Tirade. Jaargang 8 (nrs. 85-96)

[p. 62]

Ballade van mezelf

En waarom eigenlijk niet?
Komt horen, o vrienden,
alwat mij's geschied.
Daar was ‘rijs een negerjongen
die werkt’ in ons hospitaal;
en nu tracheiem gezongen
voor 't volgend al verhaal.

Hij had een zwarte knoop
waarop een wit-is-gelijk;
een symbool voor 's negers hoop,
dat bah wat een stijl eigenlijk,
zal ik hier maar proza van maken?
Nou dan, ik wilde ook wel zo'n
knoopje, en vroeg hem waar ik
het kopen kon; hij: bij de
Society for Ethical Culture.
Ik opbellen; zij me verwijzen
naar de fabriek want
zelf eerlijk uitverkocht.
Ik het telefoonnummer opgezocht.
Opgebeld. Een juffrouw mij vragen
of duizend genoeg zou zijn.
Ik fluisteren: een? om op mijn
overjas te dragen?
Zij giechelen: Hold on.
Een mannestem mij vertellen
dat ik ze niet kon bestellen
bij de twee, maar
hij zou me gratis wat zenden.

[p. 63]

 

Drie dagen later: daar!

 

Ik een zakje met een bende

 

knoopjes uit de brievenbus halen,

 

plus kaartje, plus wat linealen

 

waarop de naam van de fabrikant.

 

Ik zenuwachtig want

 

meteen een knoop op de borst

 

prikken en zo naar het werk getorst.

 

 

 

Ik liep rechterop dan ooit:

 

voor het eerst van mijn sierloos leven

 

voelde ik mij getooid

 

met een teken van echt streven.

 

Ik stapte niet al te snel

 

door de veel te lege straat

 

waar een enkele neger wel

 

eens nogal langs mij gaat.

 

De mensen die ik ontmoette

 

waren nu echter heel wit.

 

Ook de borst die ze begroette

 

onder De Knoop was dit.

 

Toen, om een verre hoek,

 

naderden twee silhouetten.

 

De zon, ook de rest van hun leven,

 

zou nimmer kunnen beletten

 

dat zij silhouetten bleven,

 

grillig rondom het haar,

 

en beneden de heupen voorzichtig

 

van loopbewegingen, waar

 

ze samen in vier spichtig

[p. 64]

 

eindigende banden bewogen:

 

meisjes dus, Negerinnen.

 

 

 

Ik trok mij hun zoete ogen

 

zorgvuldig en pronkend binnen.

 

Alsof zij wilden bedanken

 

glimlachten zij tegen mij,

 

die gelovige, kale blanke

 

met het knoopje op zijn pij.

 

Tronend op zegeklanken

 

gleed ik glimlachend voorbij,

 

nauwelijks meer te voet,

 

plus-minus drie meter hoog,

 

alsof ik voortbewoog

 

op een juichende zwarte stoet -

 

totdat mijn toornig oog

 

een dikke en veel te kleine

 

moeder in mantelpak

 

en een huidskleur als de mijne

 

ontwaarde, en grommig doorstak.

 

Zij wist mompelend te verdwijnen.

 

‘Weg!’ brulde ik in gedachte,

 

‘met het vooroordeel der witten!

 

Een mep op de kersepitten

 

mogen zij van mij verwachten!’

 

 

 

Bij het hospitaal beland

 

(waar zoveel negers werken)

 

liet ik mijn borst weer merken,

 

gaf sommigen bijna een hand

[p. 65]

 

maar glimlachte liever waardig,

 

en alle glimlachten aardig

 

terug, met de blik gericht

 

niet zo zeer op mijn borst, dan wel

 

iets hoger, op mijn gezicht.

 

Ik bevingerde mijn lapel,

 

reeds een beetje bang.

 

Jawel. Het knoopje was weg.

 

En ik wist niet sinds hoe lang.

Leo Vroman.

Brooklyn, jan. 1964.