1597) Leertouwers (waaronder de Velblooters). {	Geding tegen de Zadel-en gareel makers van Brussel.

Graankoopers. {	Natie.
Graankoopers. {	Ordonnantieboek.
Graankoopers. {	Proces tegen Magistraat.
Graankoopers. {	Proces tegen Hoveniers.
Graankoopers. {	Rekenboek 1690-1795.

Korenmeters, 1411-1781.

Kooplieden in wijn. {	Natie (gevormd 1657).
Kooplieden in wijn. {	Ordonnantiën op de wijnen.
Kooplieden in wijn. {	Stapel te Middelburg.
Kooplieden in wijn. {	Proces.

[p. 287]

Wijnta verniers { Natie.

Wijnta verniers { Rekenboek 1563-1624.

Makelaars.

Stapelmeesters van den haring, of S^t Walburgisgilde.

Zeepzieders. {	Keur.
Zeepzieders. {	1^e geding tegen het Mag^t rak. ord. 1638.
Zeepzieders. {	2^e geding tegen het Mag^t rak. ord. 1638.
Zeepzieders. {	Belasting 1639.
Zeepzieders. {	Zeepaccijs.
Zeepzieders. {	Zeepaccijs. Pachters
Zeepzieders. {	Belasting op de buitensmouten.
Zeepzieders. {	Processen.

Brouwers. {	1500-1788, 24 d.
Brouwers. {	Pegel, 4 d.
Brouwers. {	Oude stad, 2 d.
Brouwers. {	Ordonnantiën, 4 d.
Brouwers. {	Accijnzen, 3 d.
Brouwers. {	Varia, 2 d.
Brouwers. {	Gedrukte stukken.
Brouwers. {	Processen, 15 d.
Brouwers. {	Gebodboeken, 2 d.
Brouwers. {	Rekenboek 1757-94.

1. Opgaven der ambachten over hunnen toestand in 1738, ingevolge bevel van Hertogin Maria-Elizabeth.

2. Verslagen door de ambachten ingediend, ter beantwoording der vragen, hun gesteld rakende hunne inrichting en hun verleden, ingevolge bevel HH. Maria-Christina en Albert-Casimir dd. 30 October 1784.