Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1854

Mark Linden, de Goudpletter. Een Verhaal uit den tachtigjarigen Oorlog. Uit het Engelsch. Twee Deelen. Te Amsterdam, bij J.M.E. Meijer. 1854. In gr. 8vo. 665 bl. f 6-60.

De lezers van dezen roman zullen ongetwijfeld vragen: wie is de Schrijver? wie de Engelschman, die het beroemde feit, dat Leiden in de gedenkrollen der geschiedenis eene blijvende eereplaats doet bekleeden, zoo naar het leven geteekend heeft? Wij hebben 't insgelijks gevraagd, maar zelfs de Vertaler weet er niet op te antwoorden. Het zij ons daarom genoeg te kunnen zeggen, dat de Schrijver in het schilderen van de fel benarde stad, in den bangen tijd van honger en kommer, pest en ellende, uitmuntend geslaagd is. De lezing daarvan wekt huivering door het aanschouwelijke der voorstelling. De romantische inkleeding echter is het spel eener stoute en weelderige verbeelding, die, zonder zich veel om de waarschijnlijkheid te bekreunen, beelden, toestanden en voorvallen naar welbehagen schept.

De held van het stuk is paul van der werf, een broeder van den toenmaligen beroemden burgervader. Hij woont te Brussel, is een vermogend en geacht handelaar, en treedt in 't huwelijk met eene Italiaansche dame; maar hoe edel en braaf zijne gade zij, beider geluk wordt verwoest door de kwaadaardigheid van een valschen vriend, den Graaf montculi (waarvoor men leze montcuculi), en door de onstuimige drift en onberadenheid van den echtgenoot zelven. Van der werf, het bedrog ontdekt hebbende, wordt in een tweegevecht met den verrader getroffen, en valt in 't water. Men houdt hem voor dood, en ook de lezer denkt er hetzelfde van; maar toch treedt hij later weder op het tooneel onder een anderen naam,

[p. 723]

en met een meer Spaansch dan wel Hollandsch karakter. Hij treedt op als een boosaardige wreker, die niet rust eer hij den belager van zijn huiselijk geluk in 't verderf heeft gestort. De geheimzinnige stelling waarin de Schrijver paul van der werf, die nu mark linden geworden is, geplaatst heeft, brengt toestanden te weeg, die alleen in de doolhoven der verbeelding te huis behooren - maar de lezing boeit.

De goudpletter heeft een beschermeling, wiens gunstig en edel karakter elk inneemt, en die later blijkt zijn zoon te zijn. Tien tegen een als men dat onder het lezen niet reeds vermoedt, maar toch begrijpt men niet hoe 't mogelijk zij; want wat kon de brave moeder bewegen zich van haar kind te ontdoen? Wij zouden wel lust hebben nog meer aanmerkingen over andere plaatsen te maken, waar de onwaarschijnlijkheid in 't oog springt: bij voorbeeld, bij 't nachtelijk bezoek van juan, als Spaansch officier, in de woning van des burgemeesters dochter, en waar de burgemeester onvergezeld zich buiten de stad begeeft, om een onbekende te woord te staan; maar wij zouden daarbij meer van den loop der zaak moeten openbaren dan bij 't aankondigen van een roman nuttig is.

Dat paul van der werf zijne gade terugvindt, en beide hunnen zoon herkennen, behoort tot de ontknooping.

De avonturen zijn fantastische verdichtingen, met het beleg en ontzet van Leiden als omlijst. Episodisch ontvangt men nog andere historische tafereelen, zoo als van den afstand van Keizer karel V als Heer der Nederlanden te Brussel, en van het soldaten-oproer te Antwerpen in tegenwoordigheid van den Landvoogd requesens.

Wij hebben, in weerwil van de aanmerkingen, geen lof genoeg voor de uitvoering van het boek. De vertaling is wèlgelukt. Saprischen en Faleriaansche wijn zal wel eene drukfout zijn voor Cyprischen en Falernischen. Dat een Engelschman schrijft: ‘Zutphen’ en ‘van Meijer’ is begrijpelijk, maar minder begrijpen wij waarom de Vertaler die eigennamen niet veranderde in ‘van Zutphen’ en ‘Meijer’ Doch dit zijn kleinigheden, welke de gewone lezer niet eens opmerkt, en die den opmerkzamen weinig hinderen. Wij hebben het boek met genoegen gelezen, en gelooven dat dit bij ieder die het in handen krijgt, het geval zal zijn.