Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 1

Het Nevelingen-lied.

Historiam omnem a poësi initium sumpsisse fassi jam pridem sunt doctiores; ut dolendum, quod aliis gentibus gloriae datur, in ignominiam patriae nostrae trahi, ex talium carminibus, qui res antiquissimas stylo persequi olim conabantur, historicos documenta petiisse.
Bartholini Antiquitatum Danicarum libri tres. Hafniae, 1689. 4^to, p 152.

Het is te bejammeren dat er tot hiertoe geene nederlandsche vertaling van het Nibelungen- of Nevelingen-lied bestaet. Terwijl dat uitmuntend epos sedert eene halve eeuw de aendacht van geheel Duitschland gaende houdt, terwijl aldaer, ter verklaring van den oorspronkelyken tekst by de Hoogescholen lessen gegeven worden en talryke vertalingen, in hedendaegsch proza of dichtmaet, zich in een ieders handen bevinden, terwijl aldaer de kunstenaers die zoo ryke bron dagelyks raedplegen en koning Lodewijk van Beijeren den beroemden schilder Cornelius gelast zijn paleis te versieren met de voornaemste tafereelen aen het middeleeuwsch dichtstuk ontleend, bleef het by ons weinig

bekend; en, zoo lang daervan niet eene goede prozavertaling het licht ziet, zal die schoone oude duitsche sage niet naer waerde kunnen geschat worden. Het is meer dan tijd dat men niet langer onverschillig blyve voor een meesterstuk, dat voor ons vaderland zoo veel belang oplevert als voor Duitschland, vermits het tooneel van meer dan eene der bezongene gebeurtenissen by ons te zoeken, en de voornaemste held, die daer in optreedt, Siegfried van Nederland is.

Onze zuidelyke naburen, de Franschen zelven, zijn daerin verder gevorderd dan wy. De Chateaubriand, in zyne Études historiques, had het hoog op met het Nevelingen-lied, en de geleerde Ampère heeft ten jare 1832, by de faculteit van letteren te Parijs, de verdiensten van het dichtstuk, met veel kennis van zaken, ontwikkeld, en daerover in zyne lessen aen de École Normale aldaer, in het breede gehandeld. Verder vertaelde de Saint-Marc Girardin, in zyne Notices sur l'Allemagne, vier zangen of avonturen, zoo als het heet. Eindelyk heeft zekere dame Moreau de la Meltière, te Moskou woonende, geheel het Nevelingen-lied in het fransch overgebracht en haer verdienstelyk werk is te Parijs, in 1837, door den heer Riaux, in het licht gegeven. Ten slotte voeg ik hier nog by dat de heer De Baecker, door de uitgave, in 1853, van zijn werk des Nibelungen, saga Mérovingienne de la Néerlande, by de Franschen dit heldendicht nog meer heeft doen kennen.

In afwachting dat voor eene volledige vertaling de een of ander onzer jonge letterkundigen de hand aen het werk sla, heb ik gedacht onzen belgischen lezeren den inhoud van het Nevelingen-lied beknoptelyk te moeten herinneren. Ik weet wel dat vroeger, door de Mnemosyne van Tydeman en van Kampen, dat schoone middeleeuwsche epos in Noord-Nederland bekend is geworden; doch wat er destijds geschreven werd, is in die

groote verzameling als verloren gebleven en werd ook by ons weinig of niet gelezen. En, daer de voortreffelyke Geschiedenis der Middennederlandsche Dichtkunst van professor Jonckbloet, waerin voor de Nevelingen eene aenzienlyke plaets ingeruimd is, by ons, jammer genoeg, niet algemeen verspreid is, dacht ik het niet ongepast hierop nog eens terug te moeten komen. Ik doe dit des te liever omdat de schets van dat voortreffelyk dichtstuk door den heer Blommaert, naer het hoogduitsch van Weiden, in het Kunst- en Letterblad opgenomen, aldaer in drie verscheidene jaergangen (1840-1843) verbrokkeld is gebleven, en omdat de dichterlyke navolgingen van dien heer, hoe verdienstelyk zy dan ook wezen, ons slechts een gedeelte van het oorspronkelyke teruggeven.

Geheel het Nevelingen-lied bevat negen-en-dertig zangen of avonturen en splitst zich in tweeën; in het eerste gedeelte wordt de luister of bloei en in het tweede de nederlaeg of nood der Nevelingen bezongen.

Wie de dichter was van de Nevelingen, is zoo min voor den hoogduitschen als voor den nederlandschen tekst bekend.

In het algemeen denkt men dat de eerste tot op het jaer 1200 opklimt; de nederlandsche schijnt iets jonger te zijn, al is het dat de door ons ontdekte twee fragmenten tot een handschrift behoord hebben dat stellig, blykends het schrift, van vóór het einde der dertiende eeuw dagteekent.

Te Worms, in het koningrijk Burgondië, leefde eene maegd, zoo zeer door hare uitstekende schoonheid als door hare deugden beroemd. Zy hiet Chriemhilde en was dochter van vrouw Ute; haer vader was Dankraet. Zy had drie broeders,

Guntheer, Geernoot en Giseleer, alle door hunne dapperheid vermaerd. Talryke fiere ridders leefden rondom hen, zoo als: Hagen van Troje met zynen broeder Dankwart, Ortwijn van Metz, twee markgraven Geere en Eckewart, Volker van Alzeije, Aumold, Sindold, Hunold en anderen die men niet alle zou kunnen noemen.

Chriemhilde droomde eens dat een valk, dien zy opvoedde, onder haer oog door twee arenden verscheurd werd.

Zy verhaelde dien droom aen hare moeder Ute, die haer verklaerde dat die valk eenen edelen heer beteekende, die haer tot echtgenoot bestemd is, maer die, indien God hem niet behoedt, haer spoedig zal ontrukt worden. - ‘Nooit wil ik, zegt Chriemhilde, my aen eenen man verbinden.’ - ‘Verzeker dat maer zoo niet, antwoordt de moeder, wilt gy ooit eenig genoegen op deze aerde smaken, dan zal u dat door de liefde van eenen dapperen kryger toekomen.’

Te gelyker tijd woonde in de burcht te Santen, by den Rhijn, een schoon konings kind, Siegfried van Nederland, zoon van Siegmund en Siegelinde.

De dappere Siegfried had van kindsbeen af vele landen en koningryken doorkruist, want van zyne eerste jeugd af had het rumoer der wapenen iets streelends voor zijn oor gehad. Alle koene knapen waren hem van wijd en zijd komen opzoeken of hadden zich rondom hem geschaerd; maer hy was zegevierend in alle steekspelen; in alle gevechten steeds werden hem de pryzen als overwinnaer toegekend; zyne bejaerde ouders waren fier op hem. Met vier honderd andere jongelingen werd hy tot ridder geslagen, maer aller oog was op hem gevestigd. De vrouwen zagen hem met liefde aen, en er was niet eene maegd of zy had hem tot haren echtgenoot gewild.

Het gebeurde dat Siegfried had hooren gewagen van de fiere

Chriemhilde, welke al de mannen, die zich aenboden, afwees. Toen hy deze keuze aen zyne ouders bekend maekte, waren ze eenigzins beducht om de trotschheid van die schoone en om den overmoed van de ridders, die haer omringden, en namelyk van Hagen; doch niets kan Siegfried weêrhouden en hy vertrekt met een groot gevolg. De bekoorlykste vrouwen werkten aen zyne kleederen.

Zy gaen op weg met uitgelezene paerden en met blikkerende wapenen.

Na zeven dagen reizens komen zy te Worms aen. Niemand aldaer kende hen; maer Hagen, by het zien der fiere houding van den kryger, die zich aen hun hoofd bevindt, verzekert dat deze niemand anders is dan Siegfried. ‘Ja, voegde hy er by, het is de held die Neveling en Schilbing, de twee ryke koningszonen, heeft overwonnen, hy is het die het zwaerd Balming bekwam en den schat der Nevelingen heeft ontroofd, die den dwerg Alberik overwon en dezes kaproen, die de menschen onzichtbaer maekt, in zijn bezit kreeg; bovendien heeft hy nog den draek van den lindenboom gedood, in wiens bloed hy zich baedde, waerdoor zyne huid zoo hard als hoorn geworden is, zoo dat geen wapen hem kan deeren.’

Siegfried munt weldra aen het hof van Guntheer in alle ridderspelen uit; doch nergens vertoonde zich de schoone Chriemhilde, al is het dat zy uit hare venster den held der Nederlanden kon zien en opvolgen. Al de vrouwen van Guntheers hof werden op Siegfried verliefd, en, al was het dat Chriemhilde zich aen niemand verklaerde, dan toch voelde zy ook heimelyk in haren boezem het vuer der liefde blaken.

Er onstond een oorlog tusschen Ludegeer, koning van Saksen, Luetgast, koning van Denemarken, en die van Burgondië. Siegfried trekt het voor Guntheer aen, en, by den eersten aenval,

worden de vyanden verpletterd. De koning van Saksen en zijn broeder vielen in de macht der Burgondiërs.

By de terugkomst van dien heldhaftigen tocht, gelukt het aen Siegfried voor de eerste mael de schoone Chriemhilde te kunnen bewonderen. De maegd treedt te voorschijn in een gewaed vol van helblinkende gesteenten, en zoo als de maen de sterren door haren glans overtreft, zoo schittert Chriemhilde boven de overige vrouwen uit. Nimmer had men zoo schoon een maegdelijn gezien! Zy treedt Siegfried te gemoet en een schuchtere blos bedekt hare konen. ‘Zy welkom, dappere ridder,’ sprak zy, en die woorden ontstaken in Siegfrieds boezem een hevig minnevuer. Beide bleven door het zelfde gevoel opgetogen.

Van dat oogenblik af was Siegfried, als het ware, aen het hof van Guntheer geboeid; want thands is het hem toegelaten alle dagen het voorwerp zyner liefde te beschouwen.

De koning der Burgondiërs hoorde spreken van Brunehilde, de koningin van IJsland, wier schoonheid en heldenmoed hoog geroemd werden. Hy wil haer overwinnen; doch, daer hy op zyne eigene krachten niet genoegzaem betrouwt, vraegt hy aen Siegfried om hem op dien toeht te vergezellen; deze stemt er in toe, op voorwaerde dat hy de hand van Chriemhilde bekome.

De twee helden maken zich reisvaerdig en Chriemhilde zelve brengt voor hen de kostbaerste kleederen en het rijkste gewaed in gereedheid. Zy laten zich door Hagen en eenige dappere ridders vergezellen en varen den Rhijn af.

Den twaelfden dag kwamen zy te Isensteen, in Brunehildes land aen. De koningin, op wie Guntheer verliefd is, heeft de onversaegdheid van eenen kryger en de sterkte van eenen reus. Alwie naer hare hand wil, dingen moet eerst met haer in het strijdperk treden, met haer den steen werpen, om het verst springen en met de spies stryden. Den mannen, die door haer

worden overwonnen, doet zy zonder genade het hoofd afslaen.

Guntheer, door Siegfried aengemoedigd, neemt de voorwaerden aen; want de held der Nederlanden had hem in het oor gefluisterd dat hy hem door zyne tooverkrachten zou ter hulpe komen. Wanneer men echter aen Brunehilde haren gouden schild en hare reusachtige speer aenbracht, dan ontzonk de moed aen allen, die den koning van Burgondië vergezeld hadden. Hagen en Dankwart dachten dat zy tot hun ongeluk naer IJsland waren gekomen. En, toen men in het krijt eenen zoo grooten steen aenvoerde, dat twaelf mannen dien met moeite konden tillen, dan bekromp zelfs het hart aen Guntheer; maer Siegfried geeft hem moed en belooft hem, by middel van zynen tooverkaproen, zich onzichtbaer te maken en hem by te staen. Hy plaetst zich ook achter den schild van Guntheer en weert de geduchte slagen, die Brunehilde aen dezen toebrengt, gestadig af. De koningin wierp den steen twaelf vademen ver en sprong over gelyken afstand; doch Siegfried smeet den steen verder en sprong over eene nog grootere uitgestrektheid.

Brunehilde bleef overwonnen en werd mede naer Burgondië gevoerd. Daer wordt zy Guntheers bruid, terwijl Siegfried Chriemhilde bekomt en haer naer Nederland, by zynen vader, medevoert.

Siegfriede werd weldra een zoon geboren, aen wien zy den naem van Guntheer gaf; Brunehilde baerde insgelijks een kind, dat den naem van Siegfried ontving.

De held der Nederlanden leefde gelukkig in zijn vaderland en zag zyne macht versterkt door het gebied over het land der Nevelingen, waer hy zich meester maekte van den grootsten schat, die ooit door iemand werd bezeten.

Na verloop van eenigen tijd zond Guntheer eenen bode naer Siegfried, om hem uit te noodigen naer Worms te komen. Het

was zyne vrouw Brunehilde, die hem hier toe aenspoorde.

Siegfried, Chriemhilde en de hunnen nemen de reis aen en voeren den ouden koning Siegmund met zich. Alle werden te Worms met geestdrift ontvangen, de beide vrouwen begroetten elkander hartelyk; gedurende de feestelijkheden bevonden zy zich dikwijls te samen; doch weldra veranderde hunne wederzijdsche achting in afkeer en haet. Elk hunner wil den voorrang hebben, de eene omdat zy Siegfried als den leenschuldige van Guntheer aenziet, de andere omdat zy met het geheim van de overwinning op Brunehilde bekend is.

Ten laetste, in hare eer te kort gedaen, verwijt Chriemhilde aen de andere hoe zy door haren echtgenoot, en niet door Guntheer, werd overmeesterd. Brunehilde barst van spijt en neemt het vast besluit, zich te zullen wreken. Hagen, Ortwijn, Geernoot en Giseleer komen haer troost aenbieden. Hagen zweert haer hulp en hy raedt Guntheer aen Siegfried te dooden, waerdoor een groot deel landen in zijn bezit zou komen; maer de koning verwerpt het aenbod, eindelyk toch wanneer Hagen hem de verzekering geeft dat hy Siegfried in het geheim zal ombrengen om op hem de tranen die hy aen Brunehilde heeft doen vergieten, te wreken, stemt hy in alles toe.

Op raed van Hagen verschynen er aen het hof gewaende boden van koning Ludegeer, die aen de Burgondiërs den oorlog komen aenzeggen. Siegfried wil met Guntheer den tocht ondernemen. Vóór het vertrek gaet Hagen van Chriemhilde, met wien hy vermaegschapt was, afscheid nemen. Deze drukt hare spijt uit over al wat is gebeurd, en Hagen doet haer verstaen dat eene verzoening mogelyk is. Dan beveelt die zwakke vrouw aen Hagen haren echtgenoot aen, wiens onstuimige overmoed haer bekend was, en zy is onvoorzichtig genoeg hem toe te vertrouwen hoe, toen Siegfried zich in het bloed van den draek

baedde, er hem een blad van eenen lindenboom tusschen de belde schouders viel, waerdoor hy enkel ter dier plaetse kwetsbaer was gebleven. Zy smeekt Hagen dat gedeelte van haren mans lichaem zorgvuldig te willen bewaken. Op deze wyze had Chriemhilde zelve dat groot geheim kenbaer gemaekt! Hagen raedt heur aen, ten einde hy beter haren echtgenoot tegen de slagen der vyanden zou kunnen beschutten, dat zy ter bedoelde plaets, tusschen de schouders, met zyde een kruis zou teekenen. Zoo was Siegfried verraden!

Andere gewaende boden komen aen Guntheer den vrede aenbieden. De oorlog was dus niet meer noodig; doch de dood van Siegfried was besloten en men stelt hem eene jachtparty voor. Tegen den wil van Chriemhilde neemt hy het aenbod aen, want zy had eenen verschrikkelyken droom gehad: zy had twee wilde zwynen haren echtgenoot over de heide zien vervolgen en de bloemen rood geverwd worden. Zy had twee bergen over hem zien neêrstorten, waerdoor hy voor altijd aen haer oog werd ontrukt.

Ter jacht, zoo wel als elders, muntte Siegfried steeds aen het hoofd zyner gezellen uit. Een jager nam eenen speurhond aen het zeel en leidde Siegfried op het spoor van het wild. De held maekt eerst een everzwijn, dan eenen leeuw en veel andere wilde dieren af. Toen men wilds genoeg had gedood, kwamen de jagers te samen ter plaetse waer men zou eten en eene keuken had ingericht. Guntheer deed den hoorn blazen om aen allen kenbaer te maken dat hy wilde ontbyten. Als Siegfried zich bereidde ter vergaderplaets te komen, sprong er in eens een reusachtige beer uit het bosch op; de held wierp zich op het gruwelyke dier en, zonder het te kwetsen, bond hy het op zyn paerd vast; doch wanneer hy by de andere was gekomen en van zijn ros steeg, brak de beer de koorden, waermede hy vastgebonden was, los. Het dier wil naer het bosch heên-

vluchten, verscheurt de honden die het willen tegen houden, werpt de ketels waerin het eten bereid was om, doet de koks wegloopen en al de jagers hunne wapenen opvatten; maer Siegfried rukt op den beer aen en doodt hem. Na dat koene feit zettede men zich aen tafel. Het vleesch werd in overvloed opgedischt; doch het ontbreekt aen wijn. Siegfried, door de jacht verhit, wordt hierover ongeduldig. Hagen belooft hem in de nabyheid eene bron te wyzen, en stelt hem eene wedding voor wie van hun beiden daer de eerste zou aenkomen. Zy vangen aen te loopen, en koning Guntheer volgde hen. Siegfried was de eerste by de bron; maer wanneer hy zich neêrbukt om te drinken, nadert Hagen en stoot hem tusschen de schouderen waer het zyden kruis was geteekend, zynen spiet door het lijf. De held, alhoewel doodelyk gewond, springt op om zyne wapens te vatten, doch Hagen had ze weggestoken en Siegfried kon alleen met zynen schild zich op den verrader werpen, die dan ook half verpletterd en doodsbleek ter aerde viel. Doch het bloed gudste uit Siegfrieds wonden, en bevochtigde de bloemen: weldra blies hy den laetsten adem uit.

Hagen deed het bebloed lijk van Siegfried naer Worms voeren en het voor de deur van Chriemhildes nachtvertrek neêrleggen, omdat zy het aldaer zou vinden wanneer zy des morgends ter vroegmis ging. Dat gebeurde ook, en de ongelukkige vrouw zag er haren echtgenoot op den grond uitgestrekt. Hare vrouwen zegden haer dat het misschien het lijk van eenen vreemdeling was. ‘Neen, riep zy uit, het is mijn Siegfried, het is mijn gemael! Brunehilde heeft zyne dood gewild en Hagen heeft hem vermoord.’

Zy zond eenen bode naer Siegmund en naer de zynen die nog sliepen, om hen die droeve mare aen te kondigen. De vader wierp zich op het lijk van zynen zoon. De krygers uit

het Nevelingenland wilden zich wreken, maer Chriemhilde raedt hun aen een geschikter oogenblik af te wachten. Niemand kon de rampzalige vrouw troosten!

Het lijk van den vromen held werd op eene baer ter hoofdkerk gedragen en toen het nog over aerde lag, hoorde men niets anders dan het gelui der klokken en het treurig gezang der priesters.

Ook Guntheer en Hagen kwamen op en wilden hunne euveldaed afloochenen; doch Chriemhilde sprak tot hen: ‘Dat hy die als onplichtig erkend gehouden wil worden, in het byzijn van het volk tot de baer nadere.’ En zie, o wonder, toen Hagen bytrad, dan stroomde in eens het bloed uit de wonden van den doode! De koning wilde den verrader verschoonen en zeide dat Siegfried door roovers afgemaekt was. ‘Die roovers, riep Chriemhilde, zijn my bekend! Gy Guntheer en Hagen, gy zijt het!’

Er werd eene mis over den doode gedaen; mannen vrouwen, kinderen, alle snelden ter hoofdkerk. Het lijk werd gekist, in eenen purperen dwael gewonden, en het bleef drie dagen en drie nachten over aerde liggen. Daerna werd het begraven; maer vóórdat de kist in den grond zonk, deed Chriemhilde ze dagelyks openen, om de gelaetstrekken van haren geliefde te beschouwen.

Nadat de uitvaert voor den geduchten held had plaets gehad, wilde Siegmund met Chriemhilde naer zijn land terug keeren. Doch zy weêrstaet aen het smeeken van den ouden koning, op het aenraden van haren broeder Giseleer, en blijft te Worms; dáér, by de hoofdkerk, bouwde men haer eene groote wooning, alwaer zy eenzaem en in rouw gedompeld leefde. Drie jaren en half lang sprak zy niet tegen Guntheer en wilde zy Hagen niet zien.

Intusschen ried de verrader aen Guntheer zich met zyne zuster te verzoenen. ‘Werd zy bevriend met ons, zeî Hagen, dan zou de schat der Nevelingen herwaerts komen; gy zoudt rijk worden.’

Giseleer en Geernoot bewerkten de verzoening met Chriemhilde; zy stemde er eindelyk in toe om den koning te zien; maer Hagen mocht niet onder haer oog verschynen. Zy vergaf aen al hare vyanden, éénen man uitgezonderd.

Kort daerna trokken Geernoot en Giseleer, met acht duizend man, ter plaetse waer de schat gedolven lag. De dwerg Alberik bewaekte dien en liet hem wegdragen omdat hy de morgengave van Chriemhilde was geworden. Vier zwaer beladene karren, die drie mael's daegs gedurende vier dagen en vier nachten over en weêr reden, waren nauwelyks genoeg om den schat naer het schip, dat op den Rhijn lag, over te brengen. Het was al goud en edele gesteenten!

Zoodra Chriemhilde dit alles in hare macht had, gaf zy zoo veel aelmoesen, zoo veel geschenken dat iedereen haer bevriend werd. Hagen werd hierdoor bevreesd en hy ried Guntheer aen zich meester te maken van al die rijkdommen. De koning weigert; maer Hagen zelf steelt den schat en werpt hem te Loche in den Rhijn, in de hoop hem later daer uit te halen. Chriemhilde beklaegde zich hierover aen Guntheer; maer Hagen werd niet gestraft.

Na de dood van Siegfried bleef Chriemhilde dertien jaren in geween overbrengen.

Intusschen was vrouw Helka, gemalin van koning Ettel (Attila) gestorven; hy wilde eene tweede echtgenoote nemen, en zyne vrienden trokken zyne aendacht op Chriemhilde, de fiere weduwe, die in Burgondië leefde. Zy slaet eerst het aenbod af: zy wil haer geheel leven lang Siegfried blyven betreuren en aen niemand meer toebehooren. Doch eindelyk, na veel tegenspraek, stemt zy, christene vrouw, er in toe met den heidenschen koning in huwelyk te treden. Zy had haer immers door den afgezant van Ettel, door Rudegeer doen beloven, dat hy haer overal zou bystaen en haer het ongelijk, dat zy geleden heeft, zou helpen wreken.

Zy vertrekt met een gevolg van honderd-en-vier maegden en een aental ridders om hen te beschermen. Zy reisden door Beijeren, waer de bisschop Pelgrim zyne nicht Chriemhilde ontmoette; dan kwamen zy aen in het land van Rudegeer, waer Godelinde, de schoone koningin, hen op de burcht te Bechelaren zeer hartelyk ontving. Des anderen daegs zetteden zy den tocht voort tot aen Treisenmuer, eene burcht aen Ettel toebehoorende. Voorafgegaen van vier-en-twintig vorsten, waeronder Ramung, hertog van Walachijen, Humboge, Hawart van Denemarken, Iring en anderen, reed Ettel zyne bruid te gemoet. Het onthael was heerlyk! Van daer trokken zy op naer Weenen, waer de bruiloft gevierd werd. Doch te midden der vreugdebedryven bleef Chriemhilde droefgeestig.

Na de feestelykheden namen zy hunnen intrek op het slot Ettelburcht, waer Chriemhilde zeven jaren lang met Ettel in weelde leefde, hem eenen zoon baerde, die gedoopt werd en den naem van Ortlief ontving. Doch de koningin, te midden van al de liefdebewyzen, die haer omringen, kan haren Siegfried niet vergeten, noch de treurige herinneringen, die haer door het hoofd dryven, niet verbannen.

Zy had de gedachte om zich over Hagen te wreken nog niet laten varen en wenschte slechts hem naer Ettelsburcht te kunnen lokken. Zy bad haren echtgenoot dat hy Guntheer en hare overige magen, die zy sedert zoo langen tijd niet gezien had, zou uitnoodigen om naer het Hunenland te komen. Ettel stemt hier willig in toe. Alvorens echter de boden Wervel en Swenlijn vertrekken, roept de koningin ze by haer en beveelt hun aen dat zy aen het hof te Worms overal zouden aenkondigen dat zy Chriemhilde, sedert lang hare droefheid heeft afgelegd, aen Siegfried niet meer denkt, hem zelfs geheel heeft vergeten.

Wanneer de afgezanten van Ettel aen het hof van Guntheer

verschynen, dan zou Hagen willen dat men de uitnoodiging niet aennam; maer al de overige ridders zijn van een ander gevoelen, en, zoodra hy gewaer wordt dat men zyne aerzeling voor lafheid aenziet, is hy de eerste om zich voor den tocht te bereiden.

Guntheer neemt de reis aen met meer dan duizend leenmannen en negen duizend krygers. Aen den Donau gekomen, waren er geene schepen om hen over te zetten. In den vloed baedden zich witte vrouwen. Hagen had van eene dezer de kleederen weggestoken; om ze weêr te bekomen voorspelde zy hem dat groote eer hun by Ettel wachtte; doch een ander meerwijf verzekerde dat de eerste hem bedrogen had, dat het hen weldra zou berouwen, de reis naer het Hunenland te hebben ondernomen; want dat de tocht voor hen noodlottig zou worden, en dat zy daer alle, behalve 's konings kapellaen, zouden omkomen. Zy wijst hem verder eenen veerman aen; deze echter weigert zynen dienst; maer Hagen houwt hem het hoofd af en brengt zelf de zynen over. Om de voorspelling van de witte vrouw te logenstraffen, stoot hy den kapellaen in den vloed; doch door Gods genade komt deze over, en toen begreep Hagen welk lot hem te wachten stond!

Nauwelyks bevinden zy zich aen de overzy van den vloed, of zy hebben de krygers van Gelfraet, den markgraef des lands, te bevechten, die hen aenrandde omdat zy zynen veerman hadden gedood. Doch Dankwart brengt Gelfraet om het leven en de overigen nemen de vlucht.

Aen het hof van Rudegeer worden zy hartelyk ontvangen, zy verblyven er eenige dagen en Giseleer bekomt 's markgraven schoone dochter. Geernoot ontving een zwaerd ten geschenke en Hagen bekwam den schild, welke vroeger aen Noeding had toebehoord, die door Wittich was verslagen. Volker, de zanger, nam zyne vedel en zong een hartelyk afscheidslied.

De aenkomst der Burgondiërs in het land van Ettel, werd aen den ouden Hildebrand aengekondigd, die zich daerover verontrustte en zynen heer, koning Diederik van Bern, verwittigde. Deze trok de krygers te gemoet, maer waerschuwde hen tevens dat Chriemhilde nog steeds den held der Nevelingen bleef beweenen. ‘Zy schreije zoo veel als ze wil, roept Hagen uit, Siegfried is dood en zal niet weêrom komen, het is de koning der Hunen, dien zy thands moet beminnen!’ Hildebrand raedt hun aen op hunne hoede te zijn; doch Guntheer antwoordt dat zy op Ettels woord betrouwen, die hen uitgenoodigd heeft. ‘Het lot dat hun te wachten staet, zegt Volker, kunnen zy toch niet ontgaen!’

Zy trekken ten hove. Aller oog was weldra op Hagen gevestigd: ‘daer is, riep men, de moordenaer van Siegfried!’ Chriemhilde ontving de gasten met geveinsdheid, Giseleer alleen omhelsde zy. Toen Hagen dit zag, bond hy zynen helm vaster op het hoofd.

De vreemdelingen worden geherbergd, maer van een gescheiden; dat had de koningin gewild. Zy vraegt of zy den schat der Nevelingen hadden medegebracht; maer Hagen antwoordde dat zy wel wist dat de koning dien in den Rhijn had doen werpen. - De koningin wilde dat men de wapens in de hofzael zou afleggen; maer Hagen weigert dit. ‘Men heeft hen gewaerschuwd, roept Chriemhilde uit, kende ik den man die zulks gedaen heeft, hy zou er de dood om ondergaen!’ Doch koning Diederik, in zijn gemoed gestoord, riep uit: ‘Zult gy dan my zonder straf laten?’ Ettels gemalin bleef beschaemd en verliet hare vyanden.

Koning Diederik en heer Hagen drukten zich elkander de hand. ‘Die reis naer het Hunenland zal ongelukkig uitvallen,’ sprak Diederik. - ‘Wy zullen op alles acht nemen!’ antwoordde de donkere Hagen.

‘Wie is, vroeg Ettel, de man, die door Diederik zoo vriendelyk ontvangen wordt?’ - ‘Een leenman van Chriemhilde antwoordt: zijn vader hiet Aldriaen.’ - ‘Dien heb ik wel gekend, sprak de koning, want ik heb zynen zoon ridder geslagen, en nu herken ik ook Hagen, want hy en Walther van Spanje zijn hier als kinderen grootgebracht.’

Hagen ging Volker opzoeken en met dezen zette hy zich neder op eene bank, in het voorhof, op eene plaets van waer zy door Chriemhilde konden gezien worden. Dat verbitterde nog heur gemoed en zy weende van spijt. Beide krygers waren in de rijkste kleederen uitgedoscht. De Hunen bleven hen bezien als of het wilde dieren waren. Chriemhilde had zestig koene mannen vergaderd om Hagen en Volker aen te vallen, en zy stelde zich zelve aen het hoofd der bende om aen haren vyand zyne misdaed te kunnen verwyten. Hagen wachtte hen af met het zwaerd van Siegfried in de hand, dat hy ontstolen had. Toen Chriemhilde het zag, borst zy in tranen. Volker legde den overgrooten strijkstok van zyne vedel naest zich op de bank. De mannen door de koningin byeengebracht, dorsten beide helden niet aenranden.

Nadat de twee vrienden Guntheer gewaerschuwd hadden, begeven zy zich naer binnen in het hof van Ettel. De koning heet hen welkom en de eerewijn wordt rond geschonken en de spyzen in overvloed opgedischt.

Dan zegde Guntheer tegen Ettel dat hy zich ter rust wilde begeven. Toen de nacht was gevallen, bleven Hagen en Volker de wacht houden; gewapende mannen door Chriemhilde uitgezonden om hen te overvallen, deinsden terug by het zien hunner blinkende helmen en hunner kloeke houding.

Des anderen daegs morgends gaen de Nevelingen ter mis, maer op Hagens raed hadden zy zich wel gewapend. Daerna heeft een steekspel plaets, waerin Volker, by ongeluk, eenen der Hunen

doodt; de bloedverwanten van dezen wilden hem wreken; maer Ettel zette zich tusschen de stryders en scheidde ze van een.

Als men ter tafel ging, beklaegde zich Chriemhilde aen Diederik van Bern en aen den ouden Hildebrand, en zy riep hunne hulp in om zich te kunnen wreken; maer heide weigerden zulks. Eindelyk doet zy beloften aen Blodelijn, aen wien zy het land van Noeding en diens schoone weduwe toezegt. Hy laet zich overhalen.

Toen men aen het eten zat, deed Chriemhilde Ettels zoon, den jongen Ortlief, in de zael dragen. Terwijl de koning met trotschheid van zijn kind spreekt, spottede Hagen openlyk met het wicht en riep, tot groote ergenis van den vader en alle aenwezigen, dat het van dan af reeds ter dood bestemd was. Blodelijn begaf zich met duizend man by Dankwart, die zich met de zynen aen tafel had neêrgezet. Dankwart hiet Blodelijn welkom; doch deze zeî dat hy van hem geen welkom wilde ontvangen, omdat zijn broeder Hagen Siegfried had vermoord. - Dankwart antwoordde dat hy nog een zeer jong kind was toen dit gebeurde, dus dat hy niet wist wat vrouw Chriemhilde van hem wilde hebben. Hierop sprong Blodelijn van tafel op en trok zijn zwaerd uit de scheede, maer Dankwart gaf hem zulken verschrikkelyken slag dat hem het hoofd van het lijf rolde. ‘Zie daer, riep hy uit, de morgengave voor Noedings weduwe!’ Dan werd het gevecht algemeen. De Burgondiërs, die geene wapenen hadden, vatteden de banken en de stoelen om zich te verweeren. Alle nemen deel aen het gevecht en Hagen slaet het hoofd van Ettels zoon, den jongen Ortlief, af. Van buiten willen nieuwe stryders de zael binnen dringen, maer Volker en Dankwart hielden hen tegen. Chriemhilde smeekt Diederik van Bern haer te helpen; door zijn toedoen geraekt hy met haer en met Ettel en Rudegeer uit de zael. Zeven duizend man bleven er verslagen!

Ettel wil zelf den wreeden Hagen aenvallen; maer de zynen houden hem terug, en toen Hagen den koning voor eenen lafaerd uitmaekt, beloofde Chriemhilde eenen prijs voor dengenen die hem zou dooden. Irink van Denemarken wil op Hagen aen; doch hy had te stryden niet alleen met dezen, maer toen met Volker en dan met Guntheer, en met Geernoot en met Giseleer; ten laeste valt Irink afgemat op den grond, maer springt weldra op, herneemt het gevecht met Hagen zonder hem te kunnen overwinnen en wordt eindelyk zelf gedood. Het bloed stroomde overal, en de Burgondiërs doorstaken hunne vyanden.

Eindelyk vragen de afgematte krygers om vrede; maer Ettel en Chriemhilde weigeren zulks om de dood huns kinds. Door de beden van Geernoot en Gunther bewogen, eischen zy slechts dat men hun Hagen levere: dan zouden de anderen gespaerd worden; maer dit aenbod werd verworpen. Hierop worden de Burgondiërs naer de zael teruggedreven, die zy gedeeltelyk verlaten hadden, en Chriemhilde deed ze in brand steken. De wind blies het vuer aen, dat weldra zich overal verspreidde.

Verschrikkelyk werd de nood, en om hunnen dorst te lesschen konnen zy niets anders doen dan bloed drinken. Het vuer nam al meer en meer toe; de brandende balken vielen op de Burgondiërs; maer zy trachtten zich door hunne breede schilden te beschutten. Zoo brachten zy dien akeligen nacht door, want omdat de zael gewelfd was, waren niet alle omgekomen. Den volgenden morgend bleven er nog zes honderd man over, en Volker en Hagen bewaekten hunne ongelukkige landgenooten. Met deze begon op nieuw de strijd; Chriemhilde vuerde met geschenken hare krygers aen. Diederik van Bern wilde een einde aen die slachting maken, maer daer Ettel onverbiddelyk bleef, was het hem niet mogelyk. Chriemhilde verweet aen Rudegeer dat hy tot hiertoe nog zynen kling niet had getrokken; zy

herinnert hem de belofte, die hy haer gedaen heeft. Deze held wil aen Ettel al het goed dat hy van hem genoten heeft terug geven, opdat hy hem van zijn woord zou ontslaen; doch de koning en Chriemhilde weigeren zulks en zy dringt nogmaels by hem aen. - Eindelyk kan hy niet meer weêrstaen: hy gaet zyne wapenen opvatten en zyne mannen byeen roepen. De Burgondiërs verkeeren eerst in het denkbeeld dat hy hun ter hulpe komt; weldra echter worden zy gewaer dat de forsche kryger als vyand optrekt. Hagen en Volker weigeren tegen hem te vechten, maer Geernoot rukt op Rudegeer aen; beide, door elkanders zwaerden getroffen vallen doodelyk gewond ter aerde neêr. De jeugdige Giseleer wreekt zijns broeders dood, zoo dat niet één van Rudegeers stryders het ontkwam.

Ettel en Chriemhilde weten niet wat er van Rudegeer geworden is, zy verdenken hem van het met hunne vyanden te houden. Volker echter roept hun toe dat hy hun tot zijn laetste oogenblik getrouw was gebleven. Men bracht het lijk van den gesneuvelden. Ettel, op dit zicht, werd diep getroffen, en de lucht weêrgalmde van zyne klachten als van het gebriesch van eenen leeuw. Ook Chriemhilde betreurde bitter de dood van Rudegeer!

De koning der Amelingen, Diederik van Bern, vernam wat er gebeurd was en, ondanks zynen wil, vatten zyne mannen: de oude Hildebrand, Wolfhart, Helmont, Helperik, Wolfbrand, Helmschrot, hunne wapenen en eischen het lijk van Rudegeer op, om het ten minste op eene heerlyke wyze ter aerde te doen bestellen; Volker verzet zich hier tegen. Dan wordt men op nieuw handgemeen; Hildebrand tast Hagen aen; maer zy worden door de menigte gescheiden. Het gevecht wordt algemeen; Hildebrand verslaet Volker. De meeste helden komen van beide zyden om. Gunther en Hagen bleven over en met hen Hildebrand; deze, zwaer gewond, begaf zich by Diederik om

hem die droeve mare bekend te maken. Diederik wil zyne mannen byeen brengen, maer er blijft hem niemand over dan de oude Hildebrand alleen. Hy wapent zich zelven en beklaegt zich bitterlyk aen Guntheer, omdat hy het lijk van Rudegeer geweigerd heeft af te staen. Diederik wil dat zy zich overgeven; Hagen slaet dit af. Er ontstaet een krakeel tusschen dezen en Hildebrand, maer Diederik stelt daer een einde aen, en valt Hagen aen; deze wordt gewond en Diederik, die hem niet wil dooden, levert hem gebonden aen Chriemhilde over. Dan vat de koning der Amelingen op nieuw het zwaerd op tegen Guntheer; deze ook blijft overwonnen en wordt voor de koningin gebracht. Diederik bad haer dat zy hun het leven zoude laten; zy beloofde dit; zy deed de twee krygers afzonderlyk opsluiten. Toen Diederik zich verwyderd had, vergat zy hare belofte en ging naer Hagen toe om zich te wreken. ‘Zult gy thands, sprak zy, my alles teruggeven wat gy my hebt ontnomen? Op die voorwaerde alleen zult gy levend naer Burgondië wederkeeren.’ - ‘Ik heb gezworen, antwoordde Hagen, zoo lang een myner heeren overblijft, den schat aen niemand te wyzen.’ De valsche verrader wist te wel dat Chriemhilde zyne dood besloten had. Dan deed zy haren broeder Guntheer het hoofd afslaen, en zy vatte het zelve by de haren en hield het voor Hagen. ‘Nu weet niemand, riep Hagen, dan God en ik alleen waer de schat ligt; hy zal voor u altijd verborgen blyven!’ De koningin trok het zwaerd uit de scheê en hieuw zelve het hoofd van haren vyand af.

Ettel bleef als verslagen. Woedend sprong Hildebrand op en hy stak Chriemhilde zynen degen door het hart. De koning en Diederik weenden. Zoo eindigde dat verschrikkelyk wapenspel!

Het was den 30^sten der maend Mei van het jaer 1835, dat ik in het bezit kwam van een blaedjen, dat tot een handschrift van eenen nederlandschen tekst des Nevelingen-lieds behoord heeft. Ik ontving het van den verdienstelyken, thands nog levenden oud-onderbibliothekaris, den heer F. De Laval, wiens aendacht ik sedert lang op dergelyke overblijfsels van oude perkamenten Codices, vroeger by het inbinden van boeken dikwijls verbruikt, gevestigd had. Het fragment had tot schutblad gediend aen eenen ouden lederen band, die de Animadversiones in V.T. libros omnes, auct. L. De Dieu. Lugd. Bat. 1648, in-4^o, bevattede. Volgends eene daerop geschrevene aenteekening behoorde dit exemplaer, in 1704, aen de Karmelieten te Leuven; maer het was niet mogelyk te raden wanneer, noch waer, het boek ingebonden werd. Waerschijnlyk in eene dezer twee steden? Dan zou men daeruit kunnen opmaken dat er nog in 1648, of ten minste in de zeventiende eeuw, het zy te Leiden, het zy te Leuven, een nederlandsch handschrift der Nevelingen geheel, of gedeeltelyk voorhanden was.

Toen ik dat kostbaer blaedjen bekwam en zag dat het een fragment was van dit zoo heerlyk dichtstuk der middeleeuwen, gaf ik dadelyk kennis van dezen gelukkigen vond aen mynen geëerden professor en vriend, den heer Mone, met wien ik my dan toevallig in onze akademische bibliotheek bevond. Ik kon aen eenen man, die zich voor onze oude nederlandsche letterkunde zoo verdienstelyk heeft gemaekt, niet weigeren myne gelukkige ontdekking, by middel van zijn geacht tijdschrift Anzeiger für Kunde der teutschen Vorzeit aen de geleerde wereld bekend te maken. Uit dien hoofde verscheen voor het eerst te Karlsruhe, in 1835Ga naar voetnoot(1), het te Gent teruggevondene fragment van ons Nevelingen-lied.

Sedert dien tijd werd het meermalen herdrukt, zoo als te Berlijn, in 1836, door professor Von der HagenGa naar voetnoot(1), - te Groningen, in 1838Ga naar voetnoot(2), door den hoogleeraer Meijer, wiens lessen ik, te Leuven, vóór 1830, het genoegen had by te woonen, - te Amsterdam, in 1850, door den heer J.A. Alberdingk ThijmGa naar voetnoot(3), - en eindelyk te Parijs, in 1853, door den heer De BaeckerGa naar voetnoot(4).

Nadat ik in Duitschland de twee-en-zeventig versen had laten drukken, deelde ik hier te Gent, in den Messager des Sciences et des Arts, van 1838, een fac-simile mede van het oorspronkelyk perkamenten blaedjen. De heer De Baecker heeft dit voor zyne Des Nibelungen doen nateekenen.

Door een zonderling, en by uitstek gelukkig toeval, geraekte ik drie jaren, na myne eerste ontdekking, en wel op den 3^en December 1838, aen eene tweede brok van onze Nevelingen. By het verkoopen, op S. Jorishof alhier, van eene verzameling boeken en handschriften, gedeeltelyk door den stedelyken archivist, den heer Karel Parmentier, nagelaten, vestigde ik myne aendacht op een pak fragmenten van handschriften der XIII^e, XIV^e en XV^e eeuwen, op den catalogus onder N^r 818 voorkomendeGa naar voetnoot(5). Daer onder herkende ik dadelyk aen het schrift, een klein vel perkaments, als zijnde een tweede blaedjen uit denzelfden Codex der Nevelingen, waervan ik er alreeds een ander bezat. Alhoewel de letterkundige nalatenschap van den heer

Parmentier talryke liefhebbers en geleerden, waeronder ook Willems, had aengelokt, ontsnapte dat belangrijk stuk aen ieders oog en ik kocht het voor eenen spotprijs. Hoe de heer Parmentier aen dit fragment gekomen was, heb ik nooit kunnen achterhalen.

De Codex, waeruit die twee blaedjens gerukt zijn, was in octavoformaet en in de tweede helft der dertiende eeuw door eene goede, zeer leesbare hand, geschreven. Elk blad bevatte zes-en-dertig versen aen iedere zyde, en tusschen elken regel is er eene lijn getrokken, even als in het S. Galler handschrift van het duitsche Nibelungen-lied. De strofen zijn niet afgedeeld, maer de rust of caesuer van elk vers door eenen punt aengeduid.

Ik zegde reeds dat geheel het Nevelingen-lied in negen-en-dertig zangen of avonturen verdeeld is. Mijn eerste fragment, waerin Siegfrieds beerenvangst beschreven wordt, is een gedeelte van den zestienden zang en beantwoordt aen vers 3786 tot 3866 van het Nibelungen-lied, door Von der Hagen uitgegevenGa naar voetnoot(1) (maer is acht versen korter), of aen strofe 885, v. 2, tot strofe 904 van den druk door Lachmann bezorgdGa naar voetnoot(2). Het tweede fragment, waerin Siegfrieds uitvaert bezongen wordt, behoort tot den zeventienden zang, en beantwoordt aen vers 4161-4245 van Von der Hagen of aen strofe 978, tot strofe 999 van Lachmann. Hieruit kan men berekenen dat er tusschen het een en het ander fragment 288 versen ontbreken. En vermits men op eene volle bladzyde 36 regels telt, volgt hieruit dat er vier blaedjens tusschen de twee overgeblevene invielen.

Beide vellen hebben eenigzins door de schaer des boekbinders geleden, zoodanig dat aen de eene zyde ter breedte van eene streep, (voor het tweede fragment iets meer), de aenvang van

iederen regel is weggesneden. Van alle twee zijn insgelijks de laetste letteren van eenige versen verdwenen. Daer en boven zijn beide blaedjens door eenen wormsteek een weinig beschadigd, der wyze dat er daer door een woord is weggeraekt. Eindelyk is er nog van het tweede bovenaen anderhalve regel weggevallen, en alzoo zijn er, met de voor- en keerzyde twee heele en twee halve versen verloren.

Ik neem hier een en ander fragment op; want alhoewel het eene reeds te Karlsruhe, te Berlijn, te Groningen, te Amsterdam en te Parijs verschenen is, werd het hier te lande nog nooit gedrukt. Het ander ziet voor de eerste mael het licht.

By deze uitgave heb ik al wat er door de schaer des boekbinders of door den wormsteek verloren ging, aengevuld. Reeds vroeger had ik in den Anzeiger zulks, voor zoo veel het my mogelyk was, gedaen voor de twee-en-zeventig eerste versen. Sedert dien trachtteden de heeren Von der Hagen en Alberdingk Thijm, de eene en andere plaets, waervoor ik niets had opgegeven te herstellen. Myne vroegere gissingen of die, welke ik hier voor het eerst opgeef, zijn in cursief gedrukt, terwijl die van den heer Von der Hagen door parenthesis ( ), en die van den heer Alberdingk Thijm door haekjens [ ] aengeduid worden. Al de aenvullingen echter van deze geleerden konden wy niet goedkeuren. Meer dan eens moesten wy deze of gene, als uit te veel letters bestaende, verwerpen. Want, zooals boven reeds gezeid werd, is er van dat eerste fragment, slechts de breedte van eene streep, die drie, vier, of ten hoogste vijf letters kon bevatten, verdwenen. En, aen verkortingen, die in andere handschriften soms in overvloede voorkomen, kan men hier weinig denken; in der daed, behalve ende, dat elf malen en̄ geschreven is; en de n die aen het einde van een paer woorden is weggelaten en door een streepjen vervangen, heeft het eerste blaedjen er

geene, en in het tweede komen er insgelyks zeer weinig voor. Om de opgegevene of andere redenen kunnen de volgende gissingen van professor Von der Hagen niet aengenomen worden: v. 13 hi sprankde, v. 29 brachterdene, noch deze van den heer Alberdingk Thijm: v. 13 hi vande, v. 23 doe beette wel, v. 24 hi ginkene, v. 26 sonder menege.

Al wat er aen het tweede fragment ontbreekt vulde ik insgelijks aen; en voor dit, zoo wel als voor het eerste, deed ik al wat er op de blaedjens te lezen is in gewoone letteren drukken, terwijl het cursief voor de herstellingen gebruikt werd. Het blijft dus aen een ieder vry deze of gene van myne gissingen aen te nemen of te verwerpen. De hierby gevoegde fac-similes van het oorspronkelyk handschrift kunnen over de door my gedane poogingen laten oordeelen.

Ik geef den oorspronkelyken tekst met de grootste getrouwheid terug, en heb my slechts veroorloofd, zoo als men gewoonlyk doet, daer waer het noodig was, de u door eene v, of wederkeerig de v door eene u te vervangen.

By de uitgave van het eerste fragment in den Anzeiger, had ik geschreven dat de woorden meistren v. 71, gemeet v. 50, overtogen v. 40, enz., eenigzins een hoogduitsche bron verrieden. Ik beken zeer geerne dat het juist wel daeruit niet is dat men kan opmaken dat ons Nevelingen-lied slechts als eene vertaling te beschouwen zy, al is het dat ik met Willems niet kan instemmen, wanneer hy zegt dat die woorden ‘by onze beste schryvers gebruikt zijn,’ ik onthoud my dit mael van alle gevolgtrekkingen, die men uit deze of gene spraekvormen zou kunnen makenGa naar voetnoot(1).

Sedert dat het nederlandsche Nevelingen-lied door my werd bekend gemaekt, heeft het de aendacht van talryke onzer geleerden opgewekt, en heeft men de vraeg geopperd of ons vaderland op dit epos, even als op den Reinaert, aenspraek mag maken. Willems, ter aengehaelde plaets, schreef in 1838 stout weg: ‘dat hoogst waerschynlyk het lied in de Nederlanden te huis hoort, en tot de twaelfde eeuw mag worden teruggebracht.’ De heer Snellaert trad het al te gewaegd gevoelen van Willems niet geheel by. Hy schreef immersGa naar voetnoot(1) ‘het is vermoedelyk dat wy het van de opperduitschers niet overnamen, maer dat nederlandsche en hoogduitsche texten beide in de dertiende eeuw naer een reeds bestaende gedicht bewerkt zyn.’ In den zelfden zin lezen wy by Alberdingh ThijmGa naar voetnoot(2). ‘Comme l'action principale du poème se passe sur les rives du Bas-Rhin, comme le héros de la première partie de cette composition grandiose est le fils du roi de la Néerlande, il est très probable que le texte néerlandais n'est pas une traduction de l'allemand, comme quelques-uns l'ont cru; mais que l'auteur néerlandais de l'an 1200, et son contemporain, le poète allemand, ont travaillé sur le même canevas, qu'ils ont tous les deux suivi un texte écrit dans un dialecte thiois antérieur à leur époque.’ Professor JonckbloetGa naar voetnoot(3) heeft echter tegen de meening der geleerden, die ons Nevelingen-lied als oorspronkelyk beschouwen, zoo talryke bezwaren ingebracht, dat het my niet mogelyk schijnt deze uit den weg te ruimen. Nog onlangs is de heer

Van Duyse in zyne bekroonde VerhandelingGa naar voetnoot(1), hierop terug gekomen en zijn gevoelen stemt hoofdzakelyk met dat van Jonckbloet overeen. De uitgave van het tweede fragment zal, mijns dunkens, niet bydragen om het pleit ten voordeele van ons vaderland te doen beslissen.

Over het metrum, waerin het Nevelingen-lied geschreven is, verdienen vooral geraedpleegd te worden de werken van JonckbloetGa naar voetnoot(2) en Van Duyse, waertoe ik zeer geerne verwyze. Ook trek ik ten slotte de aendacht op een paer proeven van letterlyke navolging eeniger versen des hoogduitschen tekst, door den te vroeg gestorven Delcourt, waerin deze schryver de oorspronkelyke versmaet heeft behoudenGa naar voetnoot(3).

Eerste fragment.

Tweede fragment.