|
| |
| |
| |
Binnert de Beaufort
Een kleine geschiedenis van mijn porno.
Of: hoe een mysterie kapot werd gemaakt
nrc Handelsblad bezorgde mij mijn eerste porno-ervaring. Die krant plaatste tot in de jaren tachtig nog wekelijks de filmladder van de drie grote steden met achter elke film de leeftijdsclassificatie. Er was één bioscoop die alleen maar films vertoonde voor achttien jaar en ouder: Le Paris. Dat gegeven fascineerde mij. Maar ook de vreemde titels wekten mijn interesse. Hoe oud zou ik geweest zijn, toen de porno-wereld van Le Paris zich aan mij openbaarde in de krant? Negen? Tien? Ik hield mij in ieder geval nog niet bewust bezig met seks, laat staan met de rauwe wereld der pornografie. Maar ik voelde wel dat ik hier te maken had met een mysterie dat zo geheimzinnig was, en klaarblijkelijk ook zo gevaarlijk, dat de tere kinderziel er niet mee geconfronteerd mocht worden.
| |
Baard
Ik herinner mij één titel van een film die draaide in Le Paris: 'n Schot in de roos. Ik kon mij er destijds geen enkele voorstelling van maken, maar desalniettemin voelde ik een vreemd en tintelend gevoel in mijn onderbuik bij het lezen van de titel. Toen de film mij, ter voorbereiding van het schrijven van dit verhaal, weer te binnen schoot, besloot ik hem te googelen. Het blijkt om de tweede en laatste porno-speelfilm te gaan van de Nederlandse erotische cineast, Willem van Batenburg. Zijn eersteling, Pruimenbloesem uit 1982, is zelfs de eerste officiële Nederlandse pornofilm. Dat is rijkelijk laat. In Scandinavië en Duitsland werd al veel langer professioneel geneukt voor de camera. De dvd's van beide films van Van Batenburg zijn voor een schappelijke prijs te bestellen bij Bol.com. 'n Schot in de roos heb ik dan ook maar direct aangeschaft en bekeken. En het is in zijn soort best een aardige film waarin geloofwaardig - en vooral ook opvallend ontspannen - wordt geneukt door Nederlandse acteurs en actrices. Goed, het decor is deprimerend jaren tachtig, de mannen dragen, voor zij zich ontkleden, onsmakelijke hoog opgetrokken spijkerbroeken, de dialogen zijn op z'n best ‘houterig’
| |
| |
te noemen en de nasynchronisatie is af en toe belabberd. Maar de film is met liefde gemaakt, de cinematografie is professioneel en er is zelfs een tamelijk serieuze verhaallijn: man tracht vrouw te bewegen tot vrije seks, wat uiteindelijk lukt. Daarbij zou je de film, zeker met het oog van nu, kunnen beschouwen als ‘vrouwvriendelijk’. Er zijn geen brute anal-scenes, bij het pijpen stoot de man niet met geweld zijn penis in de keel van de vrouw, en dikwijls wordt één vrouw door twee mannen verwend. De scène in een Amsterdams steegje, overdag en duidelijk stiekem opgenomen, is zelfs enigszins prikkelend, hoewel het vieze, lange haar en de morsige kleding van de acteur die Diana de Ridder van achteren neemt, een weinig afleiden. Maar dat is weer wel zo aardig voor het tijdsbeeld dat de film biedt. Begin jaren tachtig kleedde men zich nu eenmaal beroerd. Bovendien klinken de echo's van de jaren zeventig door in 'n Schot in de roos. De mannen hebben nog geen geschoren scrotum, schuwen de baard en het lange haar niet. En ook de vrouwen dragen zonder gêne een pels tussen de benen. Daarbij is de muziek afwisselend ‘funky’ en ‘jazzy’. Alleen de droom-frequentie, waarin een man naakt is vastgebonden aan een paal en derhalve, tot zijn ongenoegen, niet mee kan doen met twee vrouwen die elkaar uitgebreid oraal bevredigen, wordt ondersteund door die typische doom-muziek die het decennium later zou typeren. Echt storend aan de film is slechts het snelle en overvloedige klaarkomen der mannen.
Begin jaren tachtig kleedde men zich nu eenmaal beroerd
| |
Velour
Filmtheater Le Paris was gevestigd in het centrum van Den Haag. Wanneer ik met mijn moeder het Benoordenhout verliet om in de stad boodschappen te doen - stoffen kijken bij de Hema, een broek kopen bij de V&D - liepen we er sporadisch langs. Gesprekken verstomden, ogen richtten zich op het firmament. Maar stiekem keek ik. Als ik mij de plek nu voor de geest tracht te halen, regent en waait het er. Ik zie snippers papier dwarrelen langs de brede stenen trappen die leiden naar de entreé van een ietwat vervallen glimpaleis met hoge ramen, met daarachter het vermoeden van rood velour.
Ik heb Le Paris nooit kunnen bezoeken. Al enkele jaren voor mijn achttiende hield de bioscoop op te bestaan, vermorzeld door de vhs-band die porno van het theater naar de videotheek en dus de huiskamer had verbannen. Daardoor is het mysterie van dat theater, zoals ik die als kind ervoer, in mijn hoofd in tact gebleven. Le Paris is voor mij nog altijd die magische plek, waar zich verboden maar spannende activiteiten afspeelden.
| |
| |
| |
Toneelmoeder
Naast een verfrommeld pornoboekje dat ik op dertienjarige leeftijd samen met een vriendje had gevonden in een parkje, en dat wij op de verwarming op zijn kamer enige tijd hebben laten drogen om het te kunnen bestuderen - onbewust van het geronnen zaad van de vorige eigenaar dat zich waarschijnlijk had vastgehecht aan de pagina's -, was het de vhs-band die de pornowereld definitief voor mij ontsloot. In 1985 speelde ik op het Eerste Vrijzinnig Christelijk Lyceum in Den Haag mee in het toneelstuk ‘Het Bezoek van de oude dame’, van de Zwitserse toneelschrijver Friedrich Dürrenmatt. Ik had een bescheiden rol. Omdat ik tijdens de repetitieweek slechts eens in de zoveel uren hoefde op te draven, bracht ik veel tijd door in een lokaal dat speciaal voor pauzerende acteurs en actrices was ingericht. Daar stonden versnaperingen die door ‘toneelmoeders’ werden verzorgd. En daar stond een videorecorder. Een collega-acteur, een jongen van Havo 4 die ‘Schilletje’ werd genoemd, zorgde voor het vermaak: naast wat geëikte blockbusters van Spielberg had hij ook wat Tiroler pornofilms geregeld. Zo zaten wij daar, jongens en meisjes variërend in leeftijd van brugklas tot eindexamen, in wisselende groepjes te staren naar niet bijzonder mooie en hier en daar reeds wat belegen Duitsers die elkaar in hooibergen en op alpenweiden beklommen. Ik herinner mij een citaat: ‘Es gibt nichts über einen guten Stoss im Draussen.’ Het kijken naar deze films geschiedde in een stilte die zwanger was van schaamte. We hadden ergens wel een vermoeden dat dit niet helemaal de bedoeling was. Maar tegelijkertijd schiep het een band, of nee, sloten wij een verbond: wij waren deelgenoot van zaken die het daglicht niet konden verdragen, zeker niet op het beschaafde 1e vcl - in mijn tijd zat er zelfs nog een prins op school. Aanvankelijk stond er nog
iemand op de uitkijk bij de deur om bij het naderen van een toneelmoeder de speciaal daarvoor aangewezen persoon te manen de videorecorder stop te zetten. Maar daar kwam de klad in, dus op gegeven moment wandelde er inderdaad een toneelmoeder het lokaal binnen terwijl er net ziemlich hard und tief werd gefickt. Wonderlijk genoeg bleef zij zwijgend naar de film staren, waar wij een moraalpreek hadden verwacht. Schilletje trachtte de film stop te zetten, maar drukte in paniek op de fast-forward knop waardoor de alpenseks nu razendsnel voorbij jakkerde. Ik keek naar de toneelmoeder. Haar gezichtsuitdrukking wond mij meer op dan de nu hysterisch neukende Duitsers.
| |
Voorgeborchte
Hoewel de deconstructie van het porno-mysterie begon met de komst van de vhs-band in de jaren tachtig, bleef het taboe op pornografie in dat decennium nog grotendeels in tact. Porno was geen onderdeel van het normale leven, van
| |
| |
fatsoenlijke burgers. Willem van Batenburg moest, ter voorbereiding van zijn films, de personeelsadvertenties in de krant zeer omfloerst formuleren, zo staat te lezen in zijn Alles komt weer omhoog, memoires van een erotisch filmmaker. Bovendien was er in de jaren tachtig nog een aanzienlijk bataljon gestaalde feministen actief die de mythe verkondigden dat porno-kijkende mannen al snel tot verkrachtende psychopaten zouden ontaarden. Alom heerste de gedachte dat porno ‘fout’ was. De videotheek had een speciaal keldertje voor de porno, en de afdaling naar dat voorgeborchte was toch een beetje een werdegang voor sociaal gemankeerde types.
| |
Troost
Schrijver Rudy Kousbroek brak in 1984 een lans voor de pornoliefhebber met zijn essay ‘De Troost der pornografie’. Hij liet zien dat porno en feminisme beide voortkwamen uit dezelfde ‘doorbraak’, die de ‘sexuele revolutie’ werd genoemd van begin jaren zeventig. Maar:
Zelfs de meest cynische pessimist zal niet hebben vermoed wat het karikaturale gevolg van die doorbraak zou zijn: dat die twee aspecten alleen maar van plaats zouden verwisselen - dat het verzet tegen discriminatie het nieuwe bastion zou worden van censuur en omgekeerd de niet langer verboden porno een vergaarbak van vooroordeel. Kortom, een ruil van handboeien (dat komt er van wanneer de ene hand niet weet wat de ander doet) en wat behouden blijft, zijn de ketenen. De triomf van de menselijke bêtise.
Kousbroek wilde de porno bevrijden van haar feministische ketenen. Zijn wens zou sneller in vervulling raken dan hij toen had durven dromen. Maar dat kwam niet omdat die gestaalde feministen plotseling een wat minder krampachtig beeld jegens porno ontwikkelden.
| |
Masturbatie
In 1990 ging ik studeren in Amsterdam met een rudimentaire kennis van porno op zak. Tijdens mijn dispuutsontgroening reed ik met mijn jaargenoten in een busje naar Praag. In Nederland kochten wij bij een tankstation wat pornoboekjes waar om beurten uit voorgelezen werd. Ik herinner mij een verhaal uit de Chick: ‘Inge heeft een lekker kutje’. En ook een zin uit een contactadvertentie: ‘Wil jij eens lekker helemaal uitgewoond worden?’ We vroegen ons af of ergens in Nederland een vrouw de Chick open zou slaan, de advertentie zou lezen en dan zou denken: ‘Ja, ik zou wel eens helemaal uitgewoond willen worden.’ Op het studen- | |
| |
tenhuis waar ik kwam te wonen, bezaten wij gedurende een jaar een abonnement op Filmnet. 's Nachts werd daar harde porno uitgezonden. We keken wel eens met een groepje, maar eigenlijk waren dat teleurstellende bijeenkomsten. Twee uur lang porno kijken met acht jongens in een stinkende kelder, nee, dat was het toch niet echt. Tot gemeenschappelijke masturbatie kwam het ook niet. Later in mijn studententijd leerde ik wel iemand kennen die zich een groot pornoliefhebber betoonde. Hij kocht ook regelmatig vhs-banden, alle in het genre ‘anaal’. De film Popo sucht Piemel is mij bijgebleven, en, ja, ik heb de film ook deels bekeken. Het uitgangspunt was niet eens zo slecht: bordeelhoudster heeft belastingschuld. Met de belastingambtenaar sluit zij de overeenkomst dat deze schuld in natura zal worden gedelgd, waarop het Anal Fest kan beginnen. Voordat de ambtenaar het kamertje betreedt alwaar hij zijn eerste slachtoffer zal penetreren, wil hij van de bordeelhoudster weten of de vrouw in kwestie weet wat zijn wensen zijn. ‘Ja, sie ist vorbereitet,’ antwoordt zij met een wellustige grijns. Daarna wordt er een uur lang zielloos gepaald door Oost-Europese vrouwen en mannen die in hun
jeugd te weinig vitamientjes hebben binnengekregen.
De film Popo sucht Piemel is mij bijgebleven
| |
Freaks
Het was in diezelfde jaren negentig dat de commerciële televisie definitief doorbrak. En deze ontdekte al snel dat seks, dan wel porno, het goed deed op de buis. Jonkheer Ursul de Geer opende midden jaren negentig het bal door in zijn rtl4-programma 't Is Hier Fantasties een neukend stelletje op een strand van een van de Spaanse Costa's te tonen. Het liefdespaar werd luidruchtig aangevuurd door een menigte.
Enkele jaren later kwam Veronica's Sex voor de Buch, waarin presentator Menno Buch bizarre sekswensen van kijkers realiseerde. Buch schonk ons een reeks freaks als ‘de vuistneuker uit Venray’, een indianenkoppel dat graag wilde copuleren in een wigwam, of het droevige stelletje wiens hartewens het was om te neuken in een restaurant, omringd door etende mensen (daar liet Buch speciaal studenten voor aanrukken die, tegen vergoeding, gratis maaltijd en een paar consumpties, ‘gewoon’ moesten doen in een eetcafé aan de Amsterdamse Scheldestraat terwijl een mollig en laagschedelig figuur zijn even onappetijtelijke vriendin op z'n hondjes nam boven een tafeltje). De vervulling van deze wensen werd tamelijk expliciet in beeld gebracht. In de kranten werd er schande van gesproken, de kijkcijfers waren sky high. Zo ook van Big Brother toen dat voor het eerst in 1999 op televisie verscheen. Miljoenen Nederlanders genoten van het
| |
| |
heimelijke neuken van Bart en Sabien. In 2007 lieten ‘Dennis’ en ‘Nadia’ in het programma De Gouden Kooi - een Big Brother-variant die met nóg meer overtuiging de goot zocht - minder tot de verbeelding over met een klassiek geworden bef/pijp-sessie. In een kleine vijftien jaar is porno op televisie ‘normaal’ geworden. Dat is ook niet zo vreemd, want de opkomst van de commerciële televisie - die porno meer tot haar natuurlijke habitat rekende dan de publieken - ging ongeveer gepaard met de opkomst van internet.
| |
Paard
Toen ik in 1995 werd aangesloten op het wereldwijde web, was een van mijn eerste zoekopdrachten pornografisch van aard. Ik weet niet meer wat ik zocht, maar ik was wel verbaasd dat porno zo makkelijk en snel - in feite duurde het een eeuwigheid voordat een simpel fotootje was gedownloaded - mijn ranzige studentenkamertje kwam binnen vliegen. Een van de eerste e-mails die ik kreeg was van een vriend. Bij het aanklikken van het bericht, verscheen er een schermvullende foto in beeld van een über-harige vagijn met daaronder de tekst: ‘You've been bearded.’
Ik was niet de enige geïnteresseerde in internet-porno in de jaren negentig. Het wereldwijde web bood van meet af aan een immer uitdijend reservoir aan gratis pornografisch materiaal dat ieders smaak bediende: van mainstream glamour porn, tot vrouw-met-paard, of man-met-hond. Van Russische alcoholisten-porno tot de lopende band-seks uit de fabriek van de Nederlandse porno-diva Kim Holland. Maar het waren niet alleen internet en de commerciële televisie die in de jaren negentig de geesten rijp maakten voor een massale omhelzing van porno. Tevens beleefden wij het einde van de geschiedenis, zo wilde althans de Amerikaanse filosoof Francis Fukuyama ons doen geloven. En we hebben het geloofd: het communisme was verslagen, de grote ideologieën hadden afgedaan. De beurzen gaven jaren lang alleen maar kassa, de huizenprijzen explodeerden, de nieuwe economie beloofde ons eeuwige voorspoed. Nederland kreeg zijn eerste christenloze kabinet van na de oorlog. De kabinetten Paars I en II omhelsden de vrije markt, stimuleerden de burger om zich als individu te ontplooien, om te consumeren, om huizen te kopen, aandelen. Ja, ook dát was een ideologie maar die werd destijds nog niet als zodanig (h)erkend.
Op de golven van de welvaart werd er een decennium lang gefeest. En porno hoorde daar bij. In Amsterdam werd in 1994 de eerste Wasteland Party gehouden in discotheek Richter. Daar kon iedereen - binnen de grenzen van de wet - zijn seksuele aberraties uitleven. In 1999 werd de eerste Kamasutrabeurs geopend in de Jaarbeurs van Utrecht, een soort wastelandparty maar dan voor de vinex- | |
| |
wijk. De middenklasse stroomde massaal toe om er te verpozen in het Swingerscafé, om er erotische films en zalven aan te schaffen, de nieuwste dildo's, de geilste tuigjes. De vrouwen van deze ‘Geile Middenklasse’ vormen de doelgroep van schrijfster Heleen van Royen, het literaire equivalent van de Kamasutrabeurs. Vooral haar boek De ontsnapping zou later nog wel eens als hét cruciale werk van haar oeuvre kunnen worden aangemerkt, een boek waarin de moderne vrouw van de middenklasse zich kan laven aan die ongeremde porno-seks waar ze in stiekeme kantooruren en thuis-voor-de-buis avonden zo naar hunkert.
De vrouwen van deze ‘Geile Middenklasse’ vormen de doelgroep van schrijfster Heleen van Royen, het literaire equivalent van de Kamasutrabeurs
Gillend gek wordt ze er van, Julia, het belangrijkste personage uit Van Royens De Ontsnapping. Haar hele leven ontmoet ze alleen maar mannen met kleine pikken. En ook haar echtgenoot is mager bedeeld door de natuur. Julia besluit even op te laden in de Algarve waar ze langdurig neukt met een zwaar geschapen zwarte porno-acteur, om - na een anale verkrachting door diezelfde porno-acteur - met hangende pootjes huiswaarts te keren. Daar wacht haar niet het huiselijke geluk waar ze nu zo naar hunkert. Haar man heeft immers in haar afwezigheid troost gevonden bij een Thaise, die níet moeilijk doet over zijn kleine piemel. Vóór haar ontmoeting met de Amerikaanse seksgod neemt Julia twee Portugese lilliputters mee naar haar vakantievilla voor een ménage a trois. Uiteindelijk ziet ze er toch maar van af en weet ze met enige moeite de boze en teleurgestelde dwergen het huis uit te werken. De middenklasse wil namelijk best ontsnappen uit haar vinex-gevangenis, maar het mag ook weer niet te freaky worden, zo weet Van Royen. Het boek Stout dat zij samen met lingerie-koningin Marlies Dekkers produceerde sluit naadloos aan op haar literaire werk waarin vrouwen zuchten naar bevrijding van of ‘ontsnapping’ aan de dagelijkse middelmaat. Stout is een eclectisch boekje met seksverhalen, naaktfotografie, lingerie, maar ook met ontboezemingen en levenslessen van bekende vrouwen - allen typische middenklasse celebrities als Willeke Alberti, Leontine van Moorsel, Daphne Bunskoek en Catherine Keyl. Porno is tegenwoordig een onderwerp waarmee bn'ers koketteren.
| |
SGP
De doorbraak van de commerciële televisie, een ongekende welvaartsgroei en consumptiedrift, en vooral de komst van het internet realiseerden vanaf de jaren
| |
| |
negentig een tweede seksuele revolutie, maar dan specifiek voor de middenklasse. Een revolutie die werd geconsumeerd. Hoe had Kousbroek in 1984 kunnen weten dat zo'n zestien jaar later porno niet alleen van haar feministische ketenen was bevrijd, maar zelfs op een voetstuk geplaatst, als een mensenrecht waar iedereen van mag genieten, een vast onderdeel van het vermaakspalet waar de (klein)burger zijn zingeving aan ontleent? Want porno is tegenwoordig intens burgerlijk geworden. Niets maakt dat meer duidelijk dan het televisieprogramma Spuiten en Slikken van bnn. Onder de noemer ‘kijk ons eens taboe doorbrekend ouwenelen’ wordt het complete spectrum van seksbeleving en drugs afgewerkt. Een soort Koffietijd maar dan met fistfuckende mannen op de achtergrond, dan wel met bejaarde junks die heroïne in hun aderen pompen. Taboes doorbreken omdat het moet. Onder dezelfde vlag ‘durfde’ bnn de cult-pornofilm Deep Throat uit te zenden. Alleen de sgp lag wakker van deze duivelse verspilling van publieke gelden. In de vinexwijken van de seculiere middenklasse zapte men na een paar minuten gapend weg om zich weer aan te sluiten op het porno-infuus van het internet, alvorens de koude bedstee op te zoeken.
| |
Tissues
En die gestaalde feministen waar Kousbroek zich over beklaagt? Hun mening is er een tussen duizenden. De massa heeft hen allang weggezet in de grafkelder van de Linkse Kerk. De middenklasse laat zich niet meer de les lezen door vermeend linkse elites. Net zoals zij het recht opeist anderen uit te maken voor klootzak, uit naam van een vrije meningsuiting, heeft zij zich het recht toegeëigend porno te kijken. Dit heet vooruitgang. Maar wat ís dan die vooruitgang? Dat mensen alle vrijheid hebben om keuzes te maken in hun privé-omgeving? Om hun mening te ventileren, hun kleding te kopen, hun porno te consumeren? Die vrijheid heeft geleid tot een ongekende gemakzucht en wilsverzwakking. Voor een opiniestuk in de krant moet je argumenten wegen, je eigen mening toetsen aan die van anderen. Voor een tweet op internet volstaat een scheldwoord, een bedreiging, de ik-vind-jou-een-lul-want-je-kop-staat-me-niet-aan argumentatie. De luie mening van een boze, gefrustreerde burger. Zo surft hij van twitter naar Youporn.com en weer terug.
Het heimelijk rukken in een bioscoopzaal heeft ook een zekere tragiek, een mal de vivre van dolende zielen in de nacht
Back in the good old days moest de man/vrouw die een pornofilm wilde bekijken het huis uit. Om Le Paris te bezoeken, moest je er naar toe gaan, fysieke handelingen verrichten, je moest een regenjas aantrekken, een buskaart kopen,
| |
| |
je fiets op slot zetten, morele hordes slechten. De bezoeker van Le Paris toonde doortastendheid, wilskracht. Het heimelijk rukken in een bioscoopzaal heeft ook een zekere tragiek, een mal de vivre van dolende zielen in de nacht. Thuis ontbreekt dat ten enenmale. Thuis wacht men op het te bedde gaan van de kinderen om zich dan te nestelen achter het scherm, een bakje nootjes bij de hand, pilsje er bij, een doos tissues op schoot. En zo is het porno-mysterie van mijn jeugd vermorzeld. Kousbroek kan vredig rusten in het hiernamaals.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd