Trotwaer. Jaargang 2

[p. 25]

[Freark Dam, of: De publieke saek as hobby en prive-bilang (vervolg)]

Hwant och, it bistjûr wit gjin reet ôf fan de technyk fan boeken útjaen. Myn praetsjes gyngen der altyd wol yn as koeke. En dat ik krekt altyd de hanskriften fan myn freontsjes gaedlik foun, fan Rink van der Velde, Anne Wadman, Durk van der Ploeg, né, dêr binne de bistjûrsleden noait achter kommen. Nou't ik deroer tink: doch gek eins. Mooglik dat dit my oermoedich makke. Hwant op it lêst bin ik iepentlik yn de advyskommisje sitten gien. Nou dat hat net to lang duorre. Ik fielde gau dat myn praktiken mear yn it tsjuster passe as yn it ljocht. Krekt of bigounen doe ek guods hwat troch to krijen. Mar sa'k sei: my pakke se net.

Man, man, ik krige yn dit lantsje dêr't alles like krap is, ek in blêd fan de baes. Tink ris ta: sels in blêd. Earst in útjowerij, doe noch ien, doe in blêd. En alles literair bidoeld; ik sei fansels faek genôch dat it dat ek wie. Ek al wist ik sels wol better. Mar dêr kom ik noch op. Oer it forlakken fan myn bazen, de firma Laverman, en de Fryske Bibleteek en al dy Fryske lêzers, bidoel ik. En op it forlakken fan de minsken, nou't se my, mei help fan mysels, yn de nije baen treaun ha en fan de lju dy't ik nou advisearje moat, om't ik yn publike advyskolleges sit. Haw oer my gjin noed. Myn maten en ik binne nei de oarloch as heale, hele of anti-oarlochshelten oan de kraentsjes kommen en ik siz jim, dat wy op elkoar passe. En oaren en jongeren, kinne om my barste. Dy wrot ik der safolle mooglik út. Of ik swij se wol dea. Hwat my soms iepentlik út de pinne komt. Net sa handich fansels. Mar ja, hwat wol je; by sa'n soad forlakkerij forslacht men der wolris yn. Ik doel op it Strikelnûmer fan novimber 1967 ja. Mar nou net mear dêroer; dat kin better geheim bliuwe.

Se sizze wolris, hwat in drokte yn dat lytse Fryske wrâldtsje. It is de muoite net wurdich. Mar krekt dêrom, krekt om't it Fryske wrâldtsje sa lyts is, is myn posysje fan bilang. En kin ik de iene propagearje en de oare derútdrukke. Mei de moaiste smoesje. Lykas sein, dy forlakkerij kom ik noch op. Dy forlakkerij fan al dy minsken dy't my bitrouwe. Allinnich dy forlakkerij fan mysels, dêr moast in oar ris oer gear....

[p. 26]

Mar foar myn freonen bin ik goed. Dat kin nimmen my ûntstride. As se my geweldich fine, fyn ik har ek geweldich. Dat prate wy fantofoaren goed ôf. Wol yn it skimertsjuster. Hwant soks moatte se net witte. Der binne lju dy't sa frekte kritys binne, dy' bûten myn wrâldtsje west ha en dy't ik dêrom allinnich al deasjen wol. Ik wol bêst witte, ik slút myn eagen foar hwat der bûten my omgiet. Hwat tichter hwat better. Alhoewol, Laverman en de Fryske Bibleteek haw ik altyd alles oanprate kinnen. Dy ha wol sa'n bitrouwen yn my hawn. Mar se sille noch fan 'e bok drome as de putsjes iepen komme. En dan J.J. Bylsma, dy skat. Hwat ha wy it moai togearre. Hy sa gefoelich as in âld wiif dat jierren op alle dagen rint en ik him op kosten fan de baes en de Strikel oer it boltsje aeije.

It is dan ek in gelok dat ik noait forantwurding hoech ôf to lizzen en dat al myn bazen my mar gewurde litte. En f'ral, dat ik sels my altyd skjin praet. Dat is in genedejefte dêr't ik eins tankber foar wêze moast. Tankberder as ik winliken bin, ik dy't it oaren leafst earst ûnmooglik meitsje hwat to dwaen en har dan forwyt dat se neat dogge. Ik, ik, nou ja, lit mar.

FREARK WEER NATIONAAL
KAMPIOEN BIJ DE
FRIESE DEKHENGSTEN
(L.C. 28.9.'70)

b. In oar oer ik

Hy kaem by my en sei: koartlyn siet ik by in man mei in moai forhael. Hy hie al hwat op en bearde oer syn nederich komôf en oer syn metoaden om sa't hy dat neamde ‘by de ljedder op to kommen’. It wie hjir mear in stoepe, sei er. Hwant hy woe graech kwyt dat er by de gegoede en setele boargerij altyd en sûnder biswier troch de knibbels gyng. Dêr't ik hwat fan ha moat, sei er, sobje ik graech en maklik fan, sei er en dy't my neat to jaen ha, traepje ik nei formogen de bidelte yn. Traepje nei ûnderen en slikje nei boppen, dat haw ik altyd foar moade hawn, sei er. En ik haw my der goed by bifoun. It hat my folle oplevere. Mei de moaiste praetsjes wist ik it altyd to maskearjen. Myn maten - almeast fan itselde genus en soarte - diene oan it spul mei, dat lêst hat it noait jown. Oaren wisten wy mei elkoar wol sa de bek to binen dat se net fierder as hwat spinpoatsjen kamen. Fansels wiene wy wol sa snoad ús altyd op it

[p. 27]

algemien bilang en nut to biroppen, sei er. Dat praet it maklikst en je krije de bûtensteanders dan ek it maklikst mei.

Hy sei tsjin my dat er syn wrâld letterlik en figuerlik sa lyts mooglik hold. Oars kin ik it net neikomme, sei er. It moat sa lyts en biheind mooglik bliuwe. Oars sakje ik troch de koer en fâlt op hwa't ik eins bin. Gelokkich foar my libje ik yn in formidden dêr't se dit in deugd fine en ha wy it mei elkoar tige nei it sin en fredich. Wy binne sa'n bytsje de baes. Hwa't oars wol of is, sette wy oan kant. Of dat yn langte fan jierren slagjen bliuwe sil, bitwifelje ik yn bange mominten wolris, mar ja, ik kin noch in heel skoft mei. Spitich dat myn maten almeast âlder binne. Ik kin mei myn praktiken noch ris raer allinnich komme to stean. Mar ja, hwat wol je. Sa lang ik traepje kin, sil it oan my net lizze.

Hy luts de pet fan de eagen en die it prúkje ôf. Dy man bin ik, sei er: Freark Dam. Ik haw altyd yn de Fryske biweging dêr't de iene de oare sa nedich hat, de bilangen fan my en myn rountsje bihartige. En de oaren drukke. Dat is nou ienris myn hobby. Dêrom hawwe guoddens sa gloeijend de pest oan my.

Gerben Abma