Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1799

Bericht van de Gemachtigden der- Remonstrantsche Broederschap, ter bevordering van derzelver uit- en inwendige belangen, ter nadere verklaring van de wys der Vereeniging, welke door gemelde Broederschap, in haren gemeen gemaekten Brief, aen alle de Leeraers en Opzieners der Protestantsche Gemeenten in Nederland, bedoeld is. Met een Voorbericht, behelzende Aenmerkingen over de tegenstrydige beoordeelingen van den gemelden Brief, verdediging van denzelven, enz. van Adr. Stolker, Remonstrantsch Leeraer te Rotterdam, en Medegemachtigden der Remonstrantsche Broederschap. Te Rotterdam, by C. van den Dries, 1799. In gr. 8vo. 10 bl., met een Voorbericht van XX bl.

De Eerw. Stolker, Remonstrantsch Leeraar, en medegemachtigde der Remonstrantsche Broederschap, deelt, met de openbaare uitgave van het nader Bericht der Remonstranten, omtrent de door hun bedoelde wyze van vereeniging der Protestanten onder elkanderen, zyne aanmerkingen mede, over de tegenstrydige beoordeelingen van den eerst rondgezonden Brief, waarvan sommigen het als een weezenlyk gebrek aangekondigd hebben, dat men zich, in denzelven, bepaalde tot algemeenheden, en zich over de mooglykheid van vereeniging niet byzonder uitliet, noch een daartoe geschikt plan aan de hand gaf, en die daarom voorspelden, dat men 'er geen gevolg van te wachten had; terwyl anderen, daarentegen, in dien zelfden Brief, ten duidelyksten, een bepaald, en wel een allerslechtst, plan meenden te ontdekken, die daarom zich verplicht geacht hebben, om 'er eenen ieder tegen te waarschuwen, en 'er, openlyk, hunnen sterksten afkeer van te betuigen. Het een, zoo wel als het ander, wordt in dit Voorbericht ter toetse gebragt. De Eerw. Stolker is van gevoelen, dat door de voornaamste tegenstreevers van hun ontwerp, die aan de menigte den toon gegeeven hebben, het blykbaar doel der Remonstranten grootendeels miskend, en ten eenemaal onbillyk en liefdeloos is beoordeeld, en dat het dus voor rekening en verantwoor-

[p. 297]

ding van hun komt, indien de welgemeende poogingen der Remonstranten of geheel mislukken, of althans geene genoegzaame vrucht achterlaaten.

Het Bericht der Remonstrantsche Broederschap, dat reeds den 17 Augustus 1797 geschreven, vervolgends gedrukt, en in menigte verzonden is, doch nu eerst openlyk door Stolker wordt uitgegeeven, is voornaamelyk merkwaardig, omdat daarin nu duidelyk één hoofdpunt wordt aangeweezen, waarin de Remonstrantsche Broederschap meent, ‘dat de Genootschappen, ter vereeniging gereed, zouden behooren overeen te komen, naamlyk, de volkomene vrystelling der wederkeerige en gemeenschaplyke viering van het h. Avondmaal, of eene onbelemmerde toelating en broederlyke noodiging van allen, die Jezus voor den Kristus belyden, dien God uit de dooden heeft opgewekt, die deszelfs leer voor den eenigen regel van hun geloof en leven houden, en zich willen oefenen, om een onergerlyk geweten te hebben by God en Menschen, welken onderscheiden godgeleerden begrippen zy anders ook toegedaan mogen wezen. Naar haar oordeel eischt dit het Evangelie volstrektlyk, en kunnen geene Genootschappen, zoo lang zy daartoe niet gekomen zyn, als vereenigd beschouwd worden. Voor het overige echter oordeelt zy, dat, wanneer het, by daadlyke onderhandeling, mogt blyken, dat men in geen ander punt kon overeenkomen, men daarin, als het voornaamste, zou kunnen berusten.’

Men zal dan nu moeten zien, hoe deze gedaane voorslag wordt opgenoomen. Wy voor ons denken niet, dat men, daarmede, zoo als de zaaken zich nog steeds laaten aanzien, vooreerst veel verder zal komen.