Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1777

Het wezen van het oprecht geloof in de 21ste Vraag en Antw. van den Heidelb. Catechismus gezocht en gevonden; benevens een Zestal van Vraagen, beantwoord door J. Nupoort, weleer Lidmaat der Hervormde Gemeinte te Schoonboven, thans S.S. Min. Cand. onder het Eerw. Classis te Linge. Te Utrecht by G. v.d. Brink 1777. Behalven de Voorreden 254 bladz. in gr. octavo.

DE vraeg, Wat is een oprecht geloove? word in den Heidelbergschen Catechismus aldus beantwoord: ‘Een oprecht geloove is niet alleen een seker weten of kennis, daer door ik 't al voor waerachtig houde, dat God ons in zyn Woord geopenbaerd heeft; maer ook een zeker vertrouwen, 't welk de heilige Geest door dat Euangelie in myn harte werkt, dat niet alleen anderen, maer ook my, vergevinge der zonden, eeuwige gerechtigheid en zaligheid van God geschonken zy, uit loutere genade, alleen, om de verdienste Christi wille.’ En omtrent dit antwoord komt by de Uitleggers in overweging; hoe het Oprecht Geloove hier worde voorgesteld: of in deszelfs wezen of in deszelfs welwezen? Meerendeels verklaren ze zich voor het laetste gevoelen, maer enige weinigen zyn van oordeel dat men hier op het eerste heeft te denken, en onze Autheur voegt zich aen hunne zyde, ‘houdende het daar voor, dat ja waarlyk, in dat 21ste antwoord, het wezen des geloofs word uitgedrukt.’ Ten rechten verstande hier van merke men aen, dat, volgens onzen Autheur, ‘hebbelyke en dadelyke geloofskennis, toestemming en vertrouwen het wezen des geloofs is, dat altyd en by allen die gelooven gevonden word: maar, verzekering van zyn aandeel aan God in Christus behoort, zegt by, tot het welwezen des geloofs, en word niet by allen die gelooven, noch ook niet altyd gevonden.’ - Om nu te toonen, dat

[p. 483]

in het gemelde antwoord niet het laetste maer het eerste opgegeven word, zo gaet hy met den aenvang na, op welke gronden men beweeren wil, dat het geloof aldaer in deszelfs welwezen word voorgesteld. De nietigheid dezer gronden, zynes oordeels, aengewezen hebbende, legt hy 't 'er voorts op toe, om te betoogen, dat men de allerzekerste gronden heeft, om zich hier tot het wezen des geloofs te bepalen; als mede, dat dit wezen des geloofs, onder die bewoordingen, welken in dat antwoord voorkomen, zeer gepast en volzinnig uitgedrukt word. Zulks geeft hem aenleiding tot ene opzetlyke behandeling van het wezen des geloofs, om het zelve, volgens zyn begrip, in zyn geheel, zo nauwkeurig en onderscheiden als hem mogelyk is, te bepalen en voor te stellen; waer mede hy dan vervolgens dat antwoord vergelykt, om deszelfs juiste overeenkomst daer mede aen te wyzen. Ten laetste verledigt hy zich nog, in een aenhangsel, tot het overwegen der onderscheidene beoordeelingen van zyn gevoelen, die hem voorgekomen zyn, welker ongegrondheid hy ten duidelvkste poogt te doen zien.

By dit Geschrift heeft de Heer Nieuwpoort nog gevoegd, ene beantwoording van Zes Vragen, nopens het verband, waer in het oprecht geloof met de wedergeboorte, het deel krygen aen Christus, en des Zondaers rechtvaerdiging voor God, te beschouwen zy. De Vragen worden min of meer uitvoerig beantwoord, en de inhoud komt kortlyk hierop uit.

‘I. Vr. Word de Genade des Geloofs gevonden, en vervolgens de daaden des Geloofs geoesfent, in en door een Dood, Natuurlyk, Onwedergebooren Mensch?

Antw. Neen.

II. Vr. Zoo ja, hoe dat met de Leere der Onmagt overeen te brengen?

Antw. Onmogelyk. Men moet in tegendeel de voorige Vraag ontkennend beantwoorden, daar 't blykbaar is, dat de genade des geloofs alleen gevonden word in, en de daaden des geloofs alleen geoeffent worden, door een leevendig, geestelyk en in zeker opzicht, (Ik zegge, en begeere dat dit wel in acht genomen en gehouden worde, in zeker opzicht,) Wedergebooren mensch.

III. Vr. Zoo alleen door Geestelyk-leevende en Wedergebooren Menschen, is het dan een werkzaamheid van den Ouden, of van den Nieuwen Mensch?

Antw. Niet van den Ouden; maar alleen van den Nieuwen Mensch.

[p. 484]

IV. Vr. Zoo van den Nieuwen Mensch, hoe kan men dan gezegt worden, door het geloof wederbaart te worden?

Antw. Het beredeneerde, in 't beantwoorden dezer vrage, (door ene ontvouwing van de Leer der Wedergeboorte en des Geloofs, zo als dezelve, zynes oordeels, onderscheidenlyk voorgedragen behoort te worden,) trekt hy te samen in deze korte stelling. - De genade des geloofs word gevonden, de daaden des geloofs worden geoeffent, niet in en door een dood, natuurlyk en (volstrekt) onwedergebooren: maar alleen in en door een geestelyk leevendig en (in zeker opzicht) wedergebooren (ik zegge door geestelyke Ontfankenis en Draaging vernieuwden) Mensch; en dat, niet in nog door zynen ouden; neen, maar alleen in en door zynen nieuwen mensch. Dan, voor zoo verre de geloofsgenade werkt, en geloofsdaaden oesfent, tot de geestelyke geboorte van den nieuwen mensch, voor zoo verre word die geloofsgenade gevonden in, en die geloofsdaaden geoeffent door den nieuwen mensch, niet, zoo als hy reeds gebooren is, neen, maar alleen zoo als hy, in het begenadigd hart, ontfangen is, gedraagen, en eindelyk, op des Heeren tyd, voortgebragt, dat is (in een bepaalden zin) wedergebooren word.

V. Vr. Hoe 'er dan gezegt kan worden, dat men door het geloof deel aan den Heere Jezus krygt? Of ontfangt en beeft de mensch 't geestelyk leeven, als het beginsel, waar uit by 't geloove oessent, eer hy deel aan den Heere Jezus beeft?

Antw. De rechtmatige beantwoording dezer Vrage, ter afwendinge van alle strydigheid, hangt, gelyk de Autheur tracht te doen zien, af, van een juist begrip van den aert van het geloof en het deel krygen aen Jezus, 't welk hy, volgens zyne gedachten, bepaelt en bewyst. Naer die leiding, ontfangt of heeft de mensch het geestelyk leeven niet, voor dat hy deel aan den Heere Jezus krygt of heeft; en de vereeniging van de ziel met, en haar deel aan Christus, behoort tot het geloove, niet als een daad, welke de ziel oeffent; neen: maar alleen als een hebbelyke genade, welke door Gods Almagtige Wil in haar gewerkt word. - Men krygt en heeft dan deel aan Christus, niet door de daaden des geloofs, welke uit het geestelyk leeven, en alzoo uit vereeniging met Christus, geoesfent worden; neen; maar door de inwerking van de genade-hebbelykheid des geloofs, door welke de Doode Zondaar word leevendig gemaakt in Christus.

[p. 485]

VI. Vr. Hoe kan men dan zeggen, dat de mensch, door het geloove, als een band of instrument, dat de geregtigheid van Christus aanneemt, geregtvaerdigt word?

Antw. Ter beantwoordinge hiervan verklaert de Heer Nupoort vooraf de Leer der Regtvaerdiginge, naer zyne begrippen, waer op hy dan het volgende antwoord geeft. ‘Dit geschied: (1.) Nog door de Godlyke vryhouding: want die is volstrekt Eeuwig; en daarin komt geen geloof in aanmerking. (2.) Nog ook door de Godlyke verklaaring, als de formeele uitwerkende daad van het Godlyk vryhoudend oordeel: want deze komt tot de ziel, alleen door de inwerking van het hebbelyk geloof; en gaat aan alle geloofsdaaden volstrektelyk voor. Maar (3.) alleen, door de Godlyke vryverklaaring in de vuurschaar van het gewisse, welke op de geloofsaanneeming van Christus en zyne geregtigheid volgt; en door welke het Godlyk oordeel der regtvaardiging aan de ziele kenbaar word.’

Zy, die enigzins ervaren zyn in de Godgeleerde twistredenen, over de alhier behandelde onderwerpen, en lust hebben om dezelven verder na te spooren, kunnen zich, door dit Geschrift, daer in oefenen; en wel met te meer genoegen, om dat de Heer Nupoort de wederzydsche denkbeelden, benevens de gronden, waer op men dezelven vestigt, nauwkeurig ontvouwt, en zyne eigen gedachten, die veelal van den gemenen weg afwyken, met alle bescheidenheid verdedigt. Doch Lezers, die gewoon zyn eenvoudiger te denken over Godsdienstige waerheden, zullen, op het nagaen der bovengemelde voorstellingen, reden vinden, om zich te verwonderen, over de duisterheden, in welken men zich ingewikkeld heeft, en waar uit men zich, door onderscheidingen op onderscheidingen, zoekt te redden. 't Is te vreezen, dat deze manier van twistredenen, by voortgang, geschikt is, om de oude Scholastike leerwyze volkomen te doen herleven; welke beter dient, om een aengenomen gevoelen staende te houden, dan om de waerheid na te vorschen; en eertyds, gelyk bekend is, meer verwarring in de Godgeleerdheid veroorzaekt, dan licht aen dezelve toegebragt heeft.