De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 447]

Duimke passagier   Fr. Van Boogaerdt

XX

En dan krijgt hij daar opeens het huis van vadertje in vollen eigendom. Zoo werd beschikt in het testament: ‘Voor mijnen beminden vriend...’

Toen hij dien Zondagmorgen het nieuws van Nelleke vernam, was hij vooral blij dat het den vorigen avond in die kroeg zoo kaal en koud was verloopen en dat hij stilletjes vóór den spiegel was blijven zitten zonder de meisjes uit te dagen.

Om het huisje zelf kon hij niet blij zijn.

- Ge zoudt zeggen dat ge er niets om geeft.

- O, Nelleke toch!

Maar kon hij haar zeggen dat het huisje voor hem een sterfkamer was waar vadertje zijn gelaat, van pijn vertrokken, moe naar den muur toekeerde. En dan zoo maar alleen moest liggen sterven zonder zijn vriend. En in dat kamertje had Duimke gevoeld hoe dat oog van uit den hemel in zijn hart keek en zijn doen en laten nazag.

's Namiddags is hij dan naar het huis gegaan. Nelleke heeft het goed onderhouden. Hij zal haar een fooi moeten geven... als ik nog ooit aan geld geraak, verdomd. In dien tijd ging het beter, toen hij daar, opzij van vadertje, den heelen dag aan de schoenen wrocht.

Op het werkbankje onder het venster ligt nog dezelfde warboel van stukjes leer en alaam. De stoel staat even opzij geschoven, alsof vadertje pas was opgestaan. Daar in den hoek ziet Duimke zijn eigen lagen stoel. Wat lijkt van op zijn oude plaats het kamertje nu koud, kaal en arm. Van de rustige gezelligheid uit vadertjes tijd is niets meer overgebleven. Zal ze nog ooit hier terugkeeren? Zal een moede, zieke doolaard hier vrede en opbeuring vinden, nu Duimke baas is in huis?

Als Nelleke nu hier was zou hij haar uitvragen over het leven van zijn vriend en hoe hij die groote berusting zonder verbittering heeft kunnen bereiken. Maar wat zou het hem tenslotte helpen? Ik heb alles beproefd en ben alles tegengekomen. En nu zit ik hier zoo arm als een luis en gebeten op iedereen, hier in die kamer waar een oude man gelukkig kon zijn en zoo 'n leur nog een hart onder den riem

[p. 448]

kon steken. De oude man die in dat tuintje den Zondagmorgen het Dies Irae...

Naar den duivel ook met dat Dies Irae. Weg met alle gezeur van vadertje zus en ik zóó.

Ik heb nu een huis en kan dus een vrouw krijgen wanneer ik maar wil. Van den stiel kan ik genoeg om mijn brood te verdienen. Waarom dan niet doen lijk iedereen? Wonen, getrouwd zijn en werken? Ik zou toch van dat eeuwig dolen af zijn, van de vuiligheid en van den honger! Hij gaat een groote pijp koopen en daar voor 't venster rooken en nagelen.

Maar in 't sterfkamertje zwelt de ontroering alweer in zijn hart omhoog. Hier heeft hij de hand van zijn stervenden vriend losgelaten om weg te loopen uit schrik, uit onbehaaglijkheid.

Daarna heeft hij wroeging gehad omdat hij zoo brutaal en ondankbaar was geweest, jawel. Moeilijk zijn plan te trekken op de wereld! Hoe belachelijk zou hij daar zitten met die groote pijp voor 't venster en maar nagelen slaan. Terwijl zooveel onvergetelijke, leelijke voorvallen uit zijn verleden hem blijven lastig vallen.

Hij zal nooit kunnen doen lijk iedereen! Of voelt iedereen zoo 'n duisteren kelder diep in zich waarvoor hij angstig huivert? En is al de rest maar mooidoenerij?

Hij zal nu gaan bidden voor het kruis langs den weg, lijk hij maanden geleden aan vadertje heeft beloofd. ‘Vadertje ik kan er niet meer aan uit. Het is allemaal te zwaar en te ver. Maak dat ik schoon en goed kunne vooruitgaan lijk gij, met de oogen toe over mij zelf en open voor ieder ander...’

Buiten de stadspoort ziet hij de lente. Het grijpt hem niet meer aan lijk vroegere jaren, toen het groen en de jonge zon hem vervulden met moed. Alles hergroeit toch weer schoon op, placht hij te zeggen en trok daarmee een kruis over de tegenslagen van den winter. Maar nu vervult het eerste madeliefje in den graskant hem met deernis. Hij gaat er neven liggen, houdt het een poos teeder tusschen de vingeren.

- Gij wilt het ook eens probeeren zeker? zucht hij.

Dan gaat hij achterover liggen en kijkt tusschen de bottende boomkruinen naar den hemel. Rustig en groot is dat vergezicht en het madeliefje hoort bij die wereld, niet bij de wispelturigheid en de opstandigheid van zijn hart.

Hij gaat dan neerknielen vóór het kruis.

[p. 449]

- Houd vadertje bij u in den hemel, Lieve Heer. Schenk gij nu aan hem zelf het geluk dat hij hier zooveel menschen heeft trachten te geven. En maak mij rustig groeizaam lijk een van uw boomen hier. Laat het regenen en waaien langs mij heen, maar dat ik mijn werk doe lijk een boom. Geef dat ik elken dag, gelijk daar even den hemel, iets van u moge zien en dat het de steigeringen van mijn hart intoome. Ik weet nu al goed genoeg dat ik uit mijzelf niets ben, dat gij pijnt met een speldeprik en blij maakt met een doode musch tot ik mij zal laten vangen door u. Kweekt me op in deze lente, maak mijn hart, dat ik niet meer meester kan, dat ik beu ben, tot een vruchtbaren grond.

‘En nu vooruit, Duimke, de lente in.

Onderweg naar het meisje is hij gegaan met een groot verlangen waarover hij in zijn gebed niet durfde reppen. Hij weet niet waarheen die nieuwe levenslust hem leiden zal. Maar de ervaring maakt hem bang voor het onvermijdelijke einde. Daarom zou hij willen bidden: als het dan toch zoo moet gebeuren, geef dat ik kunne kussen zonder schaamte en zonder wroeging.

Bij Fien duurt zijn biecht heel lang. Hij ligt voor haar geknield, en terwijl hij kijkt naar den half-geschilderden muur, vertelt hij haar alles. Zijn jeugd, zijn koppigheid, zijn ikzuchtigen zwerftocht met het orgeltje over het land. Dan ben ik vrouwen gaan zoeken. Ik had het noodig lijk brood. Gij waart maar amper goed genoeg voor mij, vond ik, en tusschendoor liep ik andere achterna. Marie-Louise heb ik gekust ginder in de dreef. En ik ben in die kroegjes geweest ook al.

En ondertusschen lag vadertje alleen te sterven. Dan dien vuilen, luien winter, dat ik uit den weg ging om mezelf niet in een spiegel te zien.

Maar buiten al wat ik u vertel, is er nog iets in mij. Ik kan het zoo niet zeggen, Fien. Ik geloof dat het goed is, maar dat het geen kans krijgt om zich eens te toonen. Soms voel ik het bovenzwemmen in mijn hart en dan is 't of ik de wereld in mijn hand draag, zoo pluimlicht en helder wordt dan alles. Maar zoo rap ben ik weer de oude die naar het vrouwvolk lonkt en kan dijen in luiheid en vuiligheid.

Fien streelt zijn haar.

- Ssst, zegt ze, zoo erg is het zeker niet.

- En nu heb ik een eigen huis. Moet ik daar zitten wachten op iets dat nooit komt? Of kan ik beginnen te leven met mijn hart vast aan mijn huis en, in mijn huis, aan u? Gaat ge mee, Fien?

[p. 450]

- Kijk naar den muur, hij is nu nog niet af. En ik was hier toch alle dagen bij u.

- Gij hebt gelijk. Maar nu kan ik zonder u niet meer voort, Fien. En het kan zoo schoon zijn, dat ik het zonder u niet wil beleven.

- Dat moest ik hooren, Luc. Zeg het nog eens, en nog.

- Ik wil niet meer zonder u. Gij moet ginder in mijn huis gelukkig zijn.

- Nog!

- Kom mee, Fien.

Hij rukt haar recht, houdt haar in zijn armen gesloten en kijkt in haar lachende oogen.

- Ik, zegt ze, Luc... ik heb u nooit gekust voor mijn eigen plezier. Hoe zal ik dat zeggen? En toch deed ik het altijd zoo gaarne. Omdat ik uit liefde voor u niet anders kon. Maar die winter heeft zoo lang geduurd... ginder voor u, arme, vuile jongen.

Zij weent en lacht tegelijk, en duikt haar gelaat weg op zijn schouder.