Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 1

[p. 119]

De geschriften van Peter Benoit.

Wij vernemen een nieu ws, dat niet nalaten kan den grootsten weerklank te hebben en met den meesten bijval onthaald te worden.

Een paar vrienden van onzen grooten toondichter en muziekalen opleider, Peter Benoit, zijn voornemens al dezes geschriften over den kunststrijd, waaruit de Vlaamsche nationale muziekbeweging is geboren, te verzamelen en uit te geven bij regelmatige afleveringen.

De toelating daartoe is reeds gevraagd en verkregen.

Aan het nieu were geslacht zullen die verdienstvolle pennevruchten van onzen grooten kunstenaar als eene echte nieuwigheid voorkomen. Meer dan het vierde eener eeuw is over den prachtigen dageraad onzer hervonden volksmuziek heengegaan, en, dat die kunststrijd zijne heldenperiode gehad heeft, is reeds zoo goed als vergeten. Erger nog, het hoofddoel, dat al het verkregene en veroverde bestendigen moet, is nog niet eens bereikt. Wij bedoelen de inrichting, voor rekening van den Staat, van het Vlaamsche Conservatorium, te Antwerpen, tot Hooger Instituut voor de speciaal Vlaamsche muziek, die toch wel, nu of nooit, hare kerstenbrieven en hare riddersporen veroverd heeft.

Dat verloopen der nationale aandacht van eene artistieke beweging, die zooveel inspanningen kostte en zulke heerlijke werken in 't leven riep; die den naam van ons volk met zulken luister kwam omschitteren; die nog van eene toekomst zwanger is, waar zooveel gaven van den Vlaming ongebruikt voor bleven; die slechts behoefte heeft aan het gevraagde Conservatorium, aan eene gevestigde Concertinrichting en aan de bestendiging van ons Nederlandsch opera te Antwerpen als middelpunt, om aan België den reinsten en heerlijksten roem te verzekeren waar het van droomen kan; ja, dat verloopen der aandacht naar bloote nietigheden of politieke bekommering is niet minder ziekelijk dan ontmoedigend betreurlijk.

Maar de eerste jaren van onze beweging waren met een vuur bezield, zoo heroïsch mild en heet, dat het zich zonder veel moeite aan de verkoelde jeugd van heden kan mede-

[p. 120]

deelen. En al dat vuur gloeit in de geschriften van den Lohengrin, die aan de verweesde Elza van Vlaanderen, het nieuwe licht en leven harer verloren kunst heeft teruggebracht.

't Zal voor de meesten eene veropenbaring zijn Peter Benoit als polemist en stylist te leeren kennen bovendien, Die zijde zijner meesterschap is zelfs aan de tijdgenooten van den eersten strijd ontsnapt. In de verbitteringen, door de aanvankelijke stormloopen verwekt, heeft men naar de hooge waarde dier strijdlitteratuur niet omgezien. Men telde en berekende de slagen en tegenstooten en dacht verder aan al niet veel anders.

Welnu, het zal den nationalen trots streelen, als hij nog tot edele ontwaking in staat is, vast te stellen dat onze Peter Benoit niet alleen in het huidige Europa een der weinige allereerste plaatsen inneemt als muziekale schepper, maar dat Vlaanderen, dat België hem ook in de eerste rangen plaatsen mag zijner beste schrijvers, zoowel in 't Fransch als in 't Nederlandsch.

Buiten die vreugde beleven wij aan de verwachte uitgave ook nog wellicht deze andere, dat zij den beslissenden doorslag geven zal om de schaal der rechtvaardigheid eindelijk naar ons te lang onbekroond trachten en pogen te doen overhellen, met ons het vurig gewenschte en onmiskenbaar verschuldigde Staats-Conservatorium te doen geven, en ook de noodige Concert-inrichting, om de ons ontroofde nationale festivals te vervangen, en de bestendiging onzer Vlaamsche opera, om met eigen scheppers en uitvoerders zegevierend aan de doodende vreemde mededinging te weerstaan.

Deze drie dingen te verkrijgen is voor het Vlaamsche volk de schuld der dankbaarheid kwijten, die het aangegaan heeft tegenover zijn grooten kunstenaar, en om die schuld te kwijten is er enkel wat eendracht en wat geestdrift noodig onder de Vlamingen van alle gezind heden.

Laat die geestdrift warm en mild uitgaan van Peter Benoit's geschriften zelve, die hem zoo rijkelijk bevatten.

Ten andere, die uitgave kan niet anders dan welkom wezen en ter goeder ure komen, 't Is jaren dat ze gevraagd wordt door al wie belang stelt in de grootsche onderneming van den Vlaamschen meester. In een Fransche brochure van een Waal lazen we reeds in 1879 dit slot:

[p. 121]

‘Il importe au pays qu'il connaisse exactement l'histoire de la lutte et les écrits de Benoit. Si nous pouvions émettre un voeu ce serait de voir M.A.J. Cosijn, - le vaillant défenseur de l'idée nationale et dont la revue mensuelle, de Vlaamsche Kunstbode, mérite une mention spéciale parmi les plus vaillantes, - entreprendre une édition complète en volumes de tout ce que le chef du mouvement musical flamand a écrit, et d'en donner en même temps une traduction française.

‘En effet, ce sont les premiers écrits de ce genre que nous possédions depuis 1830, et il serait fort utile de conserver ce qui, dans l'avenir, serait considéré comme la base et le point de départ d'un art musical national, et flamand et wallon.’

En tot slot zegt, geheel naar ons hart, die zelfde schrijver:

‘Ajoutons à cela toutes les tracasseries produites par une lutte de chaque instant, lutte soutenue avec persistance et sans jamais fléchir, et nous pouvons bien demander qu'en dehors de la grande raison nationale qui est au fond la seule pour laquelle il nous faut un Conservatoire royal flamand, on prenne en considération 1’homme qui fut le promoteur et le chef de ce mouvement musical fécond, et les compositeurs et exécutants de valeur qui l'ont accompagné, soutenu, qui, en un mot, ont combattu avec lui.’

Zoo schreef een Waal in 't Fransch in 1879.

Onlangs nog lazen wij in een Antwerpschen brief aan een blad van Brussel het volgende.

‘Peter Benoit schreef destijds zeer merk waardige studiën, en het zou gewichtig, en zelfs hoogst wenschelijk zijn die opnieuw in het licht te zien verschijnen.’

Gedurende bijna twintig jaren tijds reeds is die wensch dus zoo levendig als onuitgevoerd gebleven.

Om hem ten uitvoer te brengen is de tijd nooit zoo gunstig aangewezen geweest als nu, en 't mag een dienst heeten dien de verzamelaars aan de kunst, aan de letteren en aan de nationale eer zullen bewijzen met hun werk tot eene goede en spoedige uitvoering te brengen.

Dat het publiek nu beantwoorde aan de verwachtingen, die in hem gesteld worden, dat de heele Belgische pers kunstbroederlijk hare ruchtbaarheid doe medewerken en een lang gevormde wensch zal, tot eer en bate van volk en land, zijne zegevierende uitvoering beleven.

Jul. Sabbe.