Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 5

[p. 363]

Engelbert Criec, beeldhouwer te Gent, in 1492.

De vlytige opsporingen in onze Archieven door de heeren Wouters, Pinchart, Carton, Génard, de Busscher, Weale en anderen, sedert eenige jaren gedaen, hebben eenen ryken oogst van bouwstoffen opgeleverd voor het samenstellen eener geschiedenis der beeldende kunsten hier te lande, in de vroegste eeuwen. De bron echter, welke door die geleerden geraedpleegd werd, is op verre na niet uitgeput, en nog dagelijks zal zy het een of ander opleveren. Zoo ontdekte ik toevallig op het stedelijk Archief te Gent, in eenen Register van de akten vóór Schepenen vander Keure, welke gewoonlijk de Jaerregisters⁽¹⁾ genoemd worden, een stuk dat ons met eenen beeldhouwer, die in 1491 bloeide, bekend maekt, en tevens de melding bevat van het kunstgewrocht, hetwelk door hem uitgevoerd werd.

Nergends komt tot hiertoe, meen ik, de naem van Engelbert Criec voor, en of het wel een Gentenaer was, durf ik niet verzekeren. Uit de akte blijkt, dat hy het beeldhouwwerk ondernomen had van eenen autaer, die door de gilde van Sint-Anthonis en Sinte-Rochus, in de Sint-Nikolaeskerk te Gent, opgericht was. Wat men door het: stic wercx, hetwelk hy te leveren had, te verstaen hebbe, valt licht te raden. Uit het stuk immers leert men,

(1) In dien van 1490-1491-1492, derde gedeelte, bl. LXXVII.

[p. 364]

dat Criec eenen geruimen tijd noodig had om het te voltooijen, en ook dat men hem voor zynen arbeid eene voor dien tijd aenzienlyke somme toekende. Het zal dus een geheel in hout gesneden autaer geweest zijn, zooals men ze des tijds maekte, en waerschijnlijk in den aerd van dengenen, welke thands te Sint-Jans Hemelveerdeghem nog bestaet, en waervan ik eene afbeelding in dit Museum heb gegeven⁽¹⁾. Dit kunststuk is sedert lang uit de bedoelde kerk verdwenen, zoo dat wy niet meer in staet zijn over de bekwaemheid van Engelbert Criec te oordeelen.

De gilde van Sint-Anthonis en Sint-Rochus, welke dien autaer in de Sint-Nikolaeskerk deed plaetsen, alwaer talryke der gentsche neeringen hunne kappellen of autaren hadden, zal wel niet anders zijn dan de hoofdgilde, welke later alleen den naem van Sint-Anthonis bleef dragen. Onder de oud-dekens of bezorgers, treft men Cornelis Bonte aen, eenen man die ook in het vak der kunst gunstig bekend is. Hy was een zeer ervaren zilversmid en dryver, van wien een kunstjuweeltjen, het jaer 1486 dragende, tot ons is gekomen, namelijk eene zilveren doos om de Heilige Olie te bewaren. Zy berust in het uitmuntend kabinet van den heer Onghena te dezer stede⁽²⁾.

Ik zegde reeds, dat vijftig ponden voor dien tijd eene nog al aenzienlyke somme waren, daerdoor laet het zich verklaren, dat de gilde deze niet in eens kon betalen, maer hiertoe verscheidene jaren noodig had.

Zie hier het stuk:

Ute dien dat Inghelbert Criec, beeldesnijdere, ghenomen heeft te makene ende leverne den gulde van S^t-Anthuenis ende S^te-Rocus, in Senter-Niclaeuxkercke, binnen dezer stede, een stic wercx dienende ten

(1) D. III, bl. 197.

(2) Men vindt ze afgebeeld in: Devigne, Moeurs et usages des corporations de métiers de la Belgique et du Nord de la France. Gand, 1857. In-4, plaet 24.

[p. 365]

aultare vanden zelven gulde inde voorn. kercke, al up de condiciën ende bespreken ende naer tverclaers ende vutwisen vanden drien cyrographiën, vanden annemene ende leverne vanden zelven sticke wercx mentioen makende ende afwesende, alle deene vuter andre ghesneden in daten vanden xiii^e daghe van Aprille xci lestleden; rustende deene onder de neeringhe vanden scilders, daer ondre tvoorn. gulde ende de derde onder den zelven Inghelbert; Ende tselve stic wercx belooft heeft, ende alnoch, vóór scepenen vander Kuere comparerende, belooft te leverne, staende in zijn werc ten voorn. aultaer, volghende den bespreken ende condiciën inde zelve cyrographiën begrepen, onthier ende S^te Rocus-dach, xvi^en in Ougste xcii eerstcommende, of Sent-Anthonis daghe daer naer ombegrepen, So eist, dat Pauwels Dullaert, Stevin Moerslach, W^m Lambrecht, Zegher Ghijs, Cornelis Bonte, Willem Huker, meester Aelbrecht Huker, Jacop Parmen tier ende Thomaes de de Duc⁽¹⁾, dekins, proviserers ende bezorghers gheweest ende al noch zijnde vanden voorn. gulde van Sent-Anthonis ende S^te-Rocus, ende tselve stic wercx den voorn. Inghelbert besteet hebbende, ghesaemdelic commen zijn vóór scepenen vander Kuere in Ghend, ende hebben over hemlieden ende over huerlieder naercommers, die naermaels dekins, proviserers ende besorghers wesende ende die wesen zullen vanden voorn. gulde, de betalinghe vanden penninghen den zelven sticke wercx anclevende, alzo verre als die belopen zal, ende emmers toter somme van vijftich ponden gr. vlaemscher munten, daer ondre ende niet daer boven, altijts ten zegghene ende extimatiën van werclieden, hemlieden an tselve stic wercx verstaende, belooft te doene bi payementen te wetene: xiiii ℒ x s. gr. ghereet, die de zelve Inghelbert kent ontfaen hebbende; iii ℒ x s. gr. tS^teRocus-daghe, xvi^en in Ougste xcii eerstcommende; vi ℒ gr. S^te-Rocusdaghe xciii daer naer; ende alzo voort van jare te jare, telkx S^te-Rocusdaghe achtervolghende, vi ℒ gr. gheldende, toter vulder betalinghe, in Andriesen⁽²⁾, te v s. gr. tstic, inckele Karolus ende Philippus, te iii gr. tstic, ende al andre ghelt naer advenant, zonder dat te hogheren of nederen prise te ghevene in eenegher wijs. Dat zi Pauwels, Stevin, Willem, Zeghere, Cornelis, Willem Huker, M^r Aelbrecht, Jacop ende Thomaes beloven, bekennen ende versekeren up hemlieden ende up al thuerlieder, elc borghe voor

(1) De de Duc aldus.

(2) De Sint-Andriesguldens werden onder Philips-den-Goede, Karel-den-Stoute, Maria van Burgondië en zelfs Maximiliaen geslagen. De Philippusguldens onder Philips-den-Schoone.

[p. 366]

andren ende een voor al. Dies consenterden de voors. Inghelbert, Pauwels, Dullaert ende Stevin Mourslach, waert bi alzo, dat W^m, Lambrecht, Zegher, Ghijs, Cornelis de Bonte, Willem Huker, M^r Aelbrecht Huker, Jacop Parmentier ende Thomaes de Duuc oft eenich huerer der weerelt overleden al eer de payementen vander somme, den zelven sticke wercx anclevende, ghevallen, verschenen ende vul betaelt waren, dat in dat cas de weduwen ende hoirs vanden ghonen, die der weerelt overleden zal, wesen onghehouden ende onghelast zullen zijn ende bliven yet te gheldene of betalene van tghuend, dat ten overlidene vanden zelven noch te vallene ende betalene zal wesen. Actum 11^en in Wedemaent a^o xcii.