Reynaert-ex-libris-kroniek
De hiernaast afgebeelde ex-libris is de eerste in een door de redactie voorziene reeks van Reynaert-ex-libris-voorstellingen. Vooreerst een korte definitie: een ex-libris is een eigendomsmerk, ontworpen om in een boek te kleven, in de vorm van een kleine grafische prent in diverse technieken, hoofdzakelijk houtgravure, kopergravure, ets en litho. Vooral de laatste eeuw is deze kleingrafiek uitgegroeid van gebruiksvoorwerp tot artistiek waardevolle prent en is ook het verzamelen ervan volop begonnen, met als belangrijkste exponent hiervan het Exlibriscentrum te Sint-Niklaas.
De boekverzamelaar had vroeger meestal maar één ex-libris in gebruik, met als afbeelding de symbolische uitbeelding van zijn naam en enkele van zijn karakteriele eigenschappen. Nu worden er voor een opdrachtgever meestal meerdere exlibris ontworpen, namelijk één per soort boek (geschiedenis, poëzie etc.) en kan men de eigenaar alleen nog terugvinden in de belangstelling van het boekthema. Vanuit mijn belangstelling voor Van den vos reynaerde en in het kader van mijn ex-librisverzameling heb ik er een aantal laten ontwerpen met een Reynaertthema. Enkele ervan dienen om in Reynaertboeken te kleven als eigendomsmerk en de rest om te ruilen voor andere gelijkwaardige ex-libris.
Het afgebeelde exemplaar is ontworpen door de in Rusland bekende graficus Vladimir Vereschagin uit Leningrad. De in 1949 in Onega Arkhangelsk-district geboren kunstenaar kreeg zijn opleiding in de beroemde kunstacademie van Leningrad. De prenten van Vereschagin zijn meestal spiritueel en humoristisch, ook zijn prenten vrije grafiek. Ik had al drie jaar schriftelijk contact met de kunstenaar, maar aanvankelijk begreep hij de vraag om een Reynaert-ex-libris niet. Tot ik in een tijdschrift zag dat de vossefiguur in Rusland bekend is onder de titel Reineke Lis en dan was het vlug in orde. Na enkele maanden viel de proefdruk in de bus.
De prent is uitgevoerd als ets, dus door de tekening met zuur in te etsen in een koperplaat en hiervan handpersafdrukken te maken. De uitbeelding is zeer origineel en sluit bij geen enkele gekende Reynaerticonografie aan. In de vrijmoedige uitbeelding wordt ook de herwonnen artistieke vrijheid in Rusland duidelijk. Koning Nobel (de overheid) kijkt wel triomfantelijk, maar wordt toch bereden door de sluwe vos (onderdaan). Het oude Reynaertverhaal is een kritiek op koning Nobel en zijn machtige hofhouding en op het gehele bestuurssysteem. Deze idee heeft de kunstenaar overgebracht naar het huidige Rusland. Het is een wensdroom voor zijn toekomstig Rusland. Hiermee is tevens de eeuwige waarde en het universele van onze Reynaert bewezen. Een verhaal voor alle tijden.
W. FELIERS
Auteursrechtelijk beschermd
