Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

De Sterrenhemel, door J.A. Mädler. Uit het Hoogduitsch, door J.L. Terwen. Te Utrecht, bij C. van der Post, Jr. 1851. In post 8vo. 68 bl. f :-40.

In Duitschland is men voor eenigen tijd begonnen met de uitgave van losse stukjes, onder den titel: Unterhaltende Belehrungen zur Förderung allgemeiner Bildung, door onderscheidene geleerden geschreven. Een van deze is het beknopt, maar duidelijk algemeen overzigt van den vaste-sterrenhemel, dat door een der beroemdste hedendaagsche sterrekundigen is opgesteld. Daar het volstrekt geene melding maakt van het zonnestelsel, als wordende zeker daarvan eene beschrijving gegeven in een ander afzonderlijk stukje der verzameling, mist het datgene, waar zij het eerste en het meeste belang bij hebben, wie het slechts om eenige algemeene denkbeelden, ten opzigte van de voorwerpen en verschijnselen des hemels te doen is. Anders is het daar ook zeer geschikt voor, ofschoon men, niets van de zaak wetende, hier en daar nog al eens zal stuiten op dingen, die men niet begrijpt en eerst later verneemt. Zoo staat b.v. blz. 29 dat ‘eene poolstèr aan den zuidelijken hemel zoo

[p. 612]

goed als geheel ontbreekt, en nog gedurende duizenden van jaren geheel ontbreken zal.’ De deskundige begrijpt oogenblikkelijk, dat de Schrijver hier het oog heeft op de algemeene plaatsverandering van de vaste sterren, ten opzigte van de as onzer aarde, ten gevolge van de verplaatsing van het nachteveningspunt: - maar die wordt eerst later vermeld. Het geschiktst komt ons het boekje nog voor tot het verkrijgen van kennis der voornaamste sterrebeelden en groepen, waartoe het bijgevoegde hemelkaartje voor het noordelijk halfrond, op gemiddelde breedte (dus ook voor ons vaderland), met rigtingslijnen, mede dienen kan. Op zich-zelf beteekent dit eigenlijk niet veel, en wanneer het den oppervlakkigheidsgeest van onzen leeftijd in de hand werkt, is het aan eene allgemeine Bildung eerder schadelijk dan voordeelig. Maar de sterrekunde (wij spreken nu van de beschouwende of beschrijvende) heeft iets zoo aantrekkelijks, dat de onderzoeklievende door een zoo algemeen overzigt al ligt wordt uitgelokt, om elders het ander en beter onderrigt te zoeken, dat men bij ons nergens beter vinden kan, dan in het uitmuntende werk van onzen beroemden landgenoot kaiser, wiens doorwrocht werk over de planeet-ontdekkingen, wij eerlang hopen aan te kondigen, daarmede een verzuim herstellende, dat door omstandigheden, voor onze lezers van geen belang, ontstaan is.