Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Hoogduitsche Spraakkunst. Eerste deel (,) bevattende (:) Grondbeginselen der Hoogduitsche taal, op eene nieuwe en beknopte wijze (,) naar den geest der taal (,) voorgedragen, (;) met opstellen ter toepassing; (,) door H.W. Müller, Onderwijzer in vreemde talen (,) te 's Gravenhage, en als zoodanig verbonden aan de Fondatie der Vrouwe van Renswoude aldaar. Tweede verbeterde en vermeerderde druk. (Te) 's Gravenhage, bij de Erven Doormans, 1861. In post 8vo., 158 bladz. Prijs ƒ 0,80.

‘Oef! Wat een lange titel is dat;’ zal welligt de lezer zeggen. - Doch, dat het hem niet afschrikke, om onze aankondiging te lezen, noch het werkje te koopen: de eerste zal kort zijn; het tweede verdient allezins kennismaking.

In de ‘Vaderlandsche Letteroefeningen’ van October 1857, bl. 645-646 der Boekbeoordeelingen, hebben wij, na volbragt onderzoek, onze meening doen kennen, aangaande dit ‘Eerste Deel der Hoogduitsche Spraakkunst’ door den heer Müller. Ons onderzoek handelde ten dien tijde over den eersten druk, terwijl wij nu, ruim vier jaren later, den tweeden druk in beschouwing zullen nemen. Het komt Referent inmiddels hoogst zonderling voor, dat hem nooit het ‘Tweede deel’ dezer Hoogduitsche Spraakkunst werd toegezonden, en hij mag deze omstandigheid niet onopgemerkt laten voorbijgaan, omdat hem nu weêr alleen het ‘Eerste

[p. 330]

deel’ van dit leerboek is geworden, terwijl in de ‘Nieuwe Bijdragen ter bevordering van het onderwijs en de opvoeding, September 1861,’ het eerste en het tweede deel te gelijk worden aangekondigd en beoordeeld.

Aanvankelijk was Referent dan ook voornemens dit inkomplete gedeelte van een kompleet uitgegeven werk te laten rusten, tot dat men goed vond het tweede deel ter recensie aan te bieden; doch, bij nader inzien, heeft hij, uit aanmerking, dat deze ongewone handelwijze waarschijnlijk aan een onwillekeurig verzuim van den uitgever is toe te schrijven, niet onbepaald willen wachten, alvorens het hem nu gezondene aan te kondigen. Hij zal intusschen dit ‘Eerste deel’ op zich zelf beschouwen, en alsof hij niet met zekerheid wist, dat er sedert lang een ‘Tweede deel’ was uitgegeven en alom verspreid.

De heer Müller geeft in dit werkje ondubbelzinnige blijken van zijne grondige kennis der Hoogduitsche taal, en zijn boek verdient ten volle de gunstige opname, die het van den kant van het onderwijzend personneel, vooral in Zuid-Holland, is te beurt gevallen. Niet, dat het zonder gebreken is; maar de kleine vlekken, die het hier en daar ontsieren, doen des te meerde zuiverheid van de overige deelen uitkomen. Het voorberigt, dat de schrijver voor dezen tweeden druk van het eerste deel geplaatst heeft, bewijst ons, dat hij niet blind is voor de leemten en gebreken, die hem door deskundigen werden aangewezen, en ofschoon wij niet hebben opgemerkt, dat hij al de aanmerkingen, vroeger door ons gemaakt, tot verbetering van zijn' arbeid heeft aangewend, kunnen wij, bij eene naauwkeurige vergelijking van dezen nieuwen druk met den eersten van 1856, naar waarheid de getuigenis afleggen, dat het werkje in gehalte heeft gewonnen.

Enkele aan- en opmerkingen zal Refer. ook thans niet terughouden, omdat deze misschien eenig nut kunnen doen, wanneer eene derde uitgave vroeg of laat noodig wordt bevonden.

Blz. 17. Aufgabe, no. 3: ‘Aan de priesters van de kwakers.’ - Wij willen het den heer Müller gaarne vergeven, dat hij edelmoedig genoeg is den kwakers iets te geven, hetwelk zij niet bezitten, doch alléén op voorwaarde, dat hij in het vervolg de moeite neme goed na te denken, alvorens

[p. 331]

volzinnen op te geven, als de volgende op blz. 25, 77, 117 en 141. Men oordeele:

Bl. 25, Aufg., No. 8.	‘De paddestoelen aan de herten.’ - Wij hebben de ‘Code de la Gastronomie’ wel gelezen, maar hebben tot heden toe niet geweten, dat de champignons een mets favori van de herten waren. Evenwel, men is nooit te oud, om wat nieuws te leeren, en bijaldien de heer Müller in zijn sustenu gelijk heeft, zeggen wij in allen ootmoed: mea culpa!
Bl. 77, Aufg., No. 46.	‘Het getal derzelve.’ - Waarom niet derzelver of, oneindig beter hun getal? Zelfs in eene Hoogduitsche Spraakkunst behooren ongetwijfeld de regels der Nederlandsche Taalleer wel degelijk in acht genomen te worden.
Bl. 117, Aufg., No. 64.	‘Uit de klieren dringt vettigheid in de gewrichten.’ Wij vragen het allen ervarenen onderwijzers en opvoeders in ernst: wat hebben onze spotzieke schoolknapen en onze vlugge aankomende meisjes met deze pathologisch-therapeutische kennis te maken? Men bedenke toch steeds, voor wie men schrijft en
Bl. 141, Aufg., No. 80.	‘In plaats van godsdienst, spreekt menige knaap thans van dingen, die wij niet mogen noemen.’ - Laat staan, dat deze zin een kreupele is (want ‘godsdienst spreken’ beduidt, taalkundig beschouwd, niets, en van behoort bij in plaats;), oordeelen wij het zeer onverstandig jongelieden op de gedachte te brengen, dat wij zekere dingen niet mogen noemen, over welke zij zich toch vermeten te spreken.

Meer willen wij op den oogenblik van dit werkje niet zeg-

[p. 332]

gen. Zoodra wij echter het 2de deel hebben ontvangen, en daardoor in staat worden gesteld, het werk in zijn geheel te beschouwen, zullen wij ons eindoordeel nader formuleren.

De druk is duidelijk, en misstellingen zijn ons niet voorgekomen. Den prijs hebben wij hierboven gelijk gesteld aan dien van den eersten druk, want dien van den 2den heeft men verzuimd op te geven.

L.A.H.