Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

[p. 601]

Algemeene Vaderlandsche Letter-oefeningen.

Over de Godheid van Jesus Christus, beide voor Geloovigen en Twyfelaaren, door Georg Frederik Seiler, Hoogvorstelyk Brandenburg-Anspach-Bayreuthse Geheime Kerk- en Consistoriaal-Raad, gewoon Hoogleeraar aan de Frederik-Alexanders Universiteit, enz. enz. Uit het Hoogduitsch vertaald. Te Utrecht, by W. van Yzerworst, 1799. In gr. 8vo. 296 bl., behalven het Voorwerk van XXII bl.

Onder de meest aangenomen leerstellingen der Christenen is geene, in vroegere en laatere tyden, meer betwist, en met meer heftigheid bestreden, dan deze, volgends welke Jesus Christus voor een tot de hoogste Godheid behoorend Persoon, (een Godlyk Persoon, zoo als men zegt,) moet erkend, en als zoodanig, op eene godsdienstige wyze, verëerd worden. Het kan waare Christenen, die eerbied voor de Bybelschriften hebben, niet onverschillig zyn, wat hieromtrent diene vastgesteld te worden, en het is deswegens niet te verwonderen, dat, naarmaate, van tyd tot tyd, meer twyfelingen en tegenbedenkingen tegen dit leerbegrip zyn te berde gebragt, warme voorstanders van deze, naar hun inzien, aangelegene leer zich des te meer beyverd hebben, om 'er de zekerheid van te betoogen, en op vaste gronden te vestigen.

Men heeft voor lang de verdienste van 't Werk voorhanden, dat reeds in 1775 is in 't licht verscheenen, erkend, en 't zelve voor een der beste verdedigschriften voor de Godheid van Christus gehouden; en wy kunnen deswegen de onderneeming geenzins mispryzen, om het nu ook vertaald, nevens andere onlangs uitgekomen schriften over dit onderwerp, aan onze Landgenooten, die het gevoelen van een doorgeleerd, en ook, van wege zyne gemaatigde wyze van denken, beroemd Man mogten begeeren te weeten, in handen te geeven.

[p. 602]

Het Werk bestaat uit tien Hoofddeelen. In het eerste laat de Hoog-Eerw. seiler eene voorloopende beschouwing van de wyze, op welke wy menschen God kennen, naamelyk door vergelyking, voorafgaan. Daarop laat hy, in 't tweede, drie voornaame hoofdbewyzen volgen voor de Godheid van Christus, welke hierop neerkomen. 1. De Zoon is, volgends de leer des Bybels, een van den Vader onderscheiden persoon. 2. De Zoon wordt ook, in veele plaatzen van den Bybel, van den mensche Jesus onderscheiden. 3. De Zoon van God is geene van den Vader geborene of uitgevloeide Geest, maar de tweede in de eenige, eeuwige Godheid, die de oneindige kracht, te gelyk met den Vader, bezit. In het derde Hoofdd. wordt deze leer verdedigd tegen de tegenwerpingen uit de rede. In het vierde en vyfde tegen de leerstelsels van Sociniaanen en Ariaanen. In het zesde en zevende worden nog eenige waarschynelyke bewyzen voor de Godheid van Christus opgegeeven, uit de schriften van eenigen der oudste Kerkleeraaren, en uit de poogingen der Rechtzinnigen tegen de zoogenoemde Ketters. Het achtste Hoofddeel bevat eene korte beschouwing van eenige dwaalingen der eerste Kerkvaderen, aangaande de leer van Jesus Godheid. In het negende wordt onderzoek gedaan, in hoe ver deze leer den menschen tot zaligheid nuttig en noodig zy, en over de verdraagzaamheid omtrent die geenen, welke deze leer niet gelooven. En, eindelyk, in het tiende, eenige regelen van voorzichtigheid, in het voorstellen van deze leer, aan de hand gegeeven.

Zie hier, tot eene proeve van 's Mans leerwyze, een kort uittreksel uit de beäntwoording van de navolgende vraag, in het negende Hoofddeel: ‘In hoe ver kan men zeggen, dat het hoogst noodig en nuttig is, de Godheid van Christus te erkennen? - Ik wil my wel geenszins verstouten, om die allen den naam van Christen te ontzeggen, welken, in dit stuk, anders denken, dan wy. Zy erkennen toch Christus, als eenen Gezant Gods; - zy hoopen, door zyne tusschenkoomst, en door de opvolging van zyne leer, zalig te worden, - en zy kennen, naast God, geen verhevener Wezen, dan Hem. Door dit alles onderscheiden zich de Ariaanen, Sociniaanen, Sabelliaanen, en hoe deze Sekten verder heeten mogen, van de Naturalisten en Mahomedaanen. Het schynt my daarom ook zeer onbillyk te zyn, dat men zulke mannen, welken te vooren Ariaanen of Sociniaanen verdienden ge-

[p. 603]

noemd te worden, als geheele verlochenaars van het geloof aan Christus, aanmerkt, en hen, onder de bende van Vrydenkers en Heidenen, rangschikt. Dan, niettegenstaande dit alles, is egter de dwaaling van deze mannen zeer gewigtig, en houdt zeer veel in zich. Immers, vooreerst, hy, die de Godheid van Christus niet erkent, daar hy toch derzelver leer, uit den Bybel, kon en moest kennen, deze betwist, den persoon van zynen Middelaar, die hoogste volmaaktheid, welke de Bybel aan denzelven toekent. Ten tweede, hy, die de Godheid van Christus niet toestemt, daar hy deze, uit den Bybel, leeren kon, die erkent God ook geenszins zoo, zoo als hy, als een geloovige des Nieuwen Testaments, dezen erkennen moet. Juist dit is een der voornaamste voorrechten, welke wy, als Christenen, boven andere menschen, genieten, dat God zich veel duidelyker aan ons, dan aan anderen, door Christus, heeft bekend gemaakt. De Natuur, aan zich zelve overgelaaten, leeraart slegts één Perzoon in de Godheid, of vervalt (het gene de geschiedenis van alle tyden bevestigt) tot het Veelgodendom. Het gene geen oog, zonder bovennatuurlyke hulpe, gezien heeft, het gene, zonder openbaaring, in geenes menschen hart, zou zyn opgekoomen, dat heeft God ons, door zynen Geest, geleeraard; dat in Hem meer Perzoonen zyn, dan één, aan welken wy ons geluk te danken hebben, - dat elk der Godlyke Perzoonen het zyne, tot ons heil, heeft bygebragt, - dat de Vader zynen Zoon, ten Verlosser, voor ons, bestemd heeft, - dat de Zoon ons, met groote liefde, uit het verderf tragt te verlossen, - dat de Heilige Geest zich, op eene uitneemende wyze, aan onze harten werkzaam betoont. Niemand wist, wat in God was, dan God zelf; ons heeft God dit nader geopenbaard. Zou men niet wel, reeds daar uit, dat God de tyden van het Nieuwe Testament, met eene naauwkeurigere kennis van zyne Natuur, begunstigd heeft, met recht mogen opmaaken, dat deze kennis noodig, en hoogst nuttig zyn moet? Ten derde, men kan, zonder deze kennis van het Wezen der Godheid, tot geen naauwkeurig inzien, in het groote werk der Verlossing van zondaaren, geraaken. Ten vierde, deze leer moet daarom ook oneindig meer kracht hebben, dan eenige andere leer, om het hart te reinigen, en den wandel te regelen. Ten vyfde, zonder deze kennis, wordt of Christus niet zoo verëerd, als de Vader wil, dat wy Hem

[p. 604]

vereeren zullen, of men wordt den Afgodsdienaaren gelyk.’ Dit alles wordt nader uitgebreid, en verdient, met het antwoord op de vraag, ‘of het dan wel evenveel en onverschillig zy, welke leer 'er aangaande Christus uitgebreid, en aan anderen voorgesteld en geleerd wordt, de Ariaansche, Sociniaansche of Rechtzinnige?’ aan de bedachtzaame overweeging van denkende Christenen aangepreezen te worden.