Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1797

[p. 33]

Over de Herstelling der Staatkundige Onafhangelykheid van Polen, door Henry de la Salle. Uit het Fransch vertaald. In den Haage, by J. Plaat, 1796. In gr. 8vo. 35 bl.

In dit Boeksken vindt men niet alleen de Vertaaling, maar ook het oorspronglyk Fransch daar tegen over gedrukt. Een geluk voor hem, die der Fransche taale magtig is; doch geen geluk voor den Vertaaler, die overal niet gelukkig slaagde, en zich aan in het oog loopende misstellingen heeft schuldig gemaakt. - Wy meenden 'er eene lyst van te geeven; doch dezelve zou te lang worden. Veele zyn zeer in 't oog vallend.

Een algemeen verslag van Polen maakt den aanvang, en voorts vinden wy 'er een van de jongste, niet wel geslaagde, Omwentelingen, met aanduiding van de oorzaaken: die, in eene toekomende, kunnen en moeten vermyd worden.

Naar het oordeel van de la salle, moet men beginnen met Confederatien, van een verschillenden aart met die 'er voorheen plaats vonden; zy moeten eene Democratische inrigting neemen. - Men moet voornaamlyk den Opstand in de Zuidelyke Gewesten tragten te bewerken. - Men hebbe zich te bedienen van den reeds daar zynde Opstand der Kosakken; die, en ook de Krimsche Tartaaren, in den arm te neemen. - De voortgangen, die men in de Zuidelyke Gewesten kan verkrygen, belooven veel voordeels aan Frankryk. - Eindelyk keurt hy het, om bygebragte redenen, van aanbelang, den Koning van Pruissen te verschoonen, door hem van de zaak der verdeelende Mogenheden af te trekken. Deeze, éénmaal over zyne nieuwe bezittingen gerust gesteld zynde, zal het grootst belang hebben dat Rusland de zyne verlieze. - Men moet zyn best doen om den Opstand in de Nieuwe Oostenryksche Bezittingen te doen veld winnen. Dit zou teffens Frankryk en Pruissen dienen. - Eindelyk zou een Oorlog tusschen Rusland en Turkyen groote veranderingen in de Staatkundige en Handeldryvende Wereld veroorzaaken: ‘en mogelyk,’ schryft onze Autheur, ‘hangt het van Frankryk af zich daar van te bedienen; niet alleen ter herstelling van Polen; maar daarenboven voor zyn (lees zich) zelve den handel der

[p. 34]

Zwarte Zee, en een gedeelte van die van Persien, te verzekeren, om uitgestrekte en nuttige Volkplantingen in Egypten te verkrygen, en langs dien weg, door de Roode Zee, de oude tocht (Route in 't Fransch) naar Indien weder te openen: en dus den loop des handels van dat Gewest tot zyn voordeel te veranderen.

Deeze Voorstellen,’ dit is des Schryvers slot, ‘kunnen op het eerste oogenblik schynen herssenschimmen te zyn; maar voor de geenen, die ze overdenken, is 'er eene groote mogelykheid in van te kunnen gelukken. Sommige 'er van zyn reeds gelukt, andere hebben verscheide Staatsmannen verwonderd, en de reden, dat dezelve niet ter uitvoer zyn gebragt, heeft van omstandigheden, thans niet meer aanweezig, afgehangen; en waarvoor het Frankryk gemaklyk is zich te hoeden.’