Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1838

Royement uit den Nederlandschen Adel, op verzoek van Frederik van Massow. Voor rekening van den Schrijver. Te Leyden, ter Boekdrukkerij van J.G. la Lau. 1838. In gr. 8vo. 20 Bl. f :-25.

Gelijk alle dingen, zoo heeft ook het onderwerp, in dit vlugschriftje behandeld, twee handvatsels; wij zullen beiden opgeven, en voorts den adellijken en niet adellijken lezer zelven laten oordeelen.

Frederik van massow, op de registers van den Nederlandschen Adel bekend met den titel van Jonkheer, meende, dat hem een hoogere, en wel die van Vrijheer of Baron, toekwam; op grond van regten en vrijheden, door zijn geslacht in Pommeren bezeten, daarvan bij het verzoek aan den Hoogen Raad van Adel de verificatoire bescheiden overleggende. Naar het oordeel van den Raad bleek niet, dat de titel van Vrijheer aan het geslacht van massow in de voorhandene stukken werd gegeven, maar dat de leden overal met de benaming van Heeren werden bestempeld. Van massow antwoordde, dat dit de vraag niet was, maar enkel, of, krachtens de regten en vrijheden, de familie bevoegd was, zich als Vrijheeren te qualificeren. De Raad betuigde, niet van gevoelen te zijn veranderd. Men vervoegde zich anderzijds bij requeste tot Z.M. den Koning. In antwoord diende, dat de Hooge Raad van Adel geadviseerd had, ‘dat de eigendom van eene hooge heerlijkheid nimmer, althans in de provincie Holland, den eigenaar veradeld had, veel min denzelven het regt gegeven, om den titel van Baron te voeren; daarenboven, dat dergelijke vrije hooge heerlijkheden in Nederland niet meer bestonden;’ terwijl van massow bovendien, noch iemand zijner voorzaten, ‘eigenaars of bezitters van zoodanige hooge heerlijkheid hier te

[p. 608]

lande waren, of immer waren geweest.’ Dit een en ander poogde de Adressant nader te wederleggen. Hier heeft hij, zien wij jure niet geheel mis, volkomen ongelijk. Indien hij bewezen had, dat zijn geslacht eenen zekeren adellijken titel buitenslands gevoerd had, met verzoek, om dien titel in Nederland te mogen voeren, of, wil men, onder denzelven in den Nederlandschen Adel te worden ingelijsd, meenen wij, dat de Hooge Raad zulks noch zou hebben kunnen, noch ook willen weigeren; maar de vraag was hier van het toekennen van eenen Nederlandsch-adellijken titel, op grond van buitenlandsche goederen en vrijheden. De Heer van massow heeft dit onderscheid niet begrepen, of niet willen begrijpen. Maar verder. Nu adresseert hij zich op nieuw aan den Hoogen Raad van Adel, met verzoek, om zijne tegenwoordige titulatuur van Jonkheer te veranderen in dien van Heer, overeenkomstig hetgeen de Hooge Raad zelf vroeger als Pommersche titel der familie erkend had. Dit verzoek werd insgelijks afgewezen; en, schoon men ter volledige beoordeeling met alle bijzonderheden zou moeten bekend wezen, zijn wij ex datis van gevoelen, dat de Hooge Raad hier naauwelijks het voorkomen van ongelijkheid aan zichzelven ontgaan kan. Genoeg! Hierop meende de Adressant, dat de eer van zijn geslacht niet duldde, dat hij als Jonkheer bij den Nederlandschen Adel bekend stond, verzoekende daarom Royement, hetwelk hem dan ook van wege Z.M. is toegestaan. - Dit is het adellijke handvatsel der zaak.

Het burgerlijke, dat wij in onze - ‘laaggeborene,’ zal van massow zeggen - eenvoudigheid aanpakken, is dit: voorondersteld al eens, dat een Hooge Raad van Adel den Heere van massow niet die hooge titels toegekend had, waarop hij, krachtens zijne hoogadellijke geboorte, aanspraak meende te kunnen en, tot handhaving van de eer zijner hooggeborene en hooggestorvene voorvaderen en van zijn adellijk wapen, te moeten maken; is daaraan dan nu zoo verbazend veel verbeurd, om in grammen moede te zeggen: ‘Als gij mij niet den allerhoogsten titel geeft, wil ik niets hebben;’ iets, dat eigenlijk te kinderachtig is, om adellijk te kunnen zijn; want adellijk en kinderachtig kan immers volstrekt niet zamengaan? Is dat, zeggen wij, dan nu zulk eene zaak, om bij afzonderlijk adres de Regering zijner woonstad te verzoeken, hem toch vooral geen Jonkheer te noemen; om deswege zelfs zich tot den Koning te wenden; om er een vlugschrift voor eigene

[p. 609]

rekening over in de wereld te sturen, doorspekt met aanhalingen van oude Schrijvers over het feudaal Regt en van de Pandecten; om er, met één woord, zooveel adellijken wind van te maken, dat ieder glimlagchend het - adellijk slecht geschreven - boekje nederlegt, zeggende: le jeu ne vaut pas la chandelle? - ‘Doch dat is de taal du canaille, van den burgerman, die geen droppel adellijk bloed in het lijf heeft, d'un parvenu, d'un roturier, met wien men zich encanailleert, zoodra men met hem spreekt.’ - Permitteer, Heer van massow, in vollen ernst, Rec. zou, des noods, en als het een greintje tot zijn geluk kon toebrengen, kunnen bewijzen, dat hij van moederszijde afkomstig is van eene der aanzienlijkste familiën van Schotland, die zelfs aan de stuarts is geparenteerd geweest; het is dus geen individu du jour, dat met u spreekt. Wij kennen den Heer - neen! wacht eens, hij wil volstrekt geen titel - den persoon van van massow in het geheel niet; maar wij zijn van oordeel, dat iemand, die wezenlijke verdiensten bezit, daarin in ons land zeer wel gekend en erkend wordt, al is zijn wapen met geen gouden helm gedekt (bladz. 10) en al voert hij geene reeks van hoog- en laag-adellijke titels; terwijl hij, die van dit kinderspeelgoed alleen zijnen luister ontleenen moet, in ons en aller verstandigen oog, bitter klein is. De tijden zijn voorbij, waarin men den Adel als in eenen nimbus ziet. Dat, om dit alleen slechts te noemen, dat de President van den Hoogen Raad van Adel den titel van Baron (van lijnden tot hemmen) voert, beteekent vrij wat minder, dan dat diezelfde man de diep geleerde, hoogst schrandere en zoo vele burgerlieden in vlijt beschamende schrijver is van dat onschatbare meesterstuk onzer wetenschappelijke Letterkunde, de Verhandeling over het droogmaken van het Haarlemmermeer; een boek, dat, met Hollands roem in Kunsten en Wetenschappen, ook van eenen Baron, en met de herinnering aan de verstommende geleerdheid van eenen westreenen van tiellandt, ook al eenen Baron, nog leven zal bij den nazaat, wanneer het boeksken van van massow, met alle zijne grieven en feudale redeneringen, lang zal zijn vergeten. Zijn er in ons Vaderland Edellieden, die, wél beschouwd, geen knip voor den neus waard zijn, daar zijn er, Goddank! ook genoeg, die in voortreffelijke gaven van geest en hart, voortreffelijk aangewend, voor geen' burgerman behoeven te wijken; en niets verachten wij dieper, dan

[p. 610]

adeltrots zonder verdienste, die door invloed of rijkdom ons land zoetvoerig onder den looden schepter der Aristocratie zou willen doen bukken, waaraan het, om dit bij deze gelegenheid te zeggen, hier en daar niet ontbreekt; welk alles echter gehouden worde, als zonder eenige de minste toespeling op den ons geheel onbekenden Heer van massow gezegd.

Doch reeds meer dan genoeg van een boekje, waaraan wij naauwelijks twee regels zouden besteed hebben, ware het niet, dat van eene zijde, die vermaak schijnt te vinden in de hatelijke taak, om aan alle daden van onze Regering iets berispelijks te zoeken, uitgebazuind was, dat door den Hoogen Raad van Adel de Heer van massow al verbazend miskend en mishandeld is; waaromtrent wij, als gezegd, het oordeel aan den lezer overlaten.