Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1852

De Omwenteling der Aarde om hare as, voornamelijk in verband met de slingerproeven van Foucault. Voorlezing, gehouden bij het Genootschap van Vrienden van Wetenschappen, Letteren en Kunsten. Te Maastricht, door Dr. D.J. Steyn Parvé. Met eene Plaat. Te Groningen, bij J.B. Wolters. 1851. In gr. 8vo. 36 bl. f :-40.

Eenige maanden geleden deelde arago in de Academie des Sciences te Parijs mede, dat een Fransch natuurkundige foucault, proeven had genomen met eenen slinger, door welke de aswenteling van den aardbol regtstreeks werd bewezen. De Heer van beek te Utrecht, heeft van dit belangrijk onderwerp het een en ander ter kennis gebragt van de wetenschappelijke wereld ten onzent (in den Kunst- en Letterbode). De zaak verdiende echter algemeene bekendwording; daarom heeft Dr. steyn parvé een verdienstelijk werk gedaan met het voordragen en vervolgens uitgeven van deze voorlezing. Zij geeft van de zaak eene zeer bevattelijke voorstelling en geheel overtuigende verklaring, en is alzoo eene welgeslaagde proeve, om de nieuwste nasporingen der wetenschap, ook buiten den kring van hare eigenlijke beoefenaars, te verspreiden.

Wij behoeven niet in eene ontwikkeling van de zaak zelve treden. Zij komt kortelijk hierop neder; dat, volgens de theorie, een slinger zich bestendig in het zelfde vlak zou moeten bewegen, indien de aarde niet om hare as wentelde; dat wil zeggen: indien het oog zoodanig

[p. 236]

langs den draad van eenen heen en weder gaanden slinger gaat, dat die draad zelf geene linksche of regtsche beweging heeft, - die bestendig het geval zou moeten blijven, zoolang de slinger zich beweegt; maar dat - het oog onbewegelijk blijvende - de draad van lieverlede naar andere pnnten moet gerigt zijn, en de bol van den slinger zich van het oosten naar het westen rigten, indien de geheele aardbol zich in eene tegenovergestelde rigting omwentelt. Naauwkeurige proeven hebben het laatste doen zien, en zelfs de hoek van slingering (of eigenlijk de verplaatsinghoek van het slingervlak) komt naauwkeurig overeen met de theorie.

Ofschoon de wetenschap deze proef niet noodig heeft als bewijs voor de aswenteling van den aardbol, is zij nogthans eene schoone ontdekking, die de opmerking verdient van ieder, die belang stelt in proeven ter bevestiging van natuurkundige waarheden. De hier besprokene is alzoo voor de dagelijksche beweging der aarde hetzelfde, wat de aberratie van het licht voor de jaarlijksche is.

v.o.