Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

[p. 509]

Boekbeschouwing.

Brieven uit Rome over Pausdom en Jesuïtismus, door Ludovico de Sanctis,vroeger Biechtvader, Pastoor van de Magdalena-Kerk te Rome, Professor in de Theologie, Theoloog der Inquisitie, thans Evangeliedienaar te Turijn. Naar het Italiaansch. Te Arnhem, bij G.W. van der Wiel. 1855. In kl. 8vo. 200 bl. ƒ :-80.

Zelden werd iets zoo belangrijks voor een zoo geringen prijs aangeboden. Geschriften als dit dienen algemeen gelezen te worden, en den Uitgever komt lof toe voor de onbaatzuchtige wijze waarop hij dit beroemde werk over Rome verkrijgbaar stelt. De Schrijver toch heeft zich als een ijverig, waarheidlievend Christen doen kennen. Te Rome geboren, heeft hij nagenoeg twee-en-twintig jaren in eene van die plaatsen geleefd, in welke een zeker aantal priesters, aan de Jezuïten verwant, te zamen wonen. Bij het intreden van zijne loopbaan behoorde hij tot hunne warmste vrienden en hield hunne Orde voor een steun der Godsdienst. Vijftien jaren heeft hij de bediening van biechtvader waargenomen, en gedurende acht jaren was hij pastoor in eene van de voornaamste parochiën te Rome. Als prediker en biechtvader in de meeste kloosters geroepen; als Professor in de Theologie; emeritus Censor van de Akademie der Theologie aan de Universiteit te Rome; Lid van verschillende andere Akademiën, en door den Kardinaal micara, Deken van het Heilig Collegie, gekozen tot examinator van zijne geestelijken, was hij in de gelegenheid om Rome en het Jezuïtismus grondig te leeren kennen. Als Theoloog der Inquisitie kon er voor hem niets, die instelling betreffende, geheim blijven. De gevangenissen heeft hij bezocht; afzweringen aangenomen; van schuldigen de biecht ontvangen, en eene groote menigte van processtukken doorzocht. Wat hij zelf gezien en gehoord heeft, deelt hij hier mede. Ofschoon bekleed met het vertrouwen zijner overheden, en door dezen, zoo 't scheen, voor de hoogste waardigheden in zijne Kerk bestemd, heeft hij evenwel zich van Rome los gemaakt, om de

[p. 510]

ontwaakte, hoogste behoefte zijner ziel te bevredigen, en in de nederige betrekking van Evangeliedienaar te Turijn niet slechts aan de Gemeente aldaar, maar aan geheel het Evangelische Christendom door woord en daad de treffelijkste diensten te bewijzen. Dat heeft hij ook gedaan in niet geringe mate door de uitgave van dit geschrift, hetwelk niet ligt kan worden wederlegd en steeds als een krachtig wapen door de vijanden van licht en waarheid zal gevreesd worden. De gemoedelijke Roomschgezinde, die, door de behoefte aan waarheid gedreven, zich niet vernederen kan om alleen het woord zijner geestelijken na te spreken, zal zich getrokken gevoelen door den inhoud en vorm van de brieven welke de sanctis eenen jeugdigen geestelijke in de pen geeft, die eerst innig aan Rome en het Jezuïtismus verkleefd, straks tot de waarheid komt, maar nu in een kerker geworpen wordt, waaruit de omwenteling in 1848 hem verlost. Het is deze geestelijke die hier het Katholicismus ter goeder trouw vertegenwoordigt, en aanvankelijk vol van ijver om een Puseyist en een Waldenser te bekeeren, in zijnen strijd tot de overtuiging geraakt: dat Rome de zielen ver van de waarheid en de Godzaligheid verwijderd houdt, en dat de Geest des Heeren, de Geest der vrijheid en des vredes slechts dáár is, waar het reine Evangelie gepredikt, gekend en van harte aangenomen wordt. Op eene echt degelijke wijze en in een boeijenden vorm worden hier: het primaat van den Paus; de inrigting der Jezuïten-Orde, en de praktijken waarvan zij zich bedient om alles aan zich te onderwerpen; de Inquisitie en hare gruwelijke kerkers; de biecht en het gebruik dat er door de politie van gemaakt wordt; het leven van vele geestelijken, en de invloed van dat leven op de Romeinsche bevolking - in beelden en tooneelen geschetst, die ons met droefheid vervullen. Onder de werken, door de Protestantsche maatschappijen aan hare leden ter lezing en verspreiding aan te bevelen, behooren deze ‘Brieven’ eene eerste plaats te bekleeden. Het is der zaak onwaardig wanneer soms in bladen of geschriften wordt toegegeven aan schimp en smaad. Zulk een strijd voeren is weinig geschikt om den Roomschgezinde tot het onderzoek naar de waarheid des Evangelies aan te sporen. Waar echter in voortreffelijke geschriften mannen als de sanctis de waarheid met een ernstig, liefdevol hart te aan-

[p. 511]

schouwen geven, daar zal die waarheid hen, welke den geest die te Rome heerscht, niet kennen, en ter goeder trouw dwalen, langzamerhand vrij maken. Is de duisternis de kracht van Rome, welnu dan - verspreidt licht, deelt den Bijbel uit, brengt geschriften als dit in vele handen, en de duisternis zal wijken. De nacht begint reeds zijne heerschappij te verliezen. Na eenen volhardenden strijd is de zegepraal van den dag verzekerd. - Dat de voormalige Theoloog der Inquisitie te Rome, thans Evangeliedienaar is in de hoofdstad van Sardinië, en zijne pen wijdt aan de zaak der Hervorming, is eene dier belangrijke verschijnselen waarop de Evangelische Christen niet zonder reden met dank en hope staart.

c.