De Tijdstroom. Jaargang 4

[p. 47]

Boekbesprekingen

Melis Stoke: De blinde en de lamme. - Uitg. ‘A. Manteau’, Arenbergstraat, Brussel. Ing. 40 fr.; geb. 54 fr.

Het oud verhaal, waarvan dit boek een moderne interpretatie is, stamt van Conficius: de blinde draagt de lamme, die voor hem ziet. Florian maakte er een fabel van. En om in de sfeer te blijven draagt het boek een motto van Lafontaine:

Je tâche d'y tourner le vice en ridicule ne pouvant l'attaquer avec des bras d'Hercule.

Maar het verhaal heeft een aanvulling gekregen van Arabiese oorsprong: de lamme gaat de blinde haten, omdat hij er door vernederd is, steeds op de krachten van een ander te moeten steunen:

In dit boek is de blinde: de kortzichtige rijkaard met alle gemak van verplaatsing over de wereld; de lamme: de door een leven vol buitensporigheden verslapte en apatiese vrouw.

Het motto is hier inderdaad op zijn plaats al zal de ironie niet voor ieder bevattelik zijn, en dan zou het boek gevaarlik worden door amoralisme en pessimisme, Volgens het prospektus was de schrijver misschien niet scherp genoeg, uit deernis voor de beide zwervers. Maar er is een menselike deernis, die niet de hardheid voor het kwaad uitsluit. Integendeel zelfs.

Stilisties heeft het boek geen opmerkelike kwaliteiten of gebreken. Evenwel aan de ene kant brengt de schrijver het soms tot pregnante bladzijden, en aan de andere kant vermoeit hij soms door herhalingen en onnode uitweidingen.

Melis Stoke, die een voorkeur schijnt te hebben voor het zuiders dekor, schrijft in een eigenaardige superieure toon, die wel eens minder aangenaam aandoet maar dan soms toch weer bevalt. Een verdieping van inzicht in deze omstandigheden zal de charme van zijn werk verhogen.

Overigens is deze roman flink gebouwd, de conditio sine qua non voor het geloof van de lezer.

J.V.

Alja Rachmanowa: Mijn huwelijk in rooden storm. - Teuling's U.M. 's Hertogenbosch. Ing. 45 fr.; geb. 56 fr.

We bespraken in dit tijdschrift van dezelfde schrijfster ‘Liebe, Tscheka und Tod’ waarvan ‘Mijn huwelik’, eveneens in dagboekvorm, het vervolg is. Dit is evenwichtiger, omdat zij het schreef als volwassen vrouw. Maar weer is de waarheid, die men voelt in dit boek te liggen, soms zo ontzettend, dat ze het onwerkelike nadert. Het boeit en ontroert doorlopend. We voelen wel wat dramas als deze in de pen van een Grote Rus zouden geworden zijn, maar aan de andere kant zijn we de schrijfster dankbaar dat ze zo a-literair vertelt: we zien in haar de ooggetuige. Zij ontwapent trouwens vanzelf, omdat de inhoud soms zo verrukt dat de vorm ons quasi onverschillig wordt. Een liefde als van deze vrouw is hoger dan alle literatuur ter wereld. En als die getuigenis dan met zo'n eerlijkheid en moed wordt gegeven, als hier wil men enkel nog maar zeggen: leest!

J.V.

Paul Bourget: L'honneur du nom (et autres nouvelles) - Librairie Plon, Paris. 12 Fr. fr.

Bourget is een militant verdediger van de soliede princiepen der maatschappij. Want die zijn er toch? En valse goden ook o.a. het geld, de onverdiende eer, en artificiële paradijzen. Zij vinden in Paul Bourget een overtuigd bekamper. Zowel in ‘L'honneur du nom’ als in ‘le Diamant de la Reine’ ontmoeten we edele en eerlike mensen. In de eerste novelle, die haar tietel aan de hele bundel gaf, is er de strijd van wat de schrijver noemt ‘la folie impitoyable de la jeunesse’

[p. 48]

met ‘l'honneur le plus ferme’. Het eerste begrijpt in zich het pacifisme benevens een man - onwaardige slavernij van een maîtresse; het tweede is slechts militaire eer, die voor Bourget meer waard is dan de eer, een eed te houden, die voor een stervende werd gedaan. - Het is trouwens een bête spionnehistorie. Het is niet een enige produkt waaraan men zou menen, dat Frankrijk aan vervolgingswaanzin leidt en... de ene waanzin roept de andere op. Waar zal het einden? Liefst van al heb ik gelezen ‘l'Apostat’ het mooie portret van een rechtzinnig priester, waar evenwel weer een andere aap uit de mouw komt, nl. een sektair anti-proletarisme.

‘La confidente’ een dialoog, die er een staaltje van geeft tot welke onhebbelike dingen de thesis-literatuur kan leiden; die literatuur waar Bourget toch een groot figuur in blijft. ‘Secrets de femmes’ is psykologies niet mis.

Zou Bourget ewig in zijn maitressen-histories blijven steken? We vrezen, dat het te laat is... En we vrezen ook, dat P. Bourget nog meer dingen gaat uitgeven die zijn naam geen eer aandoen. Dat is voor mensen als hij zo min goed te praten als voor kleiner, of pas-ontdekte sterren. Nog minder zou ik denken: noblesse oblige.

J.M.

Marcel De Koninck: Het straatje - novelle - Uitgave ‘Excelsior’, Brugge, - 12 fr.

Een verhaal der jeugdavonturen van een groepje dorpsrakkers, die al te eenzijdig gezien zijn om eenige aandacht te verdienen. Het is tijd dat het gedaan zij met het uitstallen van Vlaamsche achterlijkheid, die volstrekt onwerkelijk is. Wij eischen meer voornaamheid, meer tucht des geestes en waarheidszin.

Dr. J. Rombouts: Simon Stevin nr. 2 Dr. M. Cordemans: Sir Walter Scott nr. 3 en 4 der Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding ‘De Standaard’, Brussel, 1933. Abonnement 15 fr.

Twee belanghebbende schriften, waarvan het laatste vooral, alle aandacht verdient.

E.S.

Henri Welschinger: Le divorce de napoleon. ‘Librairie Plon’, Paris, 15 Fr. fr.

Met dit boek wordt de nieuwe serie: ‘Bibliothèque historique Plon’ ingezet. Buitengewoon verzorgd en mooi gebonden wordt ze aangediend. De feiten, die tot de echtscheiding van Napoleon hebben geleid en het sluiten van zijn tweede huwelik schijnen wel door iedereen gekend. De bizondere verdienste van Henri Welschinger is, dat hij in zijn merkwaardig boek aantoont, ten gevolge van welke traktasies de keizer tot doel kwam.

Dit feitenrijk boek is geschreven door een bewonderaar van Napoleon, en als dusdanig dienen we aandachtig hun interpretatie te volgen, die evenwel een heldere kijk geeft op de kompleksiteit van Napoleon's karakter.

J.M.

A. Astaes: Van kabouters en reuzen: 10 fr. Dierensport voor kinderen: 2 fr. ‘Uitg. Excelsior’, Sint Andries bij Brugge.

Het is nu de tijd, dat de reizigers der uitgevers de scholen afdraven en dat de postdienst een bloeitijd doormaakt door de katalogi voor prijsboeken. Nog al te beschamend veel worden de onmogelikste prullen, in het onmogelikste Nederlands gesteld aan de man gebracht.

Er is geen schoolbestuurder, die zou mogen verzuimen, de katalogen van Excelsior in te kijken. Er is geen schoolboekerij die de kinderboeken door die firma uitgegeven zou mogen missen. Noemen we slechts Paul Kiroul en Astaes. Deze beide nummers zijn weer een mooie aanwinst. Laten we er alleen nog even op wijzen, dat onze schrijvers van kinderboeken wat de zuiverheid der taal aangaat, nog wel te leren hebben.

Er is een grote vooruitgang, maar we zijn er nog niet helemaal.

Ook typografies en teknies zijn deze boeken best geschikt.

W.v.W.