Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

[p. 501]

Iets over de voeding der Planten. Proeven genomen door den Vorst Zu Salm-Horstmar. Uit het Hoogduitsch door J.J. Pas, Bz., Landbouwkundige. Amsterdam, Erven H. van Munster en Zoon. 1858. In 8vo. 30 bl. f : - 25.

De vorstelijke schrijver dezer brochure, even als velen van het geslacht salm (welken naam de vertaler - ik weet niet om welke reden - verhollandschte in zalm) met eere bekend op het gebied der natuurwetenschappen, had met de proeven waarvan de brochure de uitkomsten meêdeelt, ten doel om de anorganische voeding der planten te leeren kennen. Daartoe liet de Schr. eerst de zaden van eenige graansoort ontkiemen in zuivere kool, of zuiver uitgegloeid zand, zonder toevoeging van eenige hetzij stikstofhoudende, hetzij anorganische stof. Daarna werden proeven genomen onder toevoeging van eenige dier stoffen in een meer of minder zamengesteld mengsel. Uit die proeven leerde de Schr. niet alleen, welke stoffen tot het bestaan en regelmatig voortgroeijen der planten meer of minder noodzakelijk waren, maar ook in welk tijdperk van het leven der plant - bladvorming, bloei, zaadvorming - deze of gene stof meer onmisbaar was. Zulke proeven nu, waarvan den deskundigen de belangrijkheid wel niet behoeft aangetoond te worden, en waarvan ik voor hen die er niet van weten de belangrijkheid niet begeer te bewijzen, werden genomen met witte haver, zomergerst, wintertarwe, zomertarwe, zomerkoolzaad en winterrogge. Ter loops wordt nog bij de proeven van winterrogge vermeld de verschillende invloed van het licht der verschillende tijden van den dag, zoodat er bepaald onderscheid bleek te bestaan of de planten door de morgenzon of door de middagzon beschenen werden. Zeker te regt, verklaart de Schr. dit verschil of brengt het ten minste in verband met de ontdekking der physici, dat in de middaguren in het licht die stralen toenemen, die voor het oog onzigtbaar zijn, maar sterke scheikundige werking hebben. Deze stralen zijn het vooral waaraan de plant behoefte heeft, want haar leven en ontwikkelen is een gestadig spel van scheikundige krachten, zoo sterk, dat het eerst aan de jongste tijden heeft mogen gelukken dat werken van verre na te bootsen. Die scheikundige stralen zijn het ook die de photograaf uit het

[p. 502]

licht noodig heeft, en daaruit laat zich verklaren, waarom in het middaguur zijne lichtbeelden sneller voortgebragt worden.

De Heer pas zou een verdienstelijk werk geleverd hebben, meer dan door de enkele vertaling van het overigens (zooals men uit deze aankondiging zien kan) zeer bruikbare stukje, wanneer hij naar aanleiding van de proef, waarbij die verschillende uitwerkingen van het licht aangewezen worden, zelf nadere proeven geleverd had. De aanwending van eene oplossing van Sulphas Chininae, van chlorophyll, van bloedkleurstof en andere middelen, die de onzigtbare scheikundige stralen in zigtbare en dus eigenlijke lichtstralen veranderen, zou daarbij in de eerste plaats van dienst hebben kunnen zijn. Moge hij nog, wanneer de omstandigheden het hem toelaten, de opgewektheid voelen om die proeven te nemen, die in ieder geval voor de plantenphysiologie, zeer zeker ook voor den tuinbouw en in meerdere of mindere mate ook voor den landbouw van belang zullen zijn.

Als eene soort van aanhangsel tot de brochure worden proeven vermeld, genomen met het doel om te onderzoeken, welke anorganische bestanddeelen den onvruchtbaren heidegrond van Westphalen ontbreken. Door toevoeging van verschillende anorganische stoffen in verschillende verhoudingen vond de Schr. middel om b.v. van witte haver, die op den gewonen heidegrond niet groeijen wilde, krachtige planten te krijgen. Die om zoo te zeggen rondtastende methode van onderzoek des bodems verdient zeker allezins aanbeveling voor velen, die bij het bebouwen hunner gronden oordeelkundig wenschen te werk te gaan, maar die met scheikundige onderzoekingen, waarvan anders de uitkomsten spoediger te grijpen zijn, niet zoo gemeenzaam zijn. In ieder geval is de methode stellig zeer practisch, terwijl bij hare uitkomsten niet eerst nog de proef op de som genomen behoeft te worden.

Uit het aangevoerde zal men zien, dat wie eenigzins belang stelt in wetenschappelijken landbouw zich de geringe kosten van het aanschaffen van dit boekske niet zal behoeven te beklagen, dewijl het, behalve bepaalde bruikbare uitkomsten, nader bekend maakt met eene zeer gemakkelijke, hoewel wat langzame methode van onderzoek, die in het bereik valt van ieder, die met eenig geduld naauwkeurig zijne proefplanten wil en kan gadeslaan.
a.s.