Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1855

De kranke Kerk en hare genezing. Een woord voor onze dagen. Door D.W. de Roo,Predikant te Enkhuizen. Te Enkhuizen, bij H. de Ringh. 1855. In gr. 8vo. 35 bl. ƒ :-40.

Men is het, in onze twistzieke dagen, te Enkhuizen, helaas! ook al niet ééns. Ds. de roo trekt tegen zijnen geleerden ambtgenoot, Dr. harting, te velde en wijst hem te regt. Het verschil betreft echter, Gode zij dank! niet zoo zeer de opvatting der Christelijke waarheid, maar loopt slechts over de beste geneesmiddelen, die er tot genezing der kranke Kerk kunnen en moeten worden aangewend. Nu is het wel om vele redenen te betreuren, dat ook daaromtrent verschil bestaat onder de meer of minder bevoegde geneesheeren; maar dat verschil is toch uit den aard der zaak veel minder gevaarlijk, dan het zijn zou, wanneer er gestreden wierd over de groote waarheden des Evangelies, die, waar zij door den een geloochend werden, gehandhaafd moesten worden door den ander. Zóó verre is het te Enkhuizen, zeiden wij, nog niet gekomen. De eene ambtgenoot verkettert dáár nog den ander niet, maar maakt slechts gebruik van zijne vrijheid, om hem openlijk tegen te spreken. Wij vertrouwen dan ook, dat die tegenspraak de onderlinge liefde, die zij beiden schijnen te willen, niet al te zeer schaden zal. En wij verwachten zulks te eerder, omdat wij meenen te hebben opgemerkt dat het verschil, hetwelk er bestaat, meer schijnbaar dan wezenlijk is. Dr. harting wil in de Gids (Oct. 1854): dat de Gemeente worde opgebouwd in de kennis der waarheid door een naarstig en verstandig Bijbelgebruik, en prijst, onder de hulpmiddelen, die daartoe aanbeveling verdienen, ook de nieuwe Bijbelvertaling aan, waartoe de Synode der Hervormde Kerk besloten heeft. Dat wil Ds. de roo óók, dat de Bijbel algemeen en getrouw gebruikt worde, en, ofschoon hij den schijn aanneemt, als of hij met den maatregel, door de Synode beraamd, minder ingenomen ware, en daartegen zelfs eenige onbeduidende bedenkingen inbrengt, op zijn standpunt kan hij er toch niets tegen

[p. 287]

hebben, dat men al het mogelijke aanwendt, om den Bijbel allerwege regt te doen verstaan. Maar, waarin verschillen zij dan toch? Dáárin, dat Dr. harting den Bijbel genoemd heeft den regel van geloof en wandel, terwijl Ds. de roo het voldoende acht, om hier enkel te spreken van den regel van wandel, zonder uitdrukkelijk melding te maken van het geloof. Maar nu is er geen twijfel aan, of Dr. harting begeert wel voornamelijk dat men naar den Bijbel leere wandelen, en keurt alle ijdele twisten over geloofspunten af, in zóó verre als zij tot den wandel der Christenen in geene de minste betrekking staan. En, omgekeerd, kan Ds. de roo niet willen dat men in zijn Christelijk geloof, hoe eenvoudig het ook, op zich-zelf beschouwd, zijn moge, een anderen regel dan den Bijbel volge, al zegt hij dit niet uitdrukkelijk, al wenscht hij zelfs dat men slechts vrage naar den wil van God, om dien te beoefenen. Men ziet hieruit dat hun vermeend verschil op een woordenstrijd uitloopt, en dat de tegenspraak van Ds. de roo al zeer weinig te beduiden heeft. Ware hij bezorgd geweest, waartoe hem echter, zoo veel wij weten, geene reden gegeven was, dat Dr. harting enkel naar den Bijbel verwees, om daardoor de geloofstwisten van onze dagen aan te wakkeren, wij zouden ons kunnen begrijpen, dat hij zich had aangegord, om hem in den geest der liefde te bestrijden. In dát geval echter zou hij zijn opstel een weinig anders hebben moeten aanleggen, en duidelijker moeten betoogen dat het in het Christendom boven alles aankomt op de beoefening. Maar nu Dr. harting met hem tamelijk eenstemmig is in de aanprijzing der H.S., en, even als hij, afkeerig van verdeeldheid en twist in het Godsdienstige, nu had hij zich niet tegenover hem moeten stellen, maar aan zijne zijde moeten scharen, en met hem luide moeten uitroepen: ‘De Bijbel, regt verstaan en beoefend, is het groote geneesmiddel der kranke Kerk!’ En dat Ds. de roo althans den Bijbel alleen, en geene formulieren daarnevens, begeert, zegt hij (bl. 23) duidelijk genoeg. ‘Ik kan niet denken’ - lezen wij dáár - ‘dat zij voor Christenen, die naar den Bijbel willen wandelen, volstrekte behoefte zijn. Zij behelzen toch, òf hetgeen wij dáár vinden, en zij zijn overtollig; òf wat wij dáár niet vinden, en zij kunnen schaden; òf zij zijn eene aanwijzing, hoe in vroegeren tijd de Evangeliewaarheid is verstaan, en zij behooren tot de geschiedenis; òf

[p. 288]

zij zijn eene aanwijzing, hoe de Evangeliewaarheid moet aangenomen worden, en wij behoefden niet meer te onderzoeken, en konden den Bijbel ter zijde leggen. Maar dit wordt toch niet verlangd.’ Neen, en Dr. harting verlangt dit zeker allerminst. Hij wil het evenmin als Ds. de roo. En wanneer nu de beide Leeraren te Enkhuizen den Bijbel aanprijzen, de een als regel van geloof, de ander als regel van wandel, dan arbeiden zij in éénen geest en tot hetzelfde doel; want de een wil geen ander geloof dan hetgeen in den wandel zich krachtig openbaart, en de ander wil geen Christelijken wandel dan die uit het geloof ontspruit. Ds. de roo meent slechts dat hij, enkel van den wandel, en niet van het geloof, sprekende, de geloofstwisten zal kunnen doen bedaren en ophouden, terwijl, daarentegen, Dr. harting van oordeel is, dat zij allengs eindigen zullen, zoo men slechts de Schrift regt leert verstaan en beoefenen. Wij gelooven dit met hem. Overigens zegt de roo dat zijn woord ‘evenmin aan Orthodoxen als aan Liberalen’ behagen zal. Ons behaagt het niet, ofschoon wij noch tot de eene soort behooren, noch tot de andere. Het brengt geene enkele schrede verder. Maar schade zal het toch ook niet aanrigten. En dit is van een tegenschrift reeds veel gezegd.