Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1800

[p. 530]

De Spelonk van Strozzi, eene Venetiäansche Geschiederis. Naar het Fransch van J J. Regnault de Warin, door A. Bruggemans. Te Dordrecht, by E. Bonte, 1800. In 8vo. 110 bl.

Een reiziger, welke zich omtrend drie maanden te Venetiën had opgehouden, wandelde, op zekeren morgen, in de ruime zaalen der boekery van St. Marcus, alwaar zyn oog, by geval, op een groot boekdeel in folio viel, welks omslag ten tytel had: Descrizzionne della caverna di Strozzi. In hoop dat dit werk hem van eenigen dienst zoude kunnen zyn, ter volvoering van zyn ontwerp van beschryving, over de onregelmaatigheid der natuur, in de beheersching der mineraalen, verzogt hy een van de opzigters hem dit boek te vertrouwen, en ging, zo dra hy hetzelve ontvangen had, na een der vengsterbanken, om het aldaar op zyn gemak te doorbladeren. Hier eenigen tyd geleezen hebbende, en het boek weder weg willende leggen, meende hy in het papier eenige doorschynende karakters te zien. Het blad tegen het licht houdende, las hy tusschen de eerste dertien gedrukte regels, met welken de geschiedenis der Spelonk van Strozzi begon, het volgende, met-Gothische letters geschreven: het wonderbaarlyke, dat de natuur in de Spelonk van Strozzi vereenigd heeft, is minder verbaazend, dan de uitspoorigheid der hartstogten, van welken zy het tooneel in alle derzelver afgryzelykheid oplevert. Wordende deeze woorden en karakters van de dertiende tot de dertiende bladzyde telkens herhaald.

De reiziger, verbaasd en geheel oplettende op deeze woorden, deed alle onderzoek naar dit werk, en naar deszelfs autheur - de laatste was geheel onbekend, doch het eerste werdt hem, met veel moeite, door een Venetiaansch boekhandelaar bezorgd: doch deeze woorden waren 'er niet in te vinden. Alles, zo veel mogelyk, naargevorscht hebbende, vernam hy eindelyk, dat de Spelonk van Strozzi, op het Eiland van dien naam, in de Adriatische Golf, en niet meer dan vyf mylen van die Stad gelegen was. Om zyne nieuwsgierigheid te voldoen, kwam hy met een Gondelier overeen, om hem daar na toe te voeren, na zich van wapenen en eenige mondbehoeften voorzien te hebben.

Zyne onderzoekingen aldaar, zo stout ondernomen als gelukkig in de gevolgen, leveren een verhaal op, dat zeer belangryk is. Signora olimpia gustiniani, gesproten uit een der doorluchtigste huizen van Venetiën, hield op dat Eiland, in die Spelonk, den autheur van gemeld boek geketend

[p. 531]

aan het doode ligchaam van zyn beminde, welke zy met eigen hand had doorstooken; zo als zy ook te vooren haaren man gedaan had. Intusschen kon zy hem toch niet beweegen, om zyne liefde tot haar te doen overgaan, het welk haar woedend maakte, en tot de wreedste stappen zoude hebben doen overgaan, indien de reiziger zich niet by den Raad der Tienmannen te Venetiën vervoegd, en aan denzelven kennis van zyne ontdekkingen gegeeven had. Het gevolg daar van was, dat olimpia, benevens haare medepligtigen, naar de gevangenis der Inquisitie overgebragt, en aldaar in donkere kerkers geworpen wierden.

De verschyning voor den Raad, en de ondervraagingen en andwoorden van olimpia, zyn zo treffend als vreeslyk voor den gevoeligen Leezer. Het slot van dit verhaal, door olimpia uitgesproken, is dusdanig: ‘Antonio, afgemat, hief zyne beevende handen en zyne, in bittere traanen zwemmende, oogen tot my op; zanetta wierp eenen smertlyken blik op my, deed eene moeilyke pooging om myne knieën te omhelzen, en viel magtloos neder! ..... Zwaard der gerechtigheid, doorboor myn misdaadig hart! Wreekende donder, verplet my! ... Met de eene hand vatte ik de loshangende hairen van myn slagtoffer, en met de andere, den sluiër afrukkende, die haaren boezem bedekte, drukte ik haar, met verdubbelde stooten, den dolk in het hart! ......’

Hier vloogen de Rechters, op wier gelaat reeds lang die verbaasdheid zweefde, welke het verhaal van gruwelen doet geboren worden, als door eene stuiptrekkende beweeging, van hunne stoelen op, en vielen, verbleekt van schrik, wederom op dezelven neder. Antonio bezwymde en olimpia, verscheurd door wroegingen, gefolterd door de herïnnering haarer euveldaaden, en bekneld door de vrees voor de straf, welke haar bedreigde, verviel in een smertlyken en verschriklyken doodsangst.

Op bevel van den Raad werd zy in een naby zynd vertrek gebragt, en aldaar op een bed gelegd. Haare misvormde trekken en de blaauwe kleur, met welke haar gelaat bedekt wierd, kondigden welhaast de nadering des doods aan. Haar hygende borst brulde verschriklyk; haare verdoofde oogen schooten nog woedende blikken; haare zwarte en geslotene lippen mompelden nog eenige onverstaanbaare lasteringen. Eindelyk, na twee uuren de wreedste smerten ondergaan te hebben, sneed de dood den draad haarer, met bloed bevlekte, dagen af, en ontrukte haar dus aan het Schavot. - Op deze wyze sneefde, in den ouderdom van minder dan agt-en-twintig jaaren, deze schoonheid, vermaard door alle begaafdheden, die tot het geluk kun-

[p. 532]

nen medewerken; bekoorlykheid, rykdom, betoverende bevalligheid, zeldzaame geestvermogens, in 't kort zy bezat alles.

Dit zeer onderhoudend Werkjen is in zuiver Nederduitsch vertaald. De aanleidende oorzaak, tot de ontdekking van deeze onderaardsche wreedheid, komt ons intusschen zeer gewrongen voor. Wel is waar, dat op het slot gezegd wordt, dat olimpia aan antonio de gunst had beweezen, om een afdruk van zyn werk, in het welk hy de voorgemelde woorden tusschen de regels had geschreeven, naar de boekery van St. Marcus te bezorgen. Maar was dit wel overeenkomstig met haar listig en alles doorzoekend karakter? Is het niet eene in 't oog loopende byzonderheid, dat zy iets in zulk een aan haar vertrouwd werk niet zoude zien, het geen de reiziger, dit werk slechts doorloopende, daadelyk ontdekte?

De Vertaaler heeft olimpia door vergif doen omkoomen, daar de Schryver zelve haar het leven doet verliezen, door de foltering haarer wroegingen en de vrees voor straffe. - Men zou den eersten kunnen vraagen, van waar olimpia, in haare gestrenge gevangenis, eene gevangenis van de Inquisitie! het vergif bekomen had? - Zoude men daar geene zorg tegen gedraagen hebben! En verdiende zy, wanneer men het in zyne magt had om haar te laaten sterven zo als men wilde, niet eerder haare verregaande euveldaaden door het zwaard te boeten, dan door een natuurlyke dood, of door een zelfsmoord, ten hoon eener wreekende gerechtigheid, het leven te verliezen? -

Een wel-uitgevoerd Plaatjen en de zindelyke Druk voegen aan dit Werkjen een bykomend sieraad toe.