Tiecelijn. Jaargang 1

[p. 30]

Uit boek en tijdschrift

Reynaert den Vos oft der Dieren Oordeel, facsimile. Verzorgd en van een inleiding voorzien door Drs. Erwin Verzandvoort en Dr. Paul Wackers. Voorwoord door Dr. Loek Geeraedts. A'pen/A'doorn, Berghmans Uitgevers, 1988.

Het boek dat verscheen als nr. 2 van de Gloriant-reeks, Literatuur der Lage Landen in facsimile, ligt voor mij. Geïnspireerd door zijn mooie voorganger Ulenspiegel, tekende ik als een der eersten in, begin december '87.

Het boek telt 106 pp. en zal in de boekhandel 1195 BF / 65 NF kosten. Dat is niet mis. Wat biedt men voor dit bedrag? Bind-, zet- en drukwerk van goeden huize -Regensberg te Mūnster, nette band in imitatieperkament met goudopdruk, originele-titel-herhalende stofwikkel en een formaat dat het originele volksboek uit het werkhuis van Verdussen (omstreeks 1700) niet al te veel geweld aandoet. Het geheel vertoont degelijk drukwerk, waarbij in het facsimile-deel een goede zwart-wit balans is gevonden, wat zeer belangrijk is voor de leesbaarheid. Toch duiken hier en daar tekenen van overhaast werk op: niet steeds loepheldere offsetplaat in de inleiding, in de facsimile werd op 2 pp. het masker te nipt (op het randje) gelegd op de linkerboord van de zetspiegel en af en toe durft de rugverlijming, bij de katernlas, doorlopen tussen twee pagina's.

Berghmans mikt met deze Reynaert duidelijk op twee doelgroepen. De groep bibliofielen die geïnteresseerd is in dit soort publikaties en in het volksboek in het algemeen zal het gros van de oplage moeten verwerken. De rest zal zeker afzet vinden bij de groep die het wetenschappelijk aspect van het volksboek en het Reynaertverhaal nauw aan het hart liggen. De eerste groep zal zeker aan zijn trekken komen, maar mijn interesse gaat vooral uit naar de tweede.

Van zeer bijzondere waarde is de inleiding van Verzandvoort en Wackers. In duidelijke taal, met typisch korte zinnen, wordt een wezenlijke bijdrage geleverd aan de geschiedenis van het Reynaertvolksboek. De intentie en de receptie van het Reynaertvolksboek wordt toegelicht. De kadering in de

[p. 31]

evolutie van Reynaerts Historie komt aan bod. De beschrijving van de Verdussendruk, de verschillende bekende exemplaren, de drukkersfamilie Verdussen, het verschil tussen Noord en Zuid passeren de revue. Kortom, de inleiding van 38 pp. is klassewerk. De leek zal er moeite mee hebben. De studax echter zal er plezier aan beleven en er heel wat van opsteken. Toch blijf ik op mijn honger zitten.

Ik weet dat schrijven één zaak is en uitgeven een andere. Waarom werd de kans niet gegrepen om uitvoeriger en in een breder kader het Reynaertvolksboek te behandelen? Waarom niet de reductie toegelicht van 7809 verzen uit Reynaerts Historie naar de prozatekst van het volksboek? Zo'n forum krijgt men niet meer. Wellicht had men ook een pagina kunnen besteden aan het exemplaar uit de Antwerpse Stadsbibliotheek (C 14464, ex.1). De handgeschreven Engelse tekst die erin voorkomt, werpt een duidelijk licht op de intentie van het volksboek. Onrechtstreeks wordt daarin bewezen dat het om een leerboek gaat. Ook de receptie van dit boek als leerboek is verrassend. Omdat de tekst belangrijk is, laten we de kans niet voorbijgaan om hem in Tiecelijn te publiceren.

Het voorliggende boek heeft de ambitie wetenschappelijk te zijn en het is het ook. Daarom verbaast het mij zeer dat de bibliografie zo summier is gehouden en op minstens één plaats onvolledig en onjuist. In de rubriek Iconografie mis ik duidelijk Rik Van Daele, Reynard on Antwerp Cabinets circa 1700, in Reinardus 1, Grave, 1988. Ook het schitterende artikel van P. Wackers en R. Van Daele, Antwerpse Reynaertscribanen van omstreeks 1700, in Antiek, februari 1988, ontbreekt. Onbegrijpelijk.

Naar mijn bescheiden mening vergist ook Dr. Loek Geeraedts zich, waar hij meent dat deze Verdussen-Reynaert een noviteit zou zijn. In beide bovenvermelde bijdragen worden de Verdussen-exemplaren met naam en toenaam genoemd. Ook Naar de letter 5 en L. Willems vermelden het reeds.

Reynaert den vos is een degelijk boek, belangwekkend voor de wetenschap en kostelijk voor de lezer. Spijtig echter voor de verkeken kans. Toch wil ik hierover niet ‘knieren’, al wordt de vos duur betaald.

H.H.