Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1787

Leerredenen en Bedestonden, door J.A.S. Hoekstra, Leeraar der hervormde Doopsgezinde Christenen te Utrecht, medebestuurend en correspondeerend Lid der Edamsche Maatschappy van Kunsten en Weetenschappen, onder de zinspreuk: tot nut van 't algemeen. Te Utrecht, by G. van der Veer en Zoon, 1787. Behalven het Voorbericht, 215 bladz. in gr. 8vo.

De Eerwaerde Hoekstra, spoedig van standplaets veranderd zynde, maekt in dezen bondel aenvanglyk gemeen twee Afscheids- en éne Intree-Reden. Na een verblyf van omtrent anderhalf jaer te Edam, nam hy zyn afscheid, van de Doopsgezinde Gemeente aldaer, den 29 January 1786; gebruikende tot een Text Hand. XX. 32: en den 27 Augustus, deszelfden jaers, predikte hy, naer aenleiding van 1 Th. II. 19 en 20, zyn afscheid van de Doopsgezinde Gemeente te Westzaan op 't Noord, alwaer

[p. 353]

hy ruim een half jaer den dienst als Leeraer had waergenomen. Hierop volgde den 3 September, in dat eigenste jaer, zyne intrede in de Doopsgezinde Gemeente te Utrecht, alwaer hy zyn dienstwerk aenvaerdde, met de betuiging van den Apostel, 1 Th. II. 4. - By deze Leerredenen, slaende op zyne byzondere betrekking tot ieder Gemeente, heeft hy gevoegd vyf Leerredenen, door hem te Utrecht gedaen, over Heb. XI. 1-5; waerin hy handelt over den aert van 't Geloof; het Geloof der Ouden, met deszelfs zegenryk gevolg; de toebereiding der Waereld, zo als zulks verstaen word door het Geloof; het Geloof, benevens de voortreflyke offerande van Habel; en eindelyk over het Geloof en de zegenpralende Hemelvaerd van Enoch. - Wyders verleent deze bondel nog vier Bedestonden, door zyn Eerwaerden te Utrecht uitgesproken: behelzende ene beschouwing van het voordeel ener oprechte gehoorzaemheid, volgens Exod. XXIII. 22; de zegenvolle gevolgen der Deugd, en de heillooze uitwerkzelen der Ondeugd, naer luid van Jez. I. 19 en 20; den waren aert en de natuur van ene nationale gerechtigheid en derzelver zegenryke gevolgen, aengeduid Spr. XIV. 34^a; en zo ook 34^b, in het tegenovergestelde, het schadelyke en verdervelyke ener nationale ongerechtigheid. - Zyn Eerwaerde behandelt de hier opgemelde stukken, ieder in zyne soort, op ene regelmatige wyze; des derzelver voordragt, over 't algemeen, met genoegen gehoord heeft kunnen worden; en men, nu dezelven door den druk gemeen gemaekt zyn, 'er een algemeen nuttig gebruik van kunne maken. Onder andere byzonderheden, die onze aendacht tot zich getrokken hebben, is zyne beschryving van een rechtvaerdig regent van dien aert, dat wy 't wel der moeite waerdig geagt hebben, dezelve hier over te nemen.

‘Een rechtvaerdig regent, wiens boezem gloeit van liefde en lust voor de beoevening van Gerechtigheid, kent de betrekking in welke hij is, en houd zich geduurig onledig met het naspeuren van zijne plichten, door dat hij bevreesd is, dat de onkunde hem of in het een of in het ander zoude doen dwaalen. - Deze hoofdregel is diep in zijn ziel ingeschreeven, dat, daar het Volk niet is om den Regent, maar de Regent om dat 'er Volk is, 't geen ter bewaaring der goede orde bestuurd moet worden, en, ter voorkooming van veele onheilen, zich verbinden aan zekere wetten, welke met de waare

[p. 354]

gesteldheid des Lands en Volks overeen dragen, hij zich zelven en zijne Mederegenten dan moet beschouwen als Vertegenwoordigers des Volks, welker plicht het is, elke In- en Opgezetene des Vaderlands, zoo wel de schaamle Gemeente hieronder gereekent, als de vermoogende en aanzienelijke, te beschouwen als Medebroeders: - deze regel moet ingedrukt en levendig zijn in de harten van alle Regenten, indien ze den naam van Rechtvaerdig zullen verdienen, maar in 't bijzonder in de gemoederen van dezulken, welke deze aanzienlijke en gewichtige betrekkingen bekleeden in een Vrij Gemeenebest, - als bij voorbeeld Nederland is. - Zulk een Regent, die na dezen regel de Gerechtigheid zoekt te beoevenen, bevlijtigt zich sterk, om in 't gemeen de geschiedenis der Volken, en in 't bijzonder zijnes Vaderlands, naauwkeurig te kennen, ten einde door dit middel niet alleen de Rechten en Voorrechten van hem en zijne Medeburgeren te leeren, maar ook, om daar door, als met een opslag van het oog, te kunnen zien, wanneer daarop inbreuk gemaakt word. - Hij benaarstigt zich met zijne Medebroederen, om het onrecht en de ingekroopene misbruiken te doen wijken, op dat derzelver plaatzen door Gerechtigheid vervangen worden. - Zijn voorname doel en pogingen zijn, om alle zulke regelen en plannen werkstellig te maaken, die gepast zijn, en dienen kunnen, om het Vaderland gelukkig te maaken: - en daarom zorgt hij 'er naauwkeurig voor, dat dat alles 'er gevonden en in bloei gehouden word, wat tot een welingerichten staat behoort. - Onder anderen is het de hoofdzaak bij zulk een Rechtvaerdig Regent, om de Godzaligheid en Deugd, door een voorbeeldigen en geloovigen levenswandel, in zijn eigen character te vertoonen, en om tevens te bewerken, dat dat alles aangewend word, door welke de Godvrucht algemeen bloeirijk en beminlijk gemaakt word. - Hierom verbind hij zich heilig, om eene Nationaale Gerechtigheid aan te kweeken, en schildert het beminlijke daarvan voor de oogen van zijne Medeburgeren. - Hij haat het onrecht, en zijne oogen kunnen geene onderdrukking zien, zonder gevoelige zielsaandoeningen. - Het bezef van Gods Overalheid is steeds bij hem levendig. - Hij weet, dat hij van zijne verrichtingen eens rekenschap zal moeten geeven, en dat een onderdrukt volk in den jongsten aller dagen tegens hem zoude getuigen, indien hij zich aan zulk een schennis mogt schuldig ge-

[p. 355]

maakt hebben. - Hij is geen aanziender des Perzoons, en om dat hij met zijne Medebroederen een geheel Volk vertegenwoordigt, daarom hoort hij zo wel, met gewilligheid, na het gekerm, geroep en klaagen van arme weduwen en weezen, als na de voorstellen van rijken en aanzienlijken. - Hij is een beschermer en opbouwer van nuttige Kunsten en Wetenschappen, en betoont te waaken voor den Christelijken Godsdienst, door het ongeloof te keer te gaan, en deszelfs verderflijken invloed, zoo veel mogelijk, met Wijsheid en Voorzichtigheid te verbreeken. - Hij dingt na een algemeene Eer en Achting, maar zoekt die te erlangen door Godsvrees en echte menschenliefde. - Hij zondert zich af van alle vleiers, en welke bij hem bekend worden als schijnvrienden, menschenhaaters en verdervers des Vaderlands. - Hij heeft een afschuw van gierigheid, wellust, hoogmoed en geweld, en smaakt een innig genoegen, wanneer hij gelegenheid vind om wel te doen. - Met één woord, hij is een recht tederlievend Vader des Vaderlands, en vind in het heil en de waare welvaard zijner Medeburgeren zijn eigen heil en geluk; ja, geniet nooit zoeter rust en vrede, dan wanneer hij zien mag, dat het hen wel gaat.’