Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Reize door den weinig bekenden Zuidelijken Molukschen Archipel en langs de geheel onbekende Zuidwestkust van Nieuw-Guinea, gedaan in de jaren 1825 en 1826. Door D.H. Kolff, jr., Luitenant ter Zee, Iste Klasse, en Ridder van de Militaire Willems Orde. Met eene Kaart. Te Amsterdam, bij G.J.A. Beijerinck 1828. In gr. 8vo. XIV en 398 Bl. f 4-50.

De berigten, welke wij gedurende het tijdvak, in hetwelk onze Indische bezittingen ons ontweldigd waren, van derzelver toenmalige bezitters ontvingen, konden reeds om hunnen oorsprong niet zonder een smartelijk gevoel ontvangen worden, en leverden al dikwerf de blijken op, dat derzelver opstellers, door de kortheid van hun verblijf in, en de nieuwheid van hunne betrekking op die landen, niet berekend waren voor hunne taak. In die beschrijvingen, welke zich door meerdere naauwkeurigheid en volledigheid onderscheidden, zoo als die van stamford raffles en john crawfurd, kon de hoogmoed der Engelschen zich niet wederhouden van met minachting op het vroeger en later bestuur van Nederland over deszelfs overzeesche bezittingen neder te zien, en het Nederlandsch staatkundig gedrag in Indië te laken en ongetrouw te beoordeelen. Men was het zoo gewoon geworden, om den leeuw, dien men dood waande, te schoppen, dat men zich daarvan zelfs niet kon onthouden, nadat de loop der omstandigheden hem den buit had doen verliezen. Het is daarom voor ieder regtgeaard Nederlander een aangenaam gevolg der herstelling van de onafhankelijkheid van ons vaderland, dat, bij den vernieuwden bloei van onze zeevaart en koophandel, wij weder van onze eigene landgenooten berigten mogen ontvangen omtrent den tegenwoordigen toestand onzer overzeesche bezittingen, en van die gedeelten der aarde, waarin dezelve gelegen zijn. De Heer kolff

[p. 590]

bewijst dus aan zijn vaderland een' belangrijken dienst, door de openbaarmaking van het verhaal zijner togten. Het is ons niet onbekend, dat er lieden zijn, die zich, zelfs openlijk, over den Schrijver beklaagd hebben. Gedeeltelijk schijnt deze ontevredenheid voort te komen uit een zekere vijandige esprit de corps, die er bestaat tusschen de Nederlandsche en Koloniale Marine. Wij zijn te ver van het worstelperk verwijderd, om te kunnen beoordeelen, of de Heer kolff onaangename waarheden gezegd, dan of hij zich door partijdigheid tegen de Nederlandsche Marine zonder reden heeft laten vervoeren tot de beschuldiging, welke wij vinden in de noot, bladz. 295. Trouwens dit is dan, voor zoo veel wij ons herinneren kunnen, ook de eenige plaats in het werk, waar een gezegde van dien aard voorkomt; en de ingelaschte kopijen van officiéle stukken leveren zulke ontwijfelbare bewijzen op, dat de Schrijver bij het Nederlandsch Indisch Gouvernement bekend is, als een man, die deszelfs vertrouwen verdient, en aan dit vertrouwen tot deszelfs groote tevredenheid heeft beantwoord, dat de genoemde twist geenen grond oplevert, om de geloofwaardigheid van dit werk, over het geheel, in twijfel te trekken. Men heeft het in den Schrijver ook berispt, dat hij zijne reisbeschrijving in het licht heeft gegeven, zonder er, ten dienste van de zeevaart, de kaart bij te voegen, welke hij van het door hem bezochte, grootendeels nog weinig, ja gedeeltelijk geheel onbekende gedeelte van den Indischen Archipel gemaakt heeft. De Heer kolff verhaalt in het voorberigt, dat hij deze kaart zelf aan het Gouvernement ingediend heeft. Zoo lang wij nu niet weten, of zijn Ed., uit hoofde van zijne betrekking tot dat Gouvernement, anders heeft kunnen handelen, houden wij het er voor, dat hij den dank van den Nederlandschen lezer verdiend heeft, door, op eene kleinere schaal, van dezelve de juiste afteekening bij zijn reisverhaal te voegen. De kaart, zoo als zij nu bij het werk gevoegd is, hebben wij bevonden op eene ruim driemaal grootere schaal gebragt te zijn, dan die van j. walker, gevoegd bij crawfurd's Beschrijving van den Indischen Archipel, op welke de meeste eilanden en kusten, welker ligging en gedaante door onzen Schrijver naauwkeurig worden bepaald, slechts door ongevormde stippen, of in het geheel niet, worden aangeduid. De eentoonigheid van een verhaal van ontmoetingen, die op ieder eiland bijna dezelfde zijn, wordt voorgekomen, door tusschen

[p. 591]

dezelve belangrijke waarnemingen te voegen, over de aardrijkskundige gesteldheid der door den Schrijver bezochte streken, en van den zedelijken en natuurlijken toestand van derzelver bewoners. Met genoegen merken wij de genegenheid op der inboorlingen voor de Nederlanders en hunne verkleefdheid aan de Nederlandsche regering, van welke gezindheid bijna ieder hoofdstuk de bewijzen oplevert. Stijl en taal hebben wij, over het geheel, ook zuiver bevonden. Wij vinden dus alle reden, om dit werk eene goede ontvangst toe te wenschen, en durven den lezer beloven, dat hetzelve zijne aandacht op eene nuttige en aangename wijze zal bezig houden.