Trotwaer. Jaargang 1

[p. 19]

Steven de Jong / Woekerplant

Tiny Mulder: Wite swan, swarte swan
Drachten, Laverman N.V., 1968.

Tiny Mulder hat har tredde bondeltsje publisearre (fan 'e 33 dy't wy noch fan har forwachtsje meije). ‘Wite swan, swarte swan’ hyt it. Bondeltsje? Mar leafst 68 fersen as ik my net forteld haw. It boekje sjocht der oan 'e bûtenkant bilazere út. In wite swan (rjocht op) mei swarte eftergroun, in swarte swan (op 'e kop) mei wite eftergroun. Beide yn ien sirkel (ierde? hielal? wyt ik it?). Motto: in jampot mei in toarnderke/in kraeltsje kroas. Gefolch de frage: Hokfor hopeleaze amateur hat hjir de útjefte forsoarge?

Moaije ferskes tinkt de lêzer as er it boekje yn hannen nimt. Fersen as wite swannen, fersen as swarte swannen, 68 achter mekoar. Moai presintsje foar myn kulturele beppe yn ‘avondrust’.

It earste hwat men ûnder eagen kriget is in jampot. It hat hwat mei de sike, de mar fan genêve, de giele sé to meitsjen, mar it bliuwt in jampot mei in toarnderke (hwat is dat?) in kraeltsje kroas.

As men it gehiel oersjocht krijt men in rare smaek yn 'e mûle. Hwat foar mooglikheden bin hjir forlern gien? Hoe wurdt hjir yn 'e fredesnamme in journalistike klisjéfirtuositeit foar poëzij oan sjoen?

Ja wis, der sitte wol goeije rigels tusken, sels wol ien goed fers:

de kelten hawwe har
goaden forsinnebylde
yn opsteande stiennen
rige nei rige nei rige
se hawwe har sûnder mis
oan har goaden fortild
en dyselde goaden tank sein

[p. 20]

 

bûgjend de brutsen rêchbonke

 

en net ien fan 'e toeristen

 

mei har camera's

 

sil oait biseffe

 

hoe't goaden der yn weagje

Dit is in rake opname, mar it is om jin to bisouwen, sa'n bytsje selskrityk as Tiny Mulder toant. Bg.:

Hwerfoar ik libje	('t is moai as je dat wite)
foar in tút
in readen en in swarten	(reade treppot, swarte kofjepot)
foar hwat ditten en datten
en foar de gloarje fan god	(domeny moat ek hwat fortsjinje)
- lyk as frommen jim al tochten -	(frekt dreech rigeltsje)
him to loovjen as in stomme	(wie it mar wier, d.w.s. falt net ta dit ferske mei goeije yntonaesje foar to dragen)
(hwat tusken heakjes stiet ha'k der sels achter set).

Tiny Mulder wol oan 'e iene kant har poëzij lichtfuottich, boartlik hâlde, mar oan 'e oare kant de greate libbensfragen (hum) net út'e wei gean. Sadwaende binne har fersen faken krekt flinters mei lead oan 'e poaten. As se oan 'e oare kant swiere kost jowt, moat it wer lichtfuottich makke wurde:

brânskjin forbarnt de eangst
de forsekeringsmaetskippij
....

Dêr wachte de lêzer al in hiel skoft op. Mar oan it slot makket se der wer in preekje fan.

lit ús elkoarren foljitte
mei nije wolkomme eangsten
en libje

[p. 21]

Alles goed en wol, mar dy't sa oer eangsten praet, wyt net hwat eangsten binne (of wol dat net wite). ‘Eangst’ is hjir in wurd; wol in moai poëtysk wurd, mar it bitsjut neat; it is kitsch.

It is skande foar de romte om sa alle fersen bylâns to gean. Dy't presiis witte wol hwerom't ik dizze poëzij sabeare fyn, moat de bondel ‘reade runen’ fan Ella Wassenaer mar ris nêst dy fan Tiny Mulder lizze. Ut elke bondel in foarbyld:

Earst Tiny Mulder:

dou kinst fan alles
mar dou kinst my net forjitte
ik bin de losse tegel yn 't trottoir
ik bin de beam oan de strjitte
ik bin de mosk op 'e tûke
de jiskeamer oan 'e dyk op freed
de jiskeman de boadskipfrou
ik bin de etalaezjepop
de foarbyspattende auto
de jonge mei skoaltas
ik bin it sweeffleantúch
de séfûgel en de grêft
ik bin de stoepe fan dyn hûs
oer my giest út en yn
ik bin de rein en de snie
ik spiel troch dyn eagen en earen
ik sit op dyn lippen
dou kinst fan alles
mar dou kinst my net forjitte

Dit is tetteretet yn forgeliking by it lêste fers út Ella Wassenaer har ‘reade runen’.

kinst net oer
myn fjûr
man
't is it fjûr
mar fan in frou

[p. 22]

 

yn in kou

 

ûnmachtich dier

 

oan stielen tsjoar

 

dwile nachtfûgel

 

iensum smoart

 

as god my losliet woe'k

 

dyn reade fakkel wêze

 

dyn spylark en dyn liet

 

dyn boeken en dyn brea

 

dyn waskwiif en dyn houn

 

dyn losse smokerij

 

de waermste yn dyn bêd

 

de dweil foar dyn doar

 

en ek wol witste

 

in neil oan dyn deakiste

Nou wit ik wol, it is net hielendal earlik de iene dichteres mei de oare to forgelykjen. Elk minske is in eigen persoanlikheit. Boppedat is it natuerlik in bytsje gemien ien fan 'e minste fersen fan Tiny Mulder nêst ien fan de bêste fan Ella Wassenaer to lizzen. Ella Wassenaer hat ek wol minne fersen skreaun, binammen yn it boekje ‘skande skande, sûnde sûnde’, dêr't se harsels to faek oerraest. Ek Ella Wassenaer hat mei kitscheleminten yn har wurk to meitsjen. Lykwols yn 'e bondel ‘reade runen’ is de needsaek fan it fers it rethoaryske fierút de baes. By Tiny Mulder is it krekt oarsom. Dêr is it kitschelemint in woekerplant, dy't de measte wite en swarte swannen forstikt.

Ella Wassenaer hie it foarrjocht ûnder superfisy fan 'e quatrebrasredaksje to stean, dy't rigoreus gâns fersen fan ‘jonge’ dichters nei de prullebak forwiisde. It is in ramp foar in dichter(es) as har (syn) fersen sa oanslaene by de plattelânsfroulju, dat in útjower der hwat yn sjocht. Tiny Mulder hat nea echte krityk op har fersen hawn, de Tsjerne wie dêr net ta yn steat. It muoit my tige, ik fyn Tiny Mulder in alderaerdichste frou, mar foar har bondel ‘wite swan swarte swan’ hat se in flink wan op 'e hûd fortsjinne. Faeks dat se dêr de ynspiraesje út fine kin tonei better wurk to leverjen; se is dêr ta yn steat, sa't dochs wol bliken dien hat. Dizze bondel is skande fan 't papier (en alle oare kosten).

O ja. Ik krige noch in lulke brief fan beppe út ‘avondrust’.

‘Dou hast my swier misledige. Ik bin wol âld, mar net sa senyl, dat

[p. 23]

ik dy swanneboel fan Tiny Mulder tusken myn âld perslein sette wol. Né, jow my dan mar Obe Postma, Douwe Tamminga, Fedde Schurer’.

Tja, dat wie dan beppe.