Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1843

Geertruida, de edele Vrouw en Moeder. Eene onderhoudende en leerzame Geschiedenis, tot nut van 't algemeen. Naar het Hoogduitsch bewerkt door A.C. Zweerisz en P. Best. Te Amsterdam, bij C. Kraay. 1842. Post 8vo. VIII en 141 bl. f 1-10.

Een regt geschikt, onderhoudend en nuttig volksboekje! Wij zouden wenschen, dat het in grooten getale onder de geringere klassen werd verspreid. Teregt mogten de bewerkers in hun voorberigt zeggen: ‘Het geheel is zoo schoon, zoo geheel uit het volksleven gegrepen, dat het ook, wij zeggen het met vertrouwen, door Nederlanders met nut en genoegen zal gelezen worden.’ Het behoort onder die boekjes, van welke wij het altijd betreuren, dat hunne uitgave, zoo het schijnt, buiten den kring ligt der werkzaamheden van de maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen. Verreweg het geringste gedeelte der prijsverhandelingen, door die maatschappij bekroond, kan van zulk een uitgebreid nut zijn, als dergelijke boekjes. In der tijd gaf zij eene proeve in den Pieter Schijn van n. swart, en in dien geest zouden wij wenschen, dat meer door haar gewerkt werd. Er bestaan in verschillende talen werkjes, die voor haar ter overneming en bewerking uitstekend geschikt zijn, waarmede groot nut kon worden gedaan, en wier uitgave voor den gewonen boekhandelaar moeijelijk is, omdat de klasse van lezers, voor welke zij eigenlijk bestemd zijn, geene boeken koopt of kan koopen. Rec. zou daaronder rekenen een paar werkjes van de zoo gunstig bekende Fransche schrijfster, ulliac de tremadeure, van wie onlangs twee uitstekende boekjes voor jongelieden zijn vertaald en uitgegeven. Er zijn onder hare overige geschriften, die voor het volk zijn bestemd, en voor het volk ware levenswijsheid bevatten, zoodat wij ze gaarne ook onder onze mindere standen zouden verspreid zien, wanneer zij voor ons land waren omgewerkt.

Tot die boekjes, voor het volk bestemd, behoort ook het werkje, dat wij hier aankondigen. In de geschiedenis van geertruida en haar gezin worden ons ‘met levendige kleuren de gevolgen der dronkenschap voor oogen gesteld, maar tevens, wat vlijt, goed overleg, spaarzaamheid en vooral een vast vertrouwen op de Voorzienigheid vermogen.’ Het is regt goed in den volkstoon geschreven; het karakter van geertruida is fraai volgehouden, men zou mogen zeggen, naar het leven geteekend. Zij is geheel de vrouw uit den stand des ambachtsmans, en haar spreken en handelen is

[p. 524]

volkomen daarnaar berekend. Er heerscht in het geheele boekje een goede godsdienstige toon, zonder dat deze overdreven wordt. Geertruida is de vrouw van eenen metselaarsknecht, ijverig, helder, gelukkig met man en kinderen. Haar echtgenoot wordt het offer der verleiding tot den drank, en hare welvaart, haar huiselijk geluk, rust en vrede gaan verloren en maken plaats voor armoede en gebrek, twist en geweld en huiselijke ellende. De dood van haren echtgenoot, die ten gevolge van eenen val, in dronkenschap gedaan, sterft, verlost haar. Maar treffend en menschkundig is de uitwerking beschreven, die het ongeluk en de ellende ook op de anders zoo goede, werkzame, moedige en knappe vrouw heeft. De raad van eenen verstandigen vriend wekt haar echter weder op, en het verhaal deelt nu de wijze mede, waarop zij voor zich en hare kinderen zorgt en de laatsten opvoedt.

Nog eens; het is een fraai, in den goeden volkstoon geschreven boekje, dat in volle ruimte verdient te worden gelezen en verspreid. Het zindelijke en nette uitwendige maakt het uitstekend geschikt, om aan jongelieden, bij het verlaten der school of bij andere gelegenheden, ten geschenke te worden gegeven. Wij bevelen het daartoe ten sterkste aan. De leesbibliotheken, bij de Departementen der Maatschappij: Tot Nut van 't Algemeen, bestaande, zullen, hopen wij, niet in gebreke blijven, om het zich aan te schaffen en de lezing en behartiging te bevorderen. Hetzelfde wenschen wij, dat allen doen mogen, die door hunne betrekking op den geringen stand invloed kunnen oefenen. Mogten er onder dezen vele geertruida's worden gevonden, en mogt het getal der engelman's, helaas, tegenwoordig door het misbruik des jenevers zoo groot, meer en meer afnemen!

Slechts enkele verkeerde woorden vonden wij, die bij eenen herdruk verbetering verdienen, bijv. bl. 99: gemeenzame bedelaarster voor gemeene.