Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Nieuwe Gedichten van A.C.W. Staring. In 's Gravenhage, bij J. Immerzeel, Jun. 1827. In kl. 8vo. 156 Bl. f 1-50.

De Heer staring behoort tot eene geheel andere en veel zeldzamere soort van Dichters, dan die, welke men altijd, en vooral tegenwoordig, in grooteren getale aantreft; hij is, om het eenigzins zonderling, maar toch, gelijk wij meenen, kort en duidelijk, uit te drukken, geen Dichter uit het hart tot het hart, maar van het vernuft tot het vernuft; met andere woorden: bij hem vervangt de geestigheid, of hoe men anders het Fransche woord esprit uitdrukken wil, de

[p. 413]

plaats, welke het gevoel bij de meesten als Zanggodin inneemt; hij is een huighens, maar gemoderniseerd en eenigzins à la voltaire gekapt. Het best gelukken hem derhalve luchtige vertelsels, in welke de onbeduidendheid des onderwerps nog beter het luimige en geestige van den verhaaltrant doet uitkomen, aardige kleinigheden en puntdichten. Aan zijne Historische Romances weet hij, door eene zorgvuldige studie van de zeden des tijdvaks, in welke zij geplaatst worden, eene eigendommelijke tint te geven; doch ook deze spreken minder tot het hart dan tot het hoofd, en de schaarsche proeven van Lierzangen, welke wij in dit bundeltje van hem ontvangen, zijn opmerkenswaardiger door kernachtige uitdrukking, welke ons verstand treft, dan wel door de werking, welke zij uitoefenen op onze poëtische stemming; zij blinken meer, dan zij blaken.

Wij willen hier geenszins in het breede uitweiden over de betrekkelijke waarde van deze soort van poëzij, welke men, in tegenoverstelling der andere, die meer uit natuurlijken aanleg en innerlijke dichterlijke gemoedsstemming ontspringt, kunstpoëzij zoude kunnen noemen; doch meenen echter te moeten aanmerken, dat zij slechts beoefend en hooggeschat kan worden in eenen maatschappelijken toestand, in welken de beschaving zoo verre gedreven is, dat men dezelve met den naam van overbeschaving zoude kunnen bestempelen. Zij is een spel des vernufts, in hetwelk men genoegen begint te scheppen, als de eenvoudige en oorspronkelijke gevoelens des harte verflaauwen, en onderdrukt worden door de begoochelingen der zinnelijkheid. Reeds lang hebben de meeste volken van Europa deze keerlijn der beschaving overschreden; de Italianen en Franschen het eerst, en wij zijn misschien wel de laatste van allen gevolgd, maar gevolgd zijn wij toch, dit valt niet te ontkennen; en het is dus niet meer dan billijk, dat wij ook eenige representanten van deze kunstpoëzij bezitten, die niet te verwisselen is met den hemelval der echte, van hooger kring ingeblazene Dichters.

Men zoude ons geheel verkeerd verstaan, indien men uit deze aanmerkingen over de dichtsoort, door den Heer staring beoefend, wilde afleiden, dat wij hem als een middelmatig of alledaagsch talent beschouwden. Integendeel; hij is een meester in den door hem gekozenen trant; vernuft en luim vonkelen uit iederen regel, en, wat meer is, zij von-

[p. 414]

kelen onschadelijk; nergens wordt het heilige aangerand, het eerbiedwaardige bespot; neen, onder lach en boert wordt overal waarheid gehuldigd en zedelijkheid bevorderd. Hij bewijst door zijne gedichten tevens zonneklaar de valschheid der beschuldiging, welke onzer tale zoo dikwijls is te laste gelegd, alsof zij ongeschikt zoude zijn, om met de Fransche in losheid en geestigheid der ligtere poëzij te wedijveren; en dit is waarlijk niet onbelangrijk in eenen tijd, in welken sommige zuidelijke broeders met vernieuwde kracht schijnen zaamgezworen te hebben, om onze nationale taal te verlagen, ten einde des te ongestoorder hun gebrekkig Fransch te kunnen voortstamelen. Indien zij overtuigd willen worden, dan mogen zij hier leeren, dat men hun hunne calembourgs en pointes in goede oud-Hollandsche munt kan terug betalen.

Indien wij eenige aanmerkingen op het werktuigelijke van des Heeren staring's dichttrant maken wilden, dan zouden het deze zijn: dat hij wat luchtig met den klemtoon omspringt, en dus wel eens regels nederschrijft, die zich moeijelijk laten lezen; en: dat er wel eens een Geldersch provincialisme in zijne uitdrukkingen voorkomt, b.v. met voor tevens, trat voor tred enz.; maar hij heeft het oude zinnebeeld van Gelderland, de witte rozen, op zijne lier, die het titelvignet uitmaakt, laten graveren, en dus mogen wij dit aan hem, die boven alles de Dichter van Gelderland zijn wil, niet euvel duiden. Gaarne wilden wij een enkel stukje tot proeve van zijnen dichttrant afschrijven; maar dit is minder noodig, daar een deel der hier voorkomende stukjes reeds vroeger in onderscheidene Jaarboekjes geplaatst werd, en daarenboven dit bundeltje, in 1827 gedrukt, reeds in veler handen zijn zal. De beschaafdere standen, hiervan zijn wij zeker, zullen zijne dichtvruchten altijd met genoegen ontvangen; en, ofschoon wij, in het belang der waarachtige poëzij, geenszins wenschen zouden, dat zijn trant door velen nagevolgd werd en algemeener in zwang geraakte, verblijden wij ons echter, om der verscheidenheid wille, en omdat wij onzen dichterlijken lusthof, zoo rijk aan natuurbloemen, ook gaarne met een lief trekkasplantje opgeschikt zien, dat de kunstpoëzij in Nederland zulk een' gelukkigen en bekwamen beoefenaar heeft als den Edelen Heer staring.