Trotwaer. Jaargang 1

[p. 265]

[Yn eigen fleis (vervolg)]

‘Fordomd, ik leau dou wiest derta bysteat.’

‘Om dat to skriuwen?’

‘Dat miskien ek wol,’ sei Jouke.

‘Dy humor fan dy is net to biteljen, witst dat?’

‘Dat wit ik al to goed, mar ast my der in boarrel foar jowst bist lyk man.’

‘Dan sil ik daliks ôfrekkenje. Hospes!’

‘Wolst dan nou al nei hûs?’

Dat sei 'k ommers al. Ik wol noch oan 't wurk.’

Hy rekkene ôf en gyng de doar út. In hân omheech nei Jouke. Oné, hy wie net lilk, dy yndruk moast er net nei litte. Mar nei hûs? It wie him noch fiersto ier, en hy wist net hwat er thús útfrette moast. Better noch mar hjir of dêr in sûpke keapje en dan op bêd. Dat rottige forhael! Dy hiele yntrige wie gjin stûr wurdich. Dy forrekte Jouke hie miskien wol gelyk, men koe jin likegoed foarstelle dat dy kearel sitten gyng to janken nei al dy pech. Hwerom in moard? Mar dus wol in moard! Dat wie it sintrale, dêr moast er oan fêst hâlde. Moard, of krekter sein: deaslach. Samar: wammes-dea! De reden? Hielendal gjin reden. Fansels, dat wie ommers folle better, folle mear nei it libben. Men kin ommers net efterôf forskillende motyfkes of faktoaren optelle. It is ommers net logysk, it is in útbarsting fan geweld. Wammes!

Dy man, Hoekstra, dy wurdt snipt en seit: Ik wit net hwerom, it kaem samar oer my. Né, dat koe sa net, dan kaem er daliks ûnder doktershannen. It moast folslein oannimlik hearre, reedlik, yntelligint - net raffinearre, mar oprjocht yntelligint. De rechercheur moast sizze en de lêzers moasten sizze: Dy man hie gjin motyf, út neat docht bliken dat der hwat siet, âldsear of hwat dan ek, en dochs docht út alles bliken dat er har formoardzje moast. It is net to sizzen, net oan to wizen hwerom, mar it moast! Sa moast er it skriuwe, net neffens it boekje, mar foarby it boekje. Gjin yllústraesje fan in paragraef út it hânboek fan 'e psychiater, mar hwat nijs, hwat djippers, hwat oerminskliks, dat nea earder yn in forhael ta 'n útdrukking brocht wie, lit stean fan yn in psychologysk of filosofysk wurk. It moast sa'n forhael wêze dat de psychiaters har de holle brekke soenen. Of fordomd ja, in artikel yn in medysk tydskrift oer ‘Moard en Motyf’ nei oanlieding fan it forhael fan Braeksma.

Mar kom, nou hie er lang genôch op 'e rin west! De eare al ynhelje foar't der in wurd op papier stie. Skriuw it earst marris! It fielber,

[p. 266]

oertsjûgjend fielber meitsjen fan ûnútsprekbere motiven, dat slagge him ommers noait.

Dy kearel, Hoekstra, wie fansels net sa bot fan 't sintrum dat er net yn 'e gaten hie dat er in misset dien hie. Je komme ta jesels en tinke: fordomd, hwat haw ik dien! En hwat dan? Je naeije miskien út om't je bang binne dat se je snappe. Alhoewol, dat bart dochs ier of let. Né, mar men naeit út om't men kjel wurden is fan jinsels. Men hat, yn jinsels, in moardner moete, en dy moardner wol men ûntflechtsje. Dy moardner hat him yn 'e hûs fortoand, dat as men út 'e hûs giet is men him kwyt, dan is men wer gewoan dy't men foartyd wie. Dat is logysk, of né, net logysk, mar wol psycho-logysk. Men fljocht fuort, komt ta jinsels sa njonkenlytsen en tinkt deroer nei. En dan moat it wol lykje oft dat hwat krekt bard is, ieuwen fier fan jin ôf stiet. Hoe kin ik dy't hjir rin in moardner wêze, tinkt Hoekstra. Hy wol himsels net as misdiediger sjen, dat kin er net. Hy kin it net forklearje, net bigripe. Dus forkringt er it. Nou ja, wer sa'n term út it boekje... Hy triuwt it fuort, sa goed as er kin, dat er der neat mear fan wit. En as de plysjes him pakke, dan giet er gewillich mei. Hy hat neat to forbergjen. Hy is net spand, net yn panyk. Fansels, hy wurdt wol kjel as er heart dat syn frou dea is, mar syn gewisse is suver. Hy hat gewoan dêr en dêr hinne west, en mei dy en dy praet. En dy minsken sizze: ja, wy ha noch mei him praet. Hy wie hiel gewoan, hielendal net opjage of senuweftich. Syn aliby slút as in bus. Tominsten fierhinne, oars soe it ek to tafallich wêze. Horloazjes rinne ûngelyk en men wit efterôf ek noait mear presys hwannear't men op 'e klok sjoen hat. Mar it kloppet aerdich, dat aliby. Mar dan? Kin Hoekstra folhâlde dat er fan neat wit? Brekt op in stuit syn ûnderbiwuste net iepen, om it sa to sizzen? Dat soe er neisj... Né, dat soe er net! It psychologyboek hie er neat mei fannoaden, hy skreau gewoan hwat him tocht dat goed wie. Net de psychologyske oannimlikheit, mar de...

Pof! Hy stie ynienen yn it tsjuster. De greatste helte fan 'e strjitlampen wie útgien, allinne dy op 'e hoeken baernden noch. Fordeald noch ta, wie it al sa let doe't er by Hospes weigyng? Hy roun nei de hoeke en seach nei it nammebuordtsje op it hoekhûs. Greate sûch! Hy wie de bar Americain gewoan foarby roun troch syn geprakkesear. Hy wie omtrint bûten de stêd. Jawis man, dat út kaem men by de rotonde. Allemachtich! By it motel skynde noch ljocht, mar dêr kaem er noait. En werom nei Americain wie ek to gek. Hy koe better bisykje de lêste bus to pikken. Ut 'en draef gyng er nei de

[p. 267]

rotonde. Jawol, dêr wie de bus. Hy stapte yn en lei twa kwartsjes del. Gjin kop fierder yn 'e bus, dat trof, namstominder opûnthâld. Mei fiif minuten wie er thús. Hy gyng sitten en fage it rút skjin. Moasten se dit lâns? Hy woe miskien om it motel ride. Né fordomd, hy ried troch! Hy roun nei de sjauffeur ta: ‘Hokker haltes hawwe jo?’

De man bisocht him yn 't spegeltsje yn 't fizier to krijen. ‘Hwer moatte jo derút?’

‘By de Suderbrêge.’

‘Dan hienen jo better mei de oare bus gean kinnen.’

‘Hokker oare bus?’

‘Dy't jou kant om giet. Ik wol jo der wol út litte. As jo werom drave kinne jo him miskien noch helje.’

‘Lit mar. Ik moat der mar sa ticht mooglik by de Suderbrêge út.’

‘Dan daliks mar, hwant wy ride der stadichoan fierder fan ôf.’

Hwat in pestfint! Mar hwat wol men ek fan ien forwachtsje dy't de hiele dei op 'e bealich hat en de ein yn 'e bek? As er sels net sa sleau, sa ûle-eftige sûcheftich west hie! De stap der mar flink yn, dan wie er mei in healûre trije kertier thús.

Der rausden him nou en dan auto's foarby, mar hy hoegde de tûme net op to stekken. 't Soe boppedat al tafallich wêze as se ek nei de Suderbrêge moasten. Ik mocht wol in kroketsje pikke hjir of dêr, tocht er. Mar hy kaem gjinien snackbar foarby. Ja, al ien, mar dy wie ticht.

De Nôtbeurs, it Wilhelminaplantsoen, de Joademerk, it Lucky Striketheater, hotel Bollemans. Hûnderten tegels skouden ûnder syn fuotten troch. Hwerom hienen dy forrekte provo's hjir noait wite fytsen delset? Welné, doe't it oan har ta wie, wienen de hearen troud en boargerlik wurden. Hjir allinne mar rotbussen dy't de forkearde kant út ride.

De Suderbrêge! In pear hûndert meter noch. Hy socht de kaei út 'e beurs wei. Och Heare, it théljochtsje - oné, de skimerlampe - baernde noch. Aukje noch wekker op syn moaist en ûngerêst. Hie er nou mar sein dat er even nei Hospes gyng. Mar dat hie ommers neat jown. Hwa hie nou tinke kinnen dat it sa fordealde let wurde soe! Hy treau foarsichtich de útdoar iepen. Dy woe wolris piipje. Diskear net, lokkich. Dat ljocht moast mar út ear't er nei boppen gyng. Hoeden - foar de foroaring koe dizze krekt wólris piipje - gyng er de keamer yn en soe op 'e taest wei nei it lampke. Siet Aukje dêr to slûgjen? Ynienen sprongen alle ljochten op. It wie in fint yn dy

[p. 268]

stoel, fordomme! Aukje net. De doar gyng efter him ticht. Noch in fint, mei de rêch tsjin 'e doar. Hie dy it ljocht op knipt? Dy fint foar him siet yn syn stoel. Lui. Seach him nijsgjirrich oan. En... Aukje! Se lei, de stryktafel om, dêr it strykizer, de holle... Aukje! Aukje har holle! Dy iene efter him, dy oare yn syn stoel. Seach him oan, bilangstellend, freegjend. Seach him oan. Seach... Braeksma skodholle. Mar dy fint seach, seach...

Maeije 1969