Tirade. Jaargang 32 (nrs. 314-319)

[p. 505]

J. Bernlef

Ontmoeting met de heer Cogito^*

Ik stond erbij en
zag niets

Ik dacht wel maar
bestond ik ook?

Meneer Cogito tilde een kei op
naar alle kanten schoten ze weg

Herken je ze niet, vroeg hij.
‘Alle pissebedden lijken op elkaar.’

Kijk goed, zei meneer Cogito
en opende het luik naar de sterren

Zie je het niet, vroeg hij.
‘Alle sterren stralen als vanouds.’

Kijk beter, zei meneer Cogito en
lichtte een steen uit de gevel.

Ruik je, vroeg hij met zijn neus dicht
‘Fris en vrolijk is nog steeds het interieur.’

Hij bond mij de blinddoek voor
Hij maakte van mijn zintuigen een vuist
Hij gaf mij bevel te luisteren.

* De heer Cogito is een steeds terugkomende protagonist in het werk van Zbigniew Herbert, de Poolse dichter die vorig jaar tijdens Poetry International te Rotterdam voorlas.

[p. 506]

 

Eerst hoorde ik niets dan het

 

klateren van een beek in een bos

 

 

 

Daarna werd het aanzwellend applaus en

 

toen pas het gekletter van zwaarden

 

 

 

Nog later werd het water steeds trager

 

en stolde tenslotte boven de daders.

 

 

 

We waren terug in het bos.

 

Meneer Cogito tilde een kei op.

 

 

 

Ik deinsde achteruit.

 

En dit is nog maar het begin

 

 

 

zei meneer Cogito.

[p. 507]

Meneer Cogito in Rotterdam

Zijn gelaatstrekken wijken
half op de achtergrond al
lijken zijn ronde ogen geloken

Meneer Cogito spreekt
over de puzzelstukken van zijn bestaan
door anderen gelegd

Tot een beeld dat hij
denkt te herkennen
op één stukje na

In de marmeren wand achter zijn rug
opent zich een deur
vol spiegelend licht

De vleugelloze engel zet
een zwarte stoel op het toneel
terwijl meneer Cogito over Hamlet spreekt

Aan draden worden rotsen neergelaten
ze hangen, schommelen boven zijn witte hoofd terwijl hij
net over het heldere oog van kiezels begint

De engel wil dat hij gaat zitten
maar meneer Cogito weigert, hij wil nog graag
getuige zijn van de som, het totaal, waar alles om draait

[p. 508]

 

De engel wenkt, zijn grafsteen wordt gelegd

 

compleet met jaartallen en naam en daarachter

 

de stoel, uitnodigend zwart

 

 

 

Meneer Cogito, klein en beleefd, schudt zijn hoofd

 

al kijkend naar de stoel

 

wil hij ‘Icarus’ zeggen

 

 

 

Plompverloren valt hij de engel in de armen

 

dit is het laatste beeld: meneer Cogito en de engel

 

zonder vleugels in een woordeloze omhelzing verstrengeld.