Onze Taal. Jaargang 81

Frank Jansen
Hom of kuit
Zijn sekseneutrale voornaamwoorden een goed idee?

Kortom, door zij en haar worden vrouwen weer eens als bijzondere gevallen apart gezet.

Daar komt bij dat we met een sekseneutraal persoonlijk voornaamwoord in het dagelijks leven nooit meer gênante fouten hoeven te maken als:

-	Doe doe doe doe wat lacht ze al leuk!
-	Het is wel een jongen hoor.

Welke nieuwe vorm verdient de voorkeur? In ieder geval niet hij/zij, de Nederlandse variant van het Amerikaanse (s)he: die is onuitspreekbaar, en heeft de ambtelijke uitstraling van een formulier waarin we zelf een keuze kunnen maken. Vij is nog vrij voor ‘hij/zij’ en zaar voor ‘zijn/haar’; beide woorden passen ook keurig in het systeem.

Tegenstander

Invoering van vij en zaar zal veel inspanning vergen van schoolfrikken en taalpolitie. Zeker als we ons realiseren dat de verandering van het simpele voornaamwoordje gij in u al enkele eeuwen in beslag nam. En dat is wel veel gevraagd voor een nutteloze maatregel. Achter het Zweedse voorstel zit het volgende idee. Als een kind die aparte voornaamwoorden leert, wordt het (!) ertoe aangezet om voor alles rekening te houden met het sekseonderscheid. Omdat het gevolg onwenselijk is, wordt de oorzaak bestreden. Deze opvatting is echter betwistbaar. Als we geen behoefte hadden aan onderscheid tussen de seksen, zouden we sekseneutrale vormen gebruiken. Die bestaan namelijk ook nu al. Denk bijvoorbeeld aan het aanwijzend voornaamwoord die: ‘Hij lacht en zij huilt’ is goed te vermijden met ‘Die lacht en die huilt.’ Maar zo willen we dat niet zeggen.

Je zou ook verwachten dat er vaak met onzijdige woorden zoals het en dat naar personen wordt verwezen als dat mogelijk is: ‘Dat jongetje daar in dat roze speelpakje, het lijkt me niet gelukkig.’ Maar dat zeggen we niet, wel: ‘Dat jongetje daar in zijn roze speelpakje, hij lijkt me niet gelukkig.’

Er is wel een verband tussen het voorkomen van aparte voornaamwoorden voor de seksen en het pernicieuze onderscheid blijven maken tussen mannen en vrouwen, maar dat is andersom. Omdat we het man-vrouwonderscheid belangwekkend vinden, hebben we aparte voornaamwoorden. Vij en zaar zullen dus nooit tot grotere gelijkheid van mannen en vrouwen leiden.

Wat vindt u ervan? Zijn sekseneutrale voornaamwoorden een goed idee?

Geef voor 3 juli uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘Sekseneutrale voornaamwoorden zijn een goed idee’ of ‘Sekseneutrale voornaamwoorden zijn geen goed idee’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag.

Uitslag vorige stemming

Er zijn kinderen die al op twee-en-een-halfjarige leeftijd het risico lopen op een taalachterstand en toch door hun ouders niet naar de voor- en vroegschoolse educatie mogen (vve - wat vroeger voorschoolse opvang heette). Is het wenselijk om die vve dan met een boete af te dwingen? Daarover ging het in de vorige aflevering van ‘Hom of kuit’.

Het merendeel van de inzenders (100, oftewel 75%) vindt het onwenselijk om mensen op die manier onder druk te zetten; 35 van hen (25%) zien er wel wat in. Veel tegenstanders verklaren zich überhaupt tegenstander van dwang. Anderen zien niet graag dat de overheid zich bemoeit met opvoedingszaken.

De voorstanders benadrukken vooral dat het doel van de maatregel belangrijk is.

Ten slotte zijn er ook lezers die aarzelen bij onderwijs aan peutertjes. Een vve-begeleider schrijft: ‘Wij werken met een ontwikkelingsgerichte methodiek waarbij kinderen op álle gebieden, maar vooral op taalgebied, spelenderwijs gestimuleerd worden in hun ontwikkeling. (...) De peuter speelt alleen maar, wíj́ houden de ontwikkeling bij.’