Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 9

Verslag van het Bestuur der Afdeeling Brussel.
(Juli 1902 -Juli 1903.)

Leden.

Verleden jaar reeds mochten wij ons verheugen in een vermeerdering van leden: van 143 was het getal geklommen tot 152; dit jaar zijn we nogmaals gelukkig te mogen vaststellen dat het ledengetal aangroeide. Ondanks de 12 leden die ons ontvielen, ten gevolge van vertrek, overlijden of ontslag, is het getal gestegen tot 162.

[p. 261]

Waar men een vermeerdering van leden kan mededeelen, zou men zich zeer gelukkig mogen achten, doch we kunnen niet nalaten onbewimpeld onze meening uit te drukken: het getal leden onzer Afdeeling is nog te klein, veel te klein, en we zouden zulks niet doen, indien wij niet overtuigd waren dat er mogelijkheid is te Brussel het getal leden aanzienlijk te doen toenemen.

Maar daartoe wordt vereischt de werkzaamheid van al de leden: dat elk lid, eens voor al, het zich ten plicht rekene één nieuw lid aan te werven. Persoonlijke propaganda is de beste en de aanhouder wint. Denkt aan het Willems-fonds, wijst op het verheven doel der inrichting, op de voordeelen waarvan de leden onzer Afdeeling genieten; komt regelmatig naar onze feesten en voordrachten, brengt vrienden en kennissen mee, bezoekt onze boekerijen, inzonderheid de boekerij der Isabellastraat, 34, waar nevens de volksboekerij dit jaar ook een boekerij werd ingericht uitsluitend ter beschikking der leden van het Willems-fonds, en gij zult 1) overtuigd zijn dat de Brusselsche Afdeeling van het W.-f. niet slaapt, zooals weleens gezegd werd, maar integendeel zeer veel en goed werk verricht, 2) aangespoord worden om te zorgen dat de Afdeeling van jaar tot jaar sterker en krachtiger worde door het getal leden aanzienlijk te doen vergrooten.

Bestuur.

Het Bestuur was voor het jaar 1902-1903 samengesteld als volgt: De hh. Hoste, Voorzitter; Strang, Ondervoorzitter; van Kalken, Schatmeester; Zels, Secretaris; De Clercq, Hendrickx, Janssens, Sobry, T'sjoen, Teirlinck en Van Houdt, bestuursleden.

De heer Janssens nam op 22 Dec. 1902 zijn ontslag als lid van het Willems-fonds en werd, in Algemeene Vergadering van 28 Februari, vervangen door M^r Julius Hoste, zoon, student aan de Hoogeschool van Brussel.

Feesten en Voordrachten.

1. Op Zaterdag, 29 November, opende onze Afdeeling in de prachtige zaal van ‘De Wolvin’, Groote Markt, hare reeks

[p. 262]

winterfeesten met een voordracht over Folklore, eene Asschepoetster. Deze voordracht, gehouden door onzen goeden vriend D^r Maurits Sabbe, had een talrijk en uitgelezen publiek doen opkomen. De redenaar sprak met begeestering over de nog te weinig beoefende wetenschap der folklore, over de rol die zij speelt in de oude sagen en volksoverleveringen, in het volkslied en in het spreekwoord, in het sprookje en in het kinderspel, in al wat het eigenaardig volksleven betreft.

D^r Sabbe oogstte met zijn even leerzame als aangename voordracht grooten bijval in, en die was ten volle verdiend.

Eenige verkleefde leerlingen der Ned. leergangen van het W.-f. onthaalden nu de talrijke aanwezigen op een allerliefst muzikaal en letterkundig gedeelte.

Om te eindigen zongen al de aanwezige dames en heeren in koor: ‘Mijn Vlaandren heb ik hartelijk lief’.

2. Op 21 December werden de leden uitgenoodigd op de vertooning van Veva, tooneelspel in 4 bedrijven door G. De Mey, in den Vlaamschen Schouwburg. Wij denken het overbodig den lof te maken der knappe artisten van het Vlaamsch Tooneel, welke dit stuk met hun geroemd talent vertolkten.

3. Met Iets over Germaansche Goden- en Zielenleer trad op Donderdag, 27 Januari, leeraar H.N. Van Kalken als spreker op. De voordracht was puik, goed doordacht, belangwekkend, gezegd met dat talent, met die helderheid en gemoedelijkheid die alles eer tot een goedsmakende ‘causerie’ maakte.

Tot slot kwam een muzikaal gedeelte, niet zeer omvangrijk, maar er niet min degelijk om. De keus van de stukken was van de beste en het talent van Mev. Ligny Mige (klavier) en de heer Albert Mige (vedel) leende daaraan een zeer onderscheiden uitvoering.

4. Op Zaterdag, 7 Maart, hadden wij het genoegen den heer Pol de Mont te hooren spreken over den onvergetelijken Guido Gezelle.

Twee volle uren heeft de welsprekende dichter van ‘Claribella’ de aandacht van een talrijk en uitgelezen publiek weten te boeien. Na kortbondig het leven van den grooten hovenierszoon van Brugge samengevat, na op zijn lijden en strijden gedoeld te hebben, op zijn twintig- of dertig jaren lang zwijgen, op bevel van zijn overheid, las de talentvolle redenaar dichtstukken uit Gezelle's eerste periode, wees op zijn verrassend helder oog en ongemeen fijn gevoel, zegde dat Gezelle dertig jaren

[p. 263]

de subtielste modernen voor was en noemde hem den grootsten der Nederlandsche dichters van de laatste helft der XIX^e eeuw.

De bijval van den spreker was zeer groot en verdiend.

5. Door de Vlaamsche kringen Algemeen Nederlandsch Verbond, Distel, Willems-fondsen David-fonds werd de heer Pol de Mont aangezocht een reeks voordrachten te hou ten in het Koninklijk Museum van Brussel op 3, 17, 31 Mei en 14 Juni.

De toeloop der aanhoorders was buitengewoon groot. Het is een vaststaand feit dat deze voordrachten veel goeds stichtten en veel hebben bijgedragen tot verspreiding der kunstkennis. Inderdaad Pol de Mont heeft veel vooroordeelen weggeruimd, die bijna algemeen verspreid waren. Door den Voorzitter van het inrichtings-comiteit, den heer Em. T'sjoen, bestuurslid onzer Afdeeling, werd een warme hulde gebracht aan den talentvollen spreker voor zijn uitstekende voordrachten. Hij drukte de hoop uit dat de spreker eerlang een nieuwe reeks zal geven opdat de belangstellenden nog enkele dier onvergetelijke uren mogen beleven die onder het bezielend woord van den heer de Mont in het Brusselsch Museum werden genoten.

6. De reeks feesten en voordrachten werd gesloten met een prachtig Kunstfeest ingericht ter gelegenheid van de uitreiking der diploma's aan de leerlingen der Ned. leergangen.

De groote zaal der Vlaamsche Brouwerij was gansch bezet door een puik, uitgelezen publiek. Het programma was ook zeer aantrekkelijk. Het Mechelsch kwartet, samengesteld uit welgeoefende muzikanten, verwierf een overgrooten en zeker welverdienden bijval. De juffrouwen Springael en Defreyn droegen elk een stuk voor met het talent van ware tooneelartisten; Juffrouw Verheyden zong met haar uiterst fraaie stem Mijn Moedertaal en Vergeet mij niet; Juffrouw Teirlinck liederen van Benoit en Grieg met onderscheiden muzikaal gevoel en dichterlijke uitdrukking; M^r Florin-T'sjoen, kunstzanger, begeleid door den gekenden en hooggeprezen toondichter Wilford, had een bijval zonder weerga met zijn echt Vlaamsche liederen.

Onze geachte Heer Voorzitter, J. Hoste, bracht hulde aan de heeren leeraars en de dames leeraressen en inzonderheid aan den zoo bekwamen als verkleefden Bestuurder der Ned. leergangen.

Mej. De Greef en de heer Vander Cruyssen bedankten het

[p. 264]

Bestuur van het W.-f. en de leeraars in hartelijke woorden namens al de leerlingen.

Zoo eindigde dit schoone Vlaamsche feest, hetwelk den besten indruk nagelaten heeft op de talrijke aanwezigen.

Boekerijen.

Boekerij n^r 1. Lokaal: Isabellastraat, 34. Open den Zondag van 10 tot 12 uur, den Maandag van 4 1/2 tot 6 1/2 uur.

Boekbewaarder: M^r Th. Zels.
Getal lezers.	415
Getal aanwezige boeken	2780
Getal uitgeleende boeken	5462

Boekerij n^r 2. Lokaal, Zonder Zorgstraat, 30, Elsene. Open den Zondag van 10 tot 12 uur.

Boekbewaarder: M^r Em. T'sjoen.
Getal lezers.	140
Getal aanwezige boeken (gedeeltelijk van de gemeente)	1134
Getal uitgeleende boeken	1028

Boekerij n^r 3. Lokaal. Gemeenteschool Claessensstraat, Laken. Open den Zondag van 10 tot 12 uur.

Boekbewaarder: M^r K. Bogaerd.
Getal lezers.	94
Getal aanwezige boeken	479
Getal uitgeleende boeken	1580

M^r Bogaerd nam zijn ontslag als boekbewaarder en werd voorloopig vervangen door M^r J. Jonkheere, hulpboekbewaarder; in zitting van 26 Juni werd M^r Mennekens, lid onzer Afdeeling, aangesteld als boekbewaarder der Boekerij n^r 3.

Onze boekerijen werden verrijkt met een aantal nieuwe werken. Het ligt in de meening van het Bestuur dat onze volksboekerijen vele schoone, belangrijke werken moeten bevatten, de schoonste, de belangrijkste vooreerst. En in dit opzicht heeft het meer gedaan dan het verhopen kon. De laatst verschenen werken van onze moderne Vlaamsche en Hollandsche schrijvers en dichters werden aangekocht, alsook zeer belangrijke werken over Geschiedenis, Taal en Letterkunde: meer dan 100 boekwerken.

Onnoodig ook te zeggen dat de toeloop der lezers ongemeen groot is en al die mooie boeken immer in lezing zijn.

[p. 265]

Hilda van Suylenberg, Amazone, Inwijding, Barthold Meryan, De Boeken der kleine Zielen, De Wonderbare Wereld, Lenteleven, Zomerland, Zonnetij, Doodendans, Langs de wegen, Een Hollandsch binnenhuisje, Inga Henie, Synnöve Solbakken, Heidchof, enz. enz. worden letterlijk verslonden door de lezers.

Als een bewijs van ware levenskracht onzer Afdeeling mogen wij aanstippen dat een groot getal leden regelmatig de boekerijen bezoeken. Als men den steeds aangroeienden boekenschat ziet, krijgt men nog een beter besef van het belang der samenwerking op dit gebied en van het ontegensprekelijk nut en den heilzamen invloed dezer volkslievende inrichting.

Onze hooggeachte Voorzitter schonk dit jaar weer aan onze Afdeeling 200 fr. met dit voorbehoud althans dat hiervoor boeken zouden aangekocht worden voorloopig uitsluitend ter beschikking van de leden der Afdeeling (de andere lezers kunnen ze in het lokaal ook ter lezing krijgen).

Boeken werden nog geschonken door Juffr. Le Hardy de Beaulieu, de hh. Strang, Van Kalken, Sobry, Zels, Van Houdt.

In de bijzondere Boekerij zijn reeds voorhanden:

Geschiedenis der Ned. Letterkunde door J. ten Brink en Unger. De XIX^e eeuw in woord en beeld (3 boekdeelen) door Prof. Rogge & Vander Meulen.

Geschiedenis der Ned. taal door D^r Verdam.

De volledige werken van Vosmaer: Amazone, Inwijding, Nanno, Homeros Ilias, de Odussee, Vogels van diverse pluimage, Gedenkboek.

Verborgen bronnen door Aug. De Wit.

De volledige werken van Top Naeff: In Mineur, School-Idyllen, De Tweelingen.

Langs de Wegen en Dagen door Stijn Streuvels.

Beproefden door Eigenhuis.

Vrouwenmacht door Geyerstam.

Het Nederlandsche Lied door van Duyse.

De levende Dieren.

De Aarde en hare Volken.

Kunst en Leven, 1902.

Onze Kunst, 1902.

Vlaanderen, 1902.

Wij rekenen het ons tot een aangenamen plicht een bijzondere hulde te brengen aan de gelukkige gedachte en de vrijgevigheid van onzen verkleefden Voorzitter J. Hoste en wij wenschen met

[p. 266]

hem dat al de leden de boekerij zullen bezoeken en ze aan vrienden en kennissen aanbevelen. Wij zien hierin een uitstekend middel om nieuwe leden aan te werven.

Nederlandsche Leergangen.

De lessen werden gegeven van 1 Oct. 1902 tot 1 Mei 1903, a) voor dames, des Zaterdags van 6 1/2 tot 8 uur; b) voor heeren, des Donderdags en des Zaterdags van 7 1/2 tot 9 uur.

Daarenboven werden er iederen Dinsdag en Vrijdag van 7 tot 8 uur lessen gegeven uitsluitend als oefening in het spreken onder de leiding van M^r De Ketelaere.

lederen Zaterdag van 6 tot 7 uur, had de bijzondere leergang plaats in het voordragen van letterkundige stukken en tooneelwerken, bestuurd door M^r Van den Berghe.

De gewone leergangen werden gegeven door de juffrouwen H. Cosijn en B. Cosijn en de heeren van Kalken, Derboven, De Clercq en Van Ham.

250 leerlingen (juffrouwen en heeren) volgden dit jaar de Ned. leergangen.

Het aantal mannelijke leerlingen is in de laatste jaren verminderd, hoewel de leeraars uitmuntend werk verrichten en een even practisch als eenvoudig onderwijs geven. Een der redenen is dat de verschillende voorsteden het voorbeeld van Brussel hebben gevolgd en leergangen hebben ingericht voor de studie der talen. Onze spreekavonden, die elders niet bestaan, worden dan ook het trouwst gevolgd, en dat wel tot op het einde van den leergang.

Onze leergangen voor dames worden zoo druk bezocht dat wij het volgend jaar een nieuwe klasse zullen moeten inrichten en daarenboven voorloopig geen nieuwe leerlingen zullen kunnen aannemen.

De examens werden afgenomen in de tweede helft van April: 23 leerlingen hebben na een ernstig onderzoek een getuigschrift van bekwaamheid bekomen.

In het begin van dit jaar nam Juffrouw Torrekens haar ontslag als leerares aan de Ned. leergangen; de heer Van Ham heeft eveneens besloten als leeraar af te treden. Beiden hebben gedurende vele jaren hun bekwaamheid, hun werkzaamheid en hun toewijding ten dienste gesteld van het Willems-fonds. Hulde en dank aan beiden.

[p. 267]

De heer Van Kalken gelastte zich met het geven van den leergang, vroeger gegeven door Mej. Torrekens. Wij kunnen niet nalaten den hooggeachten Bestuurder in naam van het Willemsfonds te bedanken voor zijn beproefde liefde en zijn opoffering voor onze taal in het algemeen en het Willems-fonds in het bijzonder. Dank ook aan de dames leeraressen en de heeren leeraars voor de diensten, welke zij voortdurend bewijzen.

Hulde brengen wij ook aan de nagedachtenis van wijlen den heer Geboes, welke gedurende lange jaren werkzaam was in de Ned. leergangen en ons dit jaar door den dood werd ontrukt.

Een dankbare herinnering ook aan den edelmoedigen weldoener en volksvriend, D^r V. De Hoon, lid onzer Afdeeling, welke ons eveneens werd ontnomen. Mevrouw W^e De Hoon schonk dit jaar nog 12000 fr. aan het Algemeen Bestuur van het Willems-fonds, som die haar waardige echtgenoot had bestemd om het fonds in zijn streven en werken ter hulp te komen.

Om te eindigen betuigen wij hier onzen welgemeenden dank aan de gemeentebesturen van Brussel, St-Gillis, Molenbeek, Elsene, St-Joost-ten-Oode en Laken en aan het Provinciaal Bestuur van Brabant, voor hun milde ondersteuning ten behoeve der Ned. l[e]ergangen en volksboekerijen.

Dank aan allen die, als trouwe Willemsfondsers, ons immer ter zijde staan zoowel in tijden van onverschilligheid en moedeloosheid als in dagen van voorspoed en geestdrift.

De Verslaggever,

Brussel, 16 Juli 1903.

Th. Zels.