Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1845

De Zeeroover. Een Verhaal van Lord Byron. Naar het Engelsch door S.J. van den Bergh. Te Haarlem, bij de Erven F. Bohn. In gr. 8vo. VIII en 118 bl. f 1-60.
Het Licht van den Harem. Een Oostersch Verhaal van Thomas Moore. Uit het Engelsch door S.J. van den Bergh. Te 's Gravenhage, bij J.A.A. van den Bergh. In gr. 8vo. 62 bl.

De Heer van den bergh heeft èn door zijne vertalingen èn door zijne oorspronkelijke dichtstukken zich in onze poëtische letterkunde eenen geachten naam verworven. Van zijne hand ontvangen wij gaarne overzettingen van de meesterstukken van andere natiën, omdat hij daarbij zich de getrouwe overbrenging ter taak stelt, en niet, gelijk sommigen zijner letterkundige vrienden wel eens doen, geest en toon van het oorspronkelijke zoodanig verandert, dat een

[p. 688]

geheel ander stuk te voorschijn komt, dan de oorspronkelijke dichter bedoelde.

Zulk eene wijze van behandeling zou schier nergens ongepaster zijn, dan bij de vertaling van byron's Zeeroover, hier te regt een meesterstuk der Engelsche poëzij genoemd. Minder dan eenig ander kon het lijden, dat men het door omschrijving, fraai klinkende woorden, en al den poëtischen opschik onkenbaar maakte, die bijv. door ten kate bij onderscheidene van zijne dichterlijke overzettingen zeer te onpas zijn aangewend. Het oorspronkelijke onderscheidt zich juist door kortheid en zaakrijkheid, waardoor wel eens eenige gedrongenheid ontstaat, maar waaruit ook een rijkdom van denkbeelden voortvloeit, die onuitputtelijk schijnt. Het is daarom ook eene zeer moeijelijke taak, eene goede vertaling van den Corsair te leveren, en eene poging daartoe, gelijk die, welke wij hier aankondigen, verdient erkentenis. Wie met het oorspronkelijke bekend is, dien zal het niet verwonderen, dat ook in de vertaling, die zich getrouwheid ten doel stelt, nu en dan eenige stroefheid wordt gevonden; over het geheel lazen wij haar met genoegen. Eene vergelijking, die wij later maakten met het Engelsch, bevestigde ons in onze overtuiging van de groote moeijelijkheid der voorgestelde taak. In plaats van ons in algemeenheden te verliezen, willen wij liever ter proeve eene kleine afdeeling met het oorspronkelijke onze lezers ter vergelijking aanbieden. Wij nemen N^o. XV uit den tweeden zang, om geene andere reden, dan omdat dit nommer, als een kort geheel uitmakende, ons hiertoe gepast toeschijnt. Het oorspronkelijke luidt aldus:

She press'd his fetter'd fingers to her heart,
And bow'd her head, and turn'd her to depart,
And noiseless as a lovely dream is gone.
And was she here? and is he now alone?
What gem hath dropp'd and sparkles o'er his chain?
The tear most sacred, shed for others' pain,
That starts at once - bright - pure - from Pity's mino
Already polish'd by the hand divine.
Oh! too convincing - dangerously dear -
In woman's eye the unanswerable tear.
That weapon of her weakness she can wield,
To save, subdue - at once her spear and shield,

[p. 689]

 

Avoid it - Virtue ebbs and Wisdom errs

 

Too fondly gazing at that grief of hers.

 

What lost a world and bade a hero fly?

 

The timid tear in Cleopatra's eye.

 

Yet be the soft triumvir's fault forgiven;

 

By this how many lose not earth but heaven!

 

Consign their souls to man's eternal foe,

 

And seal their own to spare some wanton's woe.

Op deze wijze wordt dit teruggegeven:

Zy klemt vol vuur zyn saamgeklonken handen
Aan 't hart, en slaat haar oogen naar beneên,
En gaat, stil als een lieflyk droombeeld, heên.
En was zy hier? hier binnen deze wanden?
En is hy nu verlaten en alleen?
Wat parel viel en glanst daar op zyn boeien?
De reinste traan, die uit het harte ryst
Dat om het leed eens sterflings lydt en yst,
Die 't Medely als parel neêr doet vloeien,
Reeds door de hand eens heemlings gepolyst.
Gevaarlyk en verleidelyk zyt gy
In 't oog der vrouw, onwederstaanbre traan.
Dat wapen van haar zwakheid, waarmeê zy
Kan redden en vermeestrend nederslaan!
Het is meteen haar speer en beukelaar.
Vermyd ze - Wysheid dwaalt, en Deugd vlucht henen
Als zy te zeer dees taal gehoor verleenen.
Wat deed een held, die nimmer voor gevaar
Gesidderd had, een laffe vlucht bestaan?
Wat kostte hem een wareld? 't Was een traan
Die hy in 't oog Cleopatraas zag beven.
Maar dat de schuld des driemans zij vergeven!
Hoe menigeen verliest er niet deze aard,
Maar 't Paradys, als hy een traan ontwaart,
En wydt aan d'eeuwgen vyand van ons leven
Zich toe, en geeft zich 't foltrendst leed ten prooi
Om 't leed te sussen van een lichtekooi.

Wij behoeven het welgelukte en getrouwe dezer overbrenging niet aan te wijzen; zij valt bij eene vergelijking van zelve in het oog en levert daarom eene goede proeve op van de wijze der bewerking. Doch wij mogen tevens niet

[p. 690]

onopgemerkt laten, dat het ook hier aan zwakke regels niet ontbreekt, die herziening hadden behoefd en waarin het denkbeeld van den oorspronkelijken dichter gebrekkig is wedergegeven. Wij bedoelen reg. 7-10; waarom daar het leed eens sterflings gezet is in plaats van het leed van andren, begrijpen wij niet; maar het lijden en ijzen is zeker niet gelukkig; vooral echter is de verandering af te keuren, die het juweel tot een parel heeft gemaakt, en daardoor het eigenaardige der beeldspraak heeft doen verloren gaan. De edele gesteenten, die uit de mijn komen, moeten nog gepolijst worden; de traan, om het leed van anderen geschreid, is een juweel, dat zuiver en helder te voorschijn komt, reeds door Gods hand zelve gepolijst. Bij het denkbeeld van parel voegt het polijsten niet. Ook de uitdrukking van eeuwge vijand van ons leven deugt niet; van onze ziel, zou het dan moeten zijn. Doch genoeg ter proeve. Wij komen tot het tweede stukje van dezelfde hand.

Het Licht van den Harem is van eenen geheel anderen aard. Het is een Oostersch lied vol zoetvloeijendheid en liefelijkheid, of liever eene reeks van liederen, bevallig aaneengeschakeld. Zij maken een deel uit van moore's bekenden en schoonen Lalla Rookh. Zoo de kortheid en kernachtigheid van byron's Corsair de overbrenging moeijelijk maakte, het is niet gemakkelijk om de losheid en zangerigheid, de afwisseling en bevalligheid van moore terug te geven. Ook hierin is de Heer van den bergh doorgaans niet ongelukkig geslaagd. Bij de uitgave van dit stukje kunnen wij den wensch niet onderdrukken, dat wij het schoone werk van moore in zijn geheel in onze taal mogten bezitten. Het is eene soort van Oosterschen roman, van welken vier meer of min uitvoerige dichtstukken het grootste gedeelte uitmaken. Of van het eerste dezer stukken: De gesluijerde Profeet, eene Hollandsche vertaling is uitgekomen, durft Rec. niet zeker te beslissen, schoon hij wel meent van het plan tot zulk eene uitgave gehoord te hebben. Het tweede stuk: de Peri en het Paradijs, werd in twee verschillende vertalingen ons publiek aangeboden, en is te vinden achter sijbrandi's De Val der Engelen en in ten kate's Vertaalde Poëzij. Van lennep gaf ons in zijne Vertalingen en Navolgingen in poëzij eene uitstekende bewerking van de Vuuraanbidders; terwijl wij nu ook twee vertalingen, door van der hoop en van den bergh, bezitten van Het Licht van den

[p. 691]

Harem. Ware eene vereeniging van het viertal dichtstukken, waarbij echter van de twee dubbel vertaalde eene keuze zon moeten geschieden, niet mogelijk, opdat ook het prozaïsche gedeelte van het oorspronkelijke daarbij wierd gevoegd, en ons publiek het meesterstuk van moore in zijn geheel te lezen kreeg? Wij zouden het een' gelukkigen inval rekenen, zoo men dit beproefde, en zoo het eerste stuk nog niet vertaald het licht ziet, ook daarvan eene goede overbrenging bewerkte. Wij bevelen dit plan aan de aandacht der liefhebbers.